Performed Biography, or Stage Play of/with an Actress’s Life Archive: A Case Study

• Authors: Beata Popczyk-Szczęsna

Title variants

PL

Biografia performowana, czyli sceniczna gra (z) archiwum życia aktorki: Studium przypadku

Abstracts

EN

This article deals with the issue of representation of biography in theater plays in which an individual life course forms a basis for the re-creational efforts. Among the latest often autothematic performances inspired by biographical material and oscillating between fact and fiction, a form known as performed biography can be identified. This article presents the play Wielce Szanowna Pani (Dear Madam, dir. Martyna Peszko, Polish Theater in Bydgoszcz, 2020), inspired by the biography of actress Halina Mikołajska and set in the poetics of playing (with) the archive, as representative of such a performance. The performance of Mikołajska’s biography onstage draws upon the use of archival documents and film, literary works, and the performers’ autothematic utterances and actions, as well as audience interaction. In this way, the fragmentary re-creation of an individual biography and personal and general reflections on the ethical and emotional challenges faced by a stage artist are intertwined. The analysis of the play centers around the concept of reenactment, introduced by Rebecca Schneider to refer to practices of recalling the past, in which the affective act of reconstructing history is simultaneously a creation of the performers’ personal utterances.

PL

Artykuł dotyczy kwestii reprezentacji biografii w sztukach teatralnych, w których bieg życia jednostki stanowi podstawę zabiegów re-kreacyjnych. Wśród najnowszych przedstawień inspirowanych materiałem biograficznym, często autotematycznych, które oscylują między fikcją i faktografią, wyróżniono typ określony jako biografia performowana. Jako reprezentatywny przykład takiego przedstawienia wybrano spektakl Wielce Szanowna Pani (reż. Martyna Peszko, Teatr Polski w Bydgoszczy, 2020) inspirowany biografią aktorki Haliny Mikołajskiej i utrzymany w poetyce gry (z) archiwum. Sceniczne performowanie biografii Mikołajskiej odbywa się dzięki wykorzystaniu dokumentacji pisanej i filmowej, utworów literackich, autotematycznych wypowiedzi i zachowań wykonawczyń oraz interakcji z publicznością. Dzięki temu fragmentaryczna re-kreacja jednostkowej biografii splata się z osobistymi i ogólnymi refleksjami o etycznych i emocjonalnych wyzwaniach wpisanych w zawód artystki scenicznej. Podstawą analizy przedstawienia jest pojęcie reenactment wprowadzone przez Rebekkę Schneider na określenie tych praktyk przywołania przeszłości, w których afektywny akt rekonstrukcji historii jest jednocześnie kreacją osobistej wypowiedzi wykonawców.

Keywords

PL

biografia; archiwum; performatywność; autotematyzm; reenactment

EN

biography; archive; performativity; autothematicism; reenactment

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2022
• Volume: 71
• Issue: 3
• Pages: 65-85

Dates

published

2022

Contributors

author

Beata Popczyk-Szczęsna

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

• https://orcid.org/0000000189248093

References

• Benton, Michael. „Biografia teraz i kiedyś”. Tłumaczenie Anna Pekaniec. Dekada Literacka, nr 4/5 (2010): 10–25.
• Boyer-Weinmann, Martine. La Relation biographique: Enjeux contemporains. Seyssel: Éditions Champ Vallon, 2005.
• Całek, Anita. „Biografia jako reprezentacja”. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Folia 207, Studia Poetica (2016): 25–41. http://hdl.handle.net/11716/8307.
• Całek, Anita. Biografia naukowa – od koncepcji do narracji: Interdyscyplinarność, teorie i metody badawcze. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013.
• Dauksza, Agnieszka. „Zmącone wody żywiołu biograficznego: Wstęp redakcyjny”, Zagadnienia Rodzajów Literackich, nr 2 (2021): 17–23. https://doi.org/10.26485/ZRL/2021/64.2/1.
• De Marinis, Marco. „Performans i teatr: Od aktora do performera i z powrotem?” Tłumaczenie Ewa Bal. W: Performans, performatywność, performer: Próby definicji i analizy krytyczne, redakcja Ewa Bal i Wanda Świątkowska, 19–40. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013.
• Dosse, François. Le pari biographique: Écrire une vie. Paris: „La Découverte/Poche”, 2011.
• Foster, Hal. „An Archival Impulse”. October, no. 110 (2004): 3–22. https://doi.org/10.1162/0162287042379847.
• Krakowska, Joanna. Mikołajska: Teatr i PRL. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2011.
• Lejeune, Philippe. Wariacje na temat pewnego paktu: O autobiografii. Tłumaczenie Wincenty Grajewski, Stanisław Jaworski, Aleksander Labuda i Regina Lubas-Bartoszyńska. Redakcja Regina Lubas-Bartoszyńska. Kraków: Universitas, 2001.
• Lemańska, Katarzyna. „Aktorka: Osoba prywatna i publiczna”. Didaskalia, nr 156 (2020), https://didaskalia.pl/pl/artykul/aktorka-osoba-prywatna-i-publiczna.
• Markowski, Michał Paweł. „O reprezentacji”. W: Kulturowa teoria literatury: Główne pojęcia i problemy, redakcja Michał Paweł Markowski i Ryszard Nycz, 287–333. Kraków: Universitas, 2006.
• Mikołajska, Halina. „Aktor jako osoba prywatna i aktor jako osoba publiczna”. W: Świadomość teatru: Polska myśl teatralna drugiej połowy XX wieku, redakcja Wojciech Dudzik, 407–416. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
• Mikołajska, Halina. „Wiosna 1966” (maszynopis, archiwum prywatne). W: (Nie)świadomość teatru: Wypowiedzi i rozmowy, wybór i redakcja Joanna Krakowska, 243–255. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2018.
• Partyga, Ewa. „O wyższości troski nad prawdą: Dramat w świetle filozofii biografii Adriany Cavarero”. W: Nowe historie 03: Nowe biografie, redakcja Agata Adamiecka-Sitek i Dorota Buchwald, 40–46. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2012.
• Ratajczakowa, Dobrochna. „Splot czasów: Teatr, performans i odtworzenia”. Pamiętnik Teatralny 70, z. 3 (2021): 189–202. https://doi.org/10.36744/pt.836.
• Rewerenda, Magdalena. Performatywne archiwum teatru: Konsekwencje „Nie-Boskiej Komedii. Szczątków” Olivera Frljicia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2020.
• Schneider, Rebecca. Pozostaje performans. Tłumaczenie Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2020.
• Sugiera, Małgorzata. „Zgoda co do faktów – pakt biograficzny”. W: Nowe historie 02: Wymowa faktów, redakcja Agata Adamiecka-Sitek i Dorota Buchwald, 185–192. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2011.
• Tabaszewska, Justyna. „Na granicy faktu: Kategoria faction w badaniach nad współczesnymi biografiami”. Teksty Drugie, nr 1 (2019): 61–79. https://doi.org/10.18318/td.2019.1.5.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.1041

Biblioteka Nauki

30147334