«Pocieszne wykwintnisie» Molière’a: Farsa na kobiety?

• Authors: Piotr Olkusz

Title variants

EN

Molière’s «The Affected Ladies»: A Farce against Women?

Abstracts

EN

Molière’s Les précieuses ridicules (The Affected Ladies), his first great success, is regarded today as one of his most controversial works, as its main comic characters are women aspiring to independence. The interpretative tradition concerning this play has taught us to see it as a satire on the milieu of Madeleine de Scudéry, now considered as one of the most progressive women of the seventeenth century (and, for some, as a forerunner of feminism). The readers’ response to The Affected Ladies thus seems to be a barometer of their attitude towards women’s empowerment. The author posits that this dispute over The Affected Ladies is not so much about Molière’s comedy itself as about its simplifying, traditional interpretation. He discusses the origins of the work in order to highlight genre-related aspects: The Affected Ladies is a farcical comedy written primarily as a response to a specific theatrical situation, so focusing the interpretation on its questionable satirical potential seems to be going too far. An important interpretative context is also provided by recent observations of historians of 17th-century French literature, who have questioned the existence of the world of the affected ladies (and the whole préciosité movement), suggesting that Molière invented this milieu, which therefore belongs to the order of representation rather than reality.

PL

Pocieszne wykwintnisie, pierwszy wielki sukces Molière’a, należą dziś do jego najbardziej kontrowersyjnych utworów, gdyż głównymi postaciami komicznymi są tu kobiety aspirujące do niezależności. Tradycja interpretacyjna tej sztuki każe widzieć w niej satyrę na środowisko Madeleine de Scudéry, uważanej obecnie za jedną z najbardziej postępowych kobiet XVII stulecia (a dla niektórych także prekursorkę feminizmu). Dlatego stosunek czytelników do Pociesznych wykwintniś wydaje się (i wydawał) barometrem ich stosunku do emancypacji kobiet. Autor stawia tezę, że przedmiotem tak ujmowanego sporu o Pocieszne wykwintnisie jest nie tyle komedia Molière’a, ile jej uproszczona, tradycyjna interpretacja. Omawia okoliczności powstania utworu, aby zwrócić uwagę na aspekty genologiczne: Pocieszne wykwintnisie są komediofarsą, powstałą w pierwszej kolejności jako odpowiedź na konkretną sytuację teatralną, więc koncentrowanie się na ich wątpliwym potencjale satyrycznym wydaje się nadużyciem. Ważnym kontekstem interpretacyjnym są również najnowsze tezy historyków siedemnastowiecznej literatury francuskiej, którzy podają w wątpliwość istnienie świata wykwintniś (oraz całego nurtu préciosité) i sugerują, że Molière wymyślił to środowisko, a zatem należy ono do porządku reprezentacji, nie – rzeczywistości.

Keywords

EN

Molière; 1600–1700 theater; « Les Précieuses ridicules »; farcical comedy; préciosité; reception of Molière

PL

Molière; teatr 1600–1700; «Pocieszne wykwintnisie»; komediofarsa; préciosité; recepcja Molière’a

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2023
• Volume: 72
• Issue: 1
• Pages: 19-47

Dates

published

2023

Contributors

author

Piotr Olkusz

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000276187014

References

• Bénichou, Paul. Morales du grand siècle. Paris: Gallimard, 1998.
• Bourqui, Claude. „Molière auteur galant – an inconvenient truth: Conditions d’émergence d’une «vérité qui dérange»”. In Littéraire. T. 1: Pour Alain Viala, sous la direction de Marine Roussillon et al., 193–202. Arras: Artois Presses Université, 2018. https://doi.org/10.4000/books.apu.18047.
• Bray, René. „Répertoire de la troupe de Molière (1658–1673)”. In Mélanges d’histoire littéraire: Offerts à Daniel Mornet par ses anciens collègues et ses disciples français. Paris: Nizet, 1951.
• DeJean, Joan. „Un Grand siècle pour les femmes auteurs”. In Femmes et littérature: Une histoire culturelle, sous la direction de Martine Reid, t. 1: Moyen Âge–XVIIIe siècle, 485–687. Paris: Gallimard, 2020.
• DeJean, Joan. „The Politics of Genre: Madeleine de Scudéry and the Rise of the French Novel”. L’Esprit Créateur 29, no. 3 (1989): 43–51. http://www.jstor.org/stable/26285888.
• Duchêne, Roger. „De Molière à Sorel, ou la rhétorique des précieuses”. In Le Langage littéraire au XVIIe siècle: De la rhétorique à la littérature, éditeur scientifique Christian Wentzlaff-Eggebert, 135–145. Tübingen: Gunter Narr, 1991.
• Duchêne, Roger. Molière. Paris: Fayard, 1998.
• Forestier, Georges. Molière. Paris: Gallimard, 2018.
• Fumaroli, Marc. „L’Empire des femmes, ou l’esprit de joie”. In La Diplomatie de l’esprit: De Montaigne à La Fontaine, 321–339. Paris: Hermann, 1998.
• Gaines, James F., ed. The Molière Encyclopedia. Westport, CT: Greenwood Press, 2002.
• Grayburn Moore, Will. Molière: A New Criticism. Oxford: Clarendon, 1949.
• Hoffmann, Paul. La Femme dans la pensée des lumières. Paris: Ophrys, 1977.
• Lebègue, Raymond. „Molière et la farce”. Cahiers de l’AIEF, no. 16 (1964): 183–201. https://doi.org/10.3406/caief.1964.2470.
• Legrave, Henri. Le Théâtre et le public à Paris de 1715 à 1756. Paris: Klincksieck, 1972.
• Lotterie, Florence. Le Genre des Lumières: Femmes et philosophe au XVIIIe siècle. Paris: Classiques Garnier, 2013.
• Mosconi, Nicole. „La Femme savante: Figure de l’idéologie sexiste dans l’histoire de l’éducation”. Revue française de pédagogie 93 (1990): 27–39. https://www.persee.fr/doc/rfp_0556-7807_1990_num_93_1_1371.
• Pelous, Jean-Michel. Amour précieux, amour galant (1654–1675): Essai sur la représentation de l’amour dans la littérature et la société mondaines. Paris: Klincksieck, 1980.
• Rey-Flaud, Bernadette. Molière et la farce. Genève: Droz, 1996.
• Riffaud, Alain, et Georges Forestier, „Les Précieuses ridicules – notice”. In Molière, Œuvres complètes, sous la direction de Georges Forestier et Claude Bourqui, t. 2. Paris: Gallimard, 2010.
• Viala, Alain. La France galante: Essai historique sur une catégorie culturelle, de ses origines jusqu’à la Révolution. Paris: Presses Universitaires de France, 2008. https://doi.org/10.3917/puf.vial.2008.01.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.1391

Biblioteka Nauki

29432215