Paradoks o konwencji: «Refleksje krytyczne» Jean-Baptiste’a Dubosa

• Authors: Piotr Olkusz

Title variants

EN

The Paradox of Convention: «Critical reflections» by Jean-Baptiste Dubos

Abstracts

EN

In 1719, Jean-Baptiste Dubos published an extensive dissertation titled Réflexions critiques sur la poésie et sur la peinture, in which he proposed a new kind of reflection on art. Although he drew on ancient theories, he chiefly introduced a modern perspective of personal perception and individual enchantment to his work, foreshowing sensualism. In Polish theatre studies, l’Abbé Dubos is known almost exclusively through Zbigniew Raszewski’s article Partytura teatralna [Theatre Score]; consequently, his ideas are reduced mainly to deliberations on the possibility of creating a record of stage performance. In fact, however, the eighteenth-century theorist was fascinated by the idea of such a score inasmuch as he saw it as a tool for showing the actor the direction of exploring the part, not in order to achieve a utopian faithfulness of the author’s intention, but rather to analyse the actor’s own personal freedom and search for the truth of the play. The article discusses the main narrative strategies employed by Jean-Baptiste Dubos in the treatise and presents the main area of his theatrical interests and his idea of the function of the mask in ancient theatre and in commedia dell’arte. It also outlines the relationship between Dubos’s concepts and 18th-century theory and practice of Parisian theatre.

PL

W 1719 roku Jean-Baptiste Dubos opublikował olbrzymią rozprawę o sztuce Réflexions critiques sur la poésie et sur la peinture, w której zaproponował nowy rodzaj refleksji o tym, co artystyczne. Choć czerpał z teorii starożytników, to na szeroką skalę wprowadził do swojego dzieła nowoczesną, zwiastującą sensualizm perspektywę osobistego odbioru i indywidualnego zachwytu. Polskim teatrologom Dubos znany jest niemal wyłącznie dzięki artykułowi Zbigniewa Raszewskiego Partytura teatralna, przez co sprowadza się jego idee głównie do rozważań o możliwości stworzenia zapisu gry scenicznej. Tymczasem osiemnastowieczny teoretyk fascynował się istnieniem takiej partytury o tyle, o ile widział w niej narzędzie do wskazania aktorowi kierunku poszukiwań, której celem nie była utopijna wierność autorskiemu zamierzeniu, ale szansa na analizę wolności własnej i poszukiwania prawdy sztuki. Artykuł omawia główne strategie narracyjne zastosowane przez Jean-Baptiste’a Dubosa w traktacie, prezentuje główny obszar teatralnych zainteresowań autora i  jego wyobrażenie o zastosowaniu maski w teatrze antycznym i w komedii dell’arte. Szkicuje związki koncepcji księdza Dubosa z osiemnastowieczną teorią i praktyką paryskiego teatru.

Keywords

PL

teatr francuski; teatr XVIII wieku; dramat XVIII wieku; poetyka dramatu; Jean-Baptiste Dubos; Jean-Baptiste Du Bos; Comédie-Italienne

EN

French theatre; 18th century theatre; 18th century drama; poetics of drama; Jean-Baptiste Dubos; Jean-Baptiste Du Bos; Comédie-Italienne

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2020
• Volume: 69
• Issue: 1
• Pages: 7-24

Dates

published

2020

Contributors

author

Piotr Olkusz

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000276187014

References

• Du Bos, J. B. (1719). Réflexions critiques sur la poésie et sur la peinture (Vol. 1-3). Amsterdam: George Conrad Walther. [Reprint. 1993. Genève: Éditions Slatkine].
• Di Bella, S. (2009). L’expérience théâtrale dans l'oeuvre théorique de Luigi Riccoboni: Contribution à l'histoire du théâtre au XVIIIe siècle. Paris: Honoré Champion.
• Dumouchel, D.,& Dauvois D. (eds.). (2015). Vers l’Esthétique: Penser avec les «Réflexions critiques sur la poésie et sur la peinture» (1719) de Jean-Baptiste Du Bos. Paris: Hermann.
• Fumaroli, M. (2006). L’art du théâtre à Paris. In M. Fumaroli, Exercices de lecture: De Rabelais à Paul Valéry. Paris: Gallimard.
• O’Neal, J. C. (1999). Esthétique et épistémologie sensualiste. Dix-Huitième Siècle, 31, 77-91. https://www.persee.fr/doc/dhs_0070-6760_1999_num_31_1_2283
• Riccoboni, A. F. (2005). Sztuka teatru (M. Dębowski, tłum., oprac.). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Sainte-Albine, P. R. de. (2001). Le Comédien. In S. Chaouche (ed.), Sept Traités sur le jeu du comédien et autres textes: De l’action oratoire à l’art dramatique, 1657-1750. Paris: Honoré Champion.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.140

Biblioteka Nauki

36128896