Previously Unknown Sources for Johann Philipp Kirnberger’s Flute Sonatas Found in the Former Rzewuski Music Collection from Podhorce (Pidhirtsi)

• Authors: Irena Bieńkowska

Title variants

PL

Nieznane przekazy sonat fletowych Johanna Philippa Kirnbergera w kolekcji muzykaliów z Podhorców

Abstracts

PL

W zbiorach Biblioteki Miejskiej w Tarnowie, Dział Starych Druków i Książki XIX-wiecznej, przetrwały rękopisy, PL-TAb 44 i 45, należące ongiś do kolekcji muzykaliów w Podhorcach, zawierające m.in. dwie sonaty na flet i basso Johanna Ph. Kirnbergera. Są to pierwsze, jak dotychczas, źródła pochodzące z terenu dawnej Rzeczpospolitej, które pośrednio potwierdzają dziesięcioletnią prawie działalność znakomitego teoretyka i kompozytora w naszym kraju. Rękopisy należy datować na lata pięćdziesiąte/pierwszą połowę sześćdziesiatych XVIII wieku. Utwory J.Ph. Kirnbergera to Sonata es-moll, której jedyny znany do tej pory przekaz znajdował się w zbiorach berlińskich (D-B Mus. 9953 Rara), oraz Sonata Fis-dur. W dotychczasowym dorobku Kirnbergera sonata w tonacji Fis-dur nie była znana. Porównanie Sonaty Fis-dur z Sonatą F-dur Kirnbergera dowodzi analogicznego do Sonaty es-moll i e-moll sposobu utworzenia przez tego kompozytora dzieła w tonacji z dużą liczbą znaków poprzez mechaniczne niemalże przesunięcie kompozycji o zadany interwał. Dostrzeżone warianty pomiędzy Sonatą F-dur i Fis-dur są nieliczne i nieznaczne. Przeprowadzone porównanie potwierdza, że sonata w takiej tonacji musiała znajdować się wśród dzieł niemieckiego kompozytora, poszerzając zasób jego kompozycji w tym gatunku do dwunastu. Wersja Sonaty Fis-dur, którą znamy z rękopisów PL-TAb, jest specyficzną dla danej kolekcji muzykaliów odmianą tego dzieła. Kompozycję zanotowano w postaci zniekształconej, zgodnie z praktyką przeróbek charakterystyczną dla zespołu muzycznego w Podhorcach, zamieniając miejscami części dzieła, a nadto dodając nową, autorstwa innego twórcy, tworząc instrumentalne pasticcio. Niepewne datowanie poszczególnych rękopisów zawierających Sonaty e-moll, es-moll, F-dur, Fis-dur utrudnia, niestety, odpowiedź na pytanie o czas powstania dzieł. Niewątpliwie jednak przekaz podhorecki stanowi najwcześniejsze z obecnie znanych źródeł zawierających Sonatę es-moll i jedyny, choć zniekształcony przekaz Sonaty Fis-dur J.Ph. Kirnbergera.

EN

The music-related sources kept at Tarnów Municipal Library (Department of Early Prints and Nineteenth-Century Books) include manuscripts (PL-TAb 44, PL-TAb 45) which once belonged to the music collection of Wacław Rzewuski’s court ensemble in Podhorce (Pidhirtsi in Ukrainian). These manuscripts contain anonymously entered sonatas for flute and basso continuo, one of which has been recognised as the Sonata in E flat minor by Johann Philipp Kirnberger, previously only known from a Berlin copy. On the basis of comparative analysis with other extant sources, the Sonata in F sharp major found in the same manuscripts can also be attributed to Kirnberger.

Keywords

PL

Johann Philipp Kirnberger; sonaty na flet i basso; Sonata es-moll; Sonata Fis-dur; Podhorce; Wacław Piotr Rzewuski

EN

Johann Philipp Kirnberger; sonatas for flute and basso continuo; Sonata in E flat minor; Sonata in F sharp major; Pidhirtsi; Wacław Piotr Rzewuski

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Muzyka
• Year: 2021
• Volume: 66
• Issue: 3
• Pages: 92-116

Dates

published

2021

Contributors

author

Irena Bieńkowska

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000273758715

References

• Bellermann, Johann Gottfried Heinrich. ‘Briefe von Kirnberger an Forkel.’ Allgemeine musikalische Zeitung 6 (1871): 529–678 and 7 (1872): 441–457.
• Bieńkowska, Irena, introd. and ed. Sonaty Francesca Marii Cattaneo (1697–1758) oraz finali i duetto z rękopisu tarnowskiego (PL-TA 23). Warszawa: Instytut Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2018 (= Musica Revelata M/1). Bieńkowska, Irena, introd. and ed. Sei Concerti a flauto traversiere obligato z rękopisu tarnowskiego (PL-TA 49–54). Warszawa: Instytut Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2019 (= Musica Revelata M/2).
• Bieńkowska, Irena. ‘Osiemnastowieczna twórczość instrumentalna z dawnej kolekcji muzykaliów w Podhorcach.’ Barok. Historia–Literatura–Sztuka 26, nr 1 (2019): 165–184.
• Borkowska, Maria. Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej. Vol. 3, Wielkie Księstwo Litewskie i Ziemie Ruskie Korony Polskiej. Warszawa: DiG, 2008.
• Eitner, Robert. Biographisch-Bibliographisches Quellen-Lexikon der Musiker und Musikgelehrten. Leipzig: Breitkopf und Haertel, 1900–04.
• Erdman, Jerzy. ‘Kirnberger, Johann Philipp.’ In: Encyklopedia Muzyczna PWM, ed. Elżbieta Dziębowska. Vol. 5, 89–90. Kraków: PWM, 1997.
• Haymann, Christoph Johann Gottfried. Dresdens theils neuerlich verstorbene theils jetzt lebende Schriftsteller und Kunstler wissenschaftlich classificirt nebst einem dreyfachen Register. Dresden: Waltherschen Hofbuchhandlung, 1809.
• Marpurg, Friedrich Wilhelm. Historisch-kritische Beytrage zur Aufnahme der Musik. Vol. 1. Berlin: Joh. Jacob Schützens sel. Witwe, 1754‒55.
• Marpurg, Friedrich Wilhelm. Legende einiger Musikheiligen. Breslau: Cölln am Rhein bey P. Hammern, 1786.
• Paczkowski, Szymon. ‘Bach and Poland in the Eighteenth Century.’ Understanding Bach 10 (2015): 123–137.
• Quantz, Johann Joachim. ‘Herrn Johann Joachim Quantzens Lebenslauf von ihm selbst entworfen.’ In: Friedrich Wilhelm Marpurg, Historisch-kritische Beytrage zur Aufnahme der Musik. Vol. 1, ch. 3. Berlin: Joh. Jacob Schützens sel. Witwe, 1755.
• Reilly, Edward R. ‘Pierre-Gabriel Buffardin.’ In: Grove Music Online, https://doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.04264, accessed 7 January 2021.
• Seiffert, Max. ‘Notizen, “Aus dem Stammbuche Johann Philipp Kirnbergers”.’ Vierteljahrsschrift fur Musikwissenschaft 5, no. 2 (1889): 365–371.
• Serwer, Howard. ‘Kirnberger [Kernberg], Johann Philipp.’ In: Grove Music Online, https://doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.15061, accessed 7 January 2021.
• Szczygielski, Wojciech. ‘Poniński Józef.’ In: Polski Słownik Biograficzny, ed. Emanuel Rostworowski. Vol. 28, 536. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1984–85.
• Vogel, Benjamin. ‘Do dziejów tradycji muzycznych zamku w Podhorcach.’ Polski Rocznik Muzykologiczny 13 (2015): 99–124.
• Wollny, Peter. ‘Kirnberger, Kirnberg, Kernberg, Johann Philipp.’ In: Die Musik in Geschichte und Gegenwart, Personenteil, ed. Ludwig Finscher. Vol. 10, 170–175. Kassel: Bärenreiter– –Metzler, 2003.
• Żórawska-Witkowska, Alina. Muzyka na polskim dworze Augusta III. Part 1. Lublin: Polihymnia, 2012.

Identifiers

DOI

10.36744/m.974

Biblioteka Nauki

26470639