Od analizy dramatu do filozofii teatru: O pracach teatrologicznych Ireny Sławińskiej

• Authors: Wojciech Kaczmarek

Title variants

EN

From Drama Analysis to Theater Philosophy: The Theater Scholarship of Irena Sławińska

Abstracts

EN

  This article presents the theater scholarship of Irena Sławińska (1913–2004), an eminent humanist affiliated with the Catholic University of Lublin for more than five decades, co-founder of Polish drama and theater studies. The author discusses Sławińska’s research on the language of drama, poetic and religious drama, as well as her methodological proposals for drama and theater analysis, anthropology, and philosophy. The article also describes the scholar’s role in developing relations between Polish and Western theatre studies, especially with regard to Anglo- and Francophone research, and highlights her original contribution to the analysis of anthropological foundations of the idea of theater that refers to classical philosophy and Christianity.

PL

Artykuł koncentruje się na przedstawieniu prac teatrologicznych Ireny Sławińskiej (1913–2004), wybitnej humanistki przez ponad pół wieku związanej z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim, współtwórczyni polskich badań nad dramatem i teatrem. Omówiono jej badania nad językiem dramatu, dramatem poetyckim i religijnym oraz propozycje metodologiczne dotyczące analizy, antropologii i filozofii dramatu i teatru. Scharakteryzowano rolę Sławińskiej w budowaniu relacji między polską teatrologią a badaniami prowadzonymi na Zachodzie, zwłaszcza w kręgu języka angielskiego i francuskiego. Podkreślono oryginalny wkład uczonej w analizę antropologicznych podstaw wizji teatru odwołującej się do filozofii klasycznej i do chrześcijaństwa.

Keywords

EN

poetic drama; religious drama; theater anthropology; theater philosophy

PL

dramat poetycki; dramat religijny; antropologia teatru; filozofia teatru

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2023
• Volume: 72
• Issue: 3(286)
• Pages: 99-123

Dates

published

2023

Contributors

author

Wojciech Kaczmarek

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

• https://orcid.org/0000000151768755

References

• Allévy-Viala, Marie-Antoinette. Inscenizacja romantyczna we Francji. Tłumaczenie Wojciech Natanson. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1958.
• Brandstaetter, Roman. „Szpada i kij: Głos o dramacie poetyckim”. Teatr, nr 7 (1956): 4–6.
• Braun, Kazimierz. Druga reforma teatru? Szkice. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1979.
• Degler, Janusz, red. Problemy teorii dramatu i teatru. T. 1–2. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2003.
• Degler, Janusz, red. Wprowadzenie do nauki o teatrze. T. 1–3. Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, 1976–1978.
• Eustachiewicz, Lesław. „Teoria i praktyka teatralna Młodej Polski”. Dialog, nr 7 (1966): 97–101.
• Fischer-Lichte, Erika. Performatywność: Wprowadzenie. Tłumaczenie Mateusz Borowski i Małgorzata Sugiera. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2018.
• Ingarden, Roman. O dziele literackim: Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury. Tłumaczenie Maria Turowicz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1960.
• Kaczmarek, Wojciech. Człowiek w teatrze świata: Cztery inspiracje Ireny Sławińskiej; Wyspiański – Norwid – Mickiewicz – Claudel. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2021.
• Kaczmarek, Wojciech. „Dramat imaginacyjny Wyspiańskiego: O niedrukowanej pracy Ireny Sławińskiej”. Pamiętnik Teatralny 70, z. 1 (2021): 113–129. https://doi.org/10.36744/pt.703.
• Kaczmarek, Wojciech, oprac. „Listy Romana Ingardena do Ireny Sławińskiej”. Teksty Drugie, nr 1/2 (2005): 303–312.
• Leszek Kolankiewicz. „Czym jest antropologia teatru?”. Przegląd Humanistyczny, nr 8 (1979): 170–174.
• Kuchtówna, Lidia, i Jan Ciechowicz, red. W kręgu teatru monumentalnego. Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 2000.
• Łempicka, Aniela. Wyspiański, pisarz dramatyczny: Idee i formy. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1973.
• Markiewicz, Henryk. „Dramat a teatr w polskich dyskusjach teoretycznych”. Dialog, nr 2 (1982): 110–120.
• Mayenowa, Maria Renata. Poetyka opisowa: Opis utworu literackiego. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1949.
• Miodońska-Brookes, Ewa. Studia o kompozycji dramatów Wyspiańskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972.
• Paluchowski, Andrzej, i Wojciech Kaczmarek, oprac. Bibliografia prac Ireny Sławińskiej (1933–2002). W: Świat jako spektakl: Irenie Sławińskiej na dziewięćdziesiąte urodziny, redakcja Wojciech Kaczmarek, 307–353. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2003.
• Pavis, Patrice. Dictionnaire du théâtre. Paris: Messidor, 1987.
• Puzyna, Konstanty. „Szkoła dramaturgów: Szansa poezji”. Dialog, nr 7 (1956): 97–106.
• Raszewski, Zbigniew. „O teatralnym kształcie Balladyny”. Pamiętnik Teatralny 8, z. 1/3 (1959): 153–186.
• Raszewski, Zbigniew. „Słowacki i Mickiewicz wobec teatru romantycznego”. Pamiętnik Teatralny 8, z. 1/3 (1959): 5–46.
• Skwarczyńska, Stefania. „Struktura świata poetyckiego w Dziadach Mickiewicza”. Prace Polonistyczne 5 (1947): 81–102.
• Skwarczyńska, Stefania. „U źródła nowatorskiego tematu Nie–Boskiej komedii”. W: Zygmunt Krasiński: W stulecie śmierci, redakcja Julian Krzyżanowski et al., 7–31. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1960.
• Skwarczyńska, Stefania. „Zagadnienie dramatu”. Przegląd Filozoficzny, z. 1/2 (1949): 102–126.
• Sławińska, Irena. „Badania literackie w Ameryce: Rozwój dyskusji metodologicznej”. Kwartalnik Neofilologiczny, nr 3 (1960): 181–201.
• Sławińska, Irena. Dramat imaginacyjny Wyspiańskiego. Wstęp i opracowanie Wojciech Kaczmarek. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2021.
• Sławińska, Irena. „Dramaty T.S. Eliota”. Dialog, nr 5 (1958): 87–98.
• Sławińska, Irena. „Filozofia teatru”. Dialog, nr 5 (1961): 119–124.
• Sławińska, Irena. Filozofia teatru: Wykłady uniwersyteckie. Opracowanie Wojciech Kaczmarek. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2014.
• Sławińska, Irena. „Główne problemy struktury dramatu”. Pamiętnik Teatralny 7, z. 3/4 (1958): 367–379.
• Sławińska, Irena. „Ku definicji dramatu poetyckiego”. Dialog, nr 11 (1958): 71–87.
• Sławińska, Irena. „Nowy teatr Wyspiańskiego”. Zeszyty Naukowe KUL 13, nr 2 (1970): 27–32.
• Sławińska, Irena. „O badaniu wizji teatralnej Wyspiańskiego”. Pamiętnik Literacki 49, z. 2 (1958): 403–424.
• Sławińska, Irena. O rozmowach w III części „Dziadów”. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1957.
• Sławińska, Irena. „O strukturze słownej III cz. Dziadów: Zarys problematyki”. Roczniki Humanistyczne 5, z. 1 (1954/1955): 141–156.
• Sławińska, Irena. Odczytywanie dramatu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988.
• Sławińska, Irena. „Problematyka badań nad językiem dramatu”. Roczniki Humanistyczne 4, z. 1 (1953): 25–60.
• Sławińska, Irena. „Problematyka dramatu w pracach Stefanii Skwarczyńskiej”. W: Stefania Skwarczyńska: Uczony, nauczyciel, wychowawca, redakcja Marek Bielacki i Jan Trznadlowski, 26–33. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1992.
• Sławińska, Irena. Recenzja książki O „Weselu” Wyspiańskiego. Pamiętnik Teatralny 6, z. 3/4 (1957): 649–657.
• Sławińska, Irena. Recenzja książki Theorie des modernen Dramas. Dialog, nr 3 (1958): 115–118.
• Sławińska, Irena. Sceniczny gest poety: Zbiór studiów o dramacie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1960.
• Sławińska, Irena. „Siedem demonów Claudela”. Dialog, nr 8 (1963): 73–83.
• Sławińska, Irena. „Spór o mythos w amerykańskiej krytyce literackiej”. Zeszyty Naukowe KUL, nr 4 (1960): 61–70.
• Sławińska, Irena. „Świat jako spektakl”. Summarium, nr 25 (1976): 3–13.
• Sławińska, Irena. Teatr Claudela. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1971.
• Sławińska, Irena. Teatr w myśli współczesnej: Ku antropologii teatru. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990.
• Sławińska, Irena. „Teoria dramatu na Zachodzie (1945–1960): 1”. Pamiętnik Literacki 52, z. 3 (1961): 290–316.
• Sławińska, Irena. „Teoria dramatu na Zachodzie (1945–1960): 2”. Pamiętnik Literacki 53, z. 1 (1962): 283–309.
• Sławińska, Irena. Tragedia w epoce Młodej Polski: Z zagadnień struktury dramatu. Toruń: Towarzystwo Naukowe, 1948.
• Sławińska, Irena. Współczesna refleksja o teatrze: Ku antropologii teatru. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1979.
• Sławińska, Irena. „Współczesny dramat poetycki w Anglii”. Sprawozdania z Prac Naukowych Wydziału Nauk Społecznych PAN, z. 7 (1958): 58–61.
• Sławińska, Irena, i Maria Barbara Stykowa, red. Wśród mitów teatralnych Młodej Polski. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1983.
• Sławińska, Irena, et al., red. Dramat i teatr sakralny. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1988.
• Sławińska, Irena, i Stefan Kruk, red. Myśl teatralna Młodej Polski: Antologia. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1966.
• Stefanowska, Zofia. Recenzja Roczników Humanistycznych 5 (1954/1955). Pamiętnik Literacki 49, z. 1 (1958): 269–282.
• Strzelecki, Ryszard. „Antropologia współczesnego teatru”. Ethos, nr 77/78 (2007): 147–157.
• Wyka, Kazimierz. Modernizm polski. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1968.
• Zgorzelski, Czesław. „Manfred Kridl (1882–1957): «Odwaga poszukiwań nowych dróg»”. W: Mistrzowie i ich dzieła, 57–70. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 1983.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.1392

Biblioteka Nauki

14523875