Odpowiedzialnie usytuowana krytyka afirmatywna: #MeToo w badaniach teatralnych

• Authors: Monika Kwaśniewska

Title variants

EN

Responsibly Situated Affirmative Criticism: #MeToo in Theater Research

Abstracts

EN

This article seeks to develop within the theater studies discourse a research stance and method that would resonate with the transformation that has begun in theater in connection with the #MeToo movement and the discussion about violence in theater schools, creative processes, and theaters. The author’s point of departure is the observation that recent productions thematizing sexual violence in theater have been gradually turning from grievances against the abuse of power towards constructive, forward-leaning proposals for change. This process is founded on the awareness that theater makers are situated within the present systems of power and on the willingness to consider various implications of this situatedness. The proposed project of responsibly situated affirmative criticism, understood as a research-and-writing stance, is based on Donna Haraway’s concepts of situated knowledges, Ewa Domańska’s affirmative humanities, posthumanist ethics (as envisaged by Karen Barad and Monika Rogowska-Stangret), and Harry Lehmann’s affirmative criticism. The article offers an analysis of the discussion about comings-out concerning the “Gardzienice” Center for Theater Practices, as a case study aimed at a more precise delineation of the possibilities for changing the discourse on the instruments and ethics of theater research.

PL

Artykuł jest próbą wypracowania w ramach dyskursu teatrologicznego postawy i metody badawczej rezonującej z przemianą, która zaczęła się w teatrze pod wpływem ruchu #MeToo i dyskusji o przemocy w szkołach teatralnych, w procesach twórczych i w teatrach. Punktem wyjścia refleksji jest spostrzeżenie, że w najnowszych spektaklach tematyzujących przemoc seksualną w teatrze widać proces przejścia od skargi na nadużycia władzy do konstruktywnych, wychylonych w przyszłość propozycji zmiany. Podstawą tego procesu jest świadomość usytuowania osób tworzących w panujących w teatrze układach władzy oraz gotowość brania pod uwagę rozmaitych konsekwencji tego usytuowania. Zaproponowany w artykule projekt odpowiedzialnie usytuowanej krytyki afirmatywnej rozumianej jako postawa badawczo-pisarska opiera się na koncepcjach wiedz usytuowanych Donny Haraway, humanistyki afirmatywnej Ewy Domańskiej, etyki posthumanistycznej (w ujęciu Karen Barad oraz Moniki Rogowskiej-Stangret) oraz krytyki afirmatywnej Harry’ego Lehmanna. Analiza dyskusji o coming outach dotyczących Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzienice” stanowi studium przypadku, które ma pomóc dookreślić możliwości zmiany dyskursu na temat narzędzi i etyki badań teatralnych.

Keywords

EN

#MeToo; criticism; affirmative humanities; new materialism; theater

PL

#MeToo; krytyka; humanistyka afirmatywna; nowy materializm; teatr

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2023
• Issue: 3(286)
• Pages: 169-196

Dates

published

2023

Contributors

author

Monika Kwaśniewska

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000319134562

References

• Adamiecka-Sitek, Agata. „«Naszym światem włada nieczułość»: #MeToo i trans¬formacja”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 161 (2020). https://doi.org/10.34762/ znxw-7338.
• Berendt, Zuzanna, i Anna Majewska. „Prześlepione potencjalności: #MeToo i możliwość zmiany; Polemika z esejem Doroty Sajewskiej «Przemoc, obsceniczność, powtórzenie»”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 161 (2021). https://didaskalia.pl/pl/artykul/przeslepione-Potencjalnosci-metoo-i-mozliwosc-zmiany.
• Brown, Adrienne Maree. We Will Not Cancel Us, and Other Dreams of Transformative Justice, posłowie: Malkia Devich Cyril. Chico, CA: AK Press, 2020.
• Chaberski, Mateusz, Anna Majewska, Piotr Morawski i Ida Ślęzak. „Ćwiczenia z relacyjności afektu: Scory, kompilacje, opowieści”. Dialog, nr 7/8 (2022): 15–34.
• Dolphijn, Rick, i Iris van der Tuin. „Wywiad z Karen Barad”, tłumaczenie Jacqueline Czajka. W: Nowy materializm: Wywiady i kartografie, tłumaczenie Jacqueline Czajka et al., redakcja Joanna Bednarek i Jędrzej Maliński, 41–58. Gdańsk: Fundacja Machina Myśli, 2018.
• Domańska, Ewa. „Humanistyka afirmatywna: Władza i płeć po Butler i Foucaulcie”. Kultura Współczesna, nr 4 (2014): 117–129.
• Godlewski, Stanisław. „Na szczytach panuje gwar: Hierarchie, autorytety i pokolenia”. Dialog, nr 3 (2020): 147–164.
• Godlewski, Stanisław. Towarzyszka broni: Strategie współczesnej polskiej krytyki teatralnej. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2022.
• Guderian-Czaplińska, Ewa. „Koniec krytyki towarzyszącej”. Dialog, nr 2 (2020): 216–225.
• Haraway, Donna. Wiedze usytuowane: Kwestia nauki w feminizmie i przywilej ograniczonej/częściowej perspektywy. Tłumaczenie Agata Czarnacka. Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego, 2008.
• Keil, Marta. „My też”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 148 (2018): 6–11.
• Kolankiewicz, Leszek. „Oświadczenie”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 160 (2020). https://didaskalia.pl/pl/artykul/oswiadczenie.
• Kornaś, Tadeusz. „Lśnij!”. Teatrologia.info, 20 października 2020. https://teatrologia.pl/autorzy/tadeusz-kornas-lsnij/.
• Kwaśniewska, Monika, i Katarzyna Waligóra, red. Teatr brzydkich uczuć. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2021.
• Kwaśniewska, Monika. „Dlaczego przestały milczeć? Dlaczego zostały wysłuchane? Afektywna analiza #metoo w Teatrze Bagatela”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 159 (2020). https://doi.org/10.34762/8z1x-gg53.
• Lehmann, Harry. „Dziesięć tez na temat krytyki sztuki”. Tłumaczenie Monika Pasiecznik. Redakcja Sławomir Królak. Odra, nr 5 (2014): 52–59.
• Majewska, Anna. „Co wiedzą wszyscy”. Dialog, nr 2 (2020): 191–200.
• Rogowska-Stangret, Monika. „Przeskalowanie traumy”. W: Być ze świata: Cztery eseje o etyce posthumanistycznej, wstęp Magdalena Środa, 51–89. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2021.
• Sajewska, Dorota. „Przemoc, obsceniczność, powtórzenia”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 160 (2020). https://didaskalia.pl/pl/artykul/przemoc-obscenicznosc-powtorzenie.
• Smolarska, Zofia. „Przemoc od kuchni: «Gardzienice» w ogniu pytań”. Znak, nr 3 (2021): 86–95.
• Telega, Michał. „Aktorki, czyli przepraszam, że dotykam”. Polish Theatre Journal, nr 1/2 (2019).
• Tercet ¿Czy badania artystyczne?, Brelińska-Garsztka, Paulina, Zofia Małkowicz-Daszkowska, i Zofia Reznik. „Rozruchy badawczo-artystyczne w sztukach performatywnych: Zbliżenie na taniec, ruch i choreografię”. Didaskalia. Gazeta Teatralna, nr 165 (2021). https://doi.org/10.34762/c680-vg85.
• Wachowski, Jacek. „Kilka uwag o krytyce instytucjonalnej, równości i równorzędności”. Czas Kultury, nr 4 (2021): 76–82.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.1383

Biblioteka Nauki

14522913