Krakowskie premiery Moliera i Racine'a w 1676 r. oraz inne nieznane fakty z teatru Sobieskich

• Authors: Karolina Targosz

Title variants

EN

The Cracow Premieres of Molière and Racine in 1676 and Other Unknown Facts from the Court Theater of King John III Sobieski and Queen Maria Kazimiera

Abstracts

EN

This article recounts theater events at the court of King John III Sobieski and Queen Maria Kazimiera. The author relies mainly on the writings and communications of the royal secretary Cosimo Brunetti, supplementing them with information provided by other associates of the court milieu. Based on these sources, the author has established that, in all likelihood, the French comedies staged at the Sobieski residence in Złoczów at the turn of April and May 1675 included Molière's Les Fourberies de Scapin (Scapin the Schemer). The comedy was certainly presented on 12 April 1676, as part of Sobieski’s coronation celebrations at the Wawel castle in Krakow, alongside Jean Racine’s Andromache (with Françoise Faidherbe as the heroine), and a ballet performance with the participation of the children of the royal couple. The author also managed to establish that on 24 June 1682, François Paulin Dalerac played the title role in Pierre Corneille’s Le Menteur (The Liar), staged at the Sobieski residence in Jaworów. The article also describes the visit of the singer Clementini, whose performance in Jaworów on 30 April 1684 accompanied a banquet in honor of the Spanish envoy Leopold Philip Montecuccoli, as well as the performances of French comedies and ballet held there on 10 July 1684, in the presence of the Venetian envoy Angelo Morosini and the nuncio Andrea Santa Croce. According to the author, on the latter occasion, the manor garden in Jaworów hosted Molière’s L’école des femmes (The School for Wives) and L'Amour Médecin (Dr. Cupid), comedies which had already been presented on 24 June that year. She emphasizes that the testimonies of plein-air shows in Jaworów suggest that a garden theater functioned in this royal residence; probably modelled on French theaters of this kind, it appears as the first such enterprise in the Polish-Lithuanian Commonwealth.

PL

Artykuł poświęcony wydarzeniom teatralnym na dworze króla Jana III i królowej Marii Kazimiery Sobieskich. Autorka oparła się głównie na notatkach i doniesieniach królewskiego sekretarza Cosima Brunettiego, uzupełniając je informacjami pochodzącymi od innych osób związanych z królewskim dworem. Ustaliła, że najprawdopodobniej na przełomie kwietnia i maja 1675 wśród inscenizacji komedii francuskich w rezydencji Sobieskich w Złoczowie mogły znaleźć się również Molierowskie Szelmostwa Skapena. Komedię tę z całą pewnością pokazano 12 kwietnia 1676, w ramach uroczystości pokoronacyjnych Jana III na Wawelu, wraz z Andromachą Jeana Racine’a, w której w roli głównej wystąpiła Françoise Faidherbe, oraz z widowiskiem baletowym, w którym brały udział także dzieci pary królewskiej. Autorce artykułu udało się ponadto ustalić, że 24 czerwca 1682 w tytułowej roli w inscenizacji Kłamcy Pierre’a Corneille’a wystąpił w rezydencji Sobieskich w Jaworowie François Paulin Dalerac. Artykuł obejmuje także informacje związane z występami śpiewaka Clementiniego 30 kwietnia 1684 w Jaworowie w ramach bankietu na cześć posła hiszpańskiego Leopolda Filipa Montecuccolego oraz pokazów teatralnych przygotowanych w tej rezydencji 10 lipca 1684, kiedy w obecności posła weneckiego Angela Morosiniego oraz nuncjusza Andrei Santa Croce zaprezentowano inscenizacje francuskich komedii i baletu. Zdaniem badaczki w jaworowskim ogrodzie pokazano wówczas prezentowane już wcześniej (24 czerwca tego roku) komedie Molière’a: Szkołę żon oraz Miłość lekarzem. Autorka podkreśla, że informacja o plenerowych pokazach w Jaworowie wskazuje na funkcjonowanie w tej rezydencji teatru ogrodowego, prawdopodobnie nawiązującego do wzorów francuskich, i najwyraźniej najwcześniejszego na terenach Rzeczypospolitej.

Keywords

EN

Molière; Jean Racine; Old Polish theater; court theater

PL

Molière; Jean Racine; teatr staropolski; teatr dworski

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 1990
• Volume: 39
• Issue: 3/4
• Pages: 293-304

Dates

published

1990

Contributors

author

Karolina Targosz

• Instytut Historii Nauki, Polska Akademia Nauk

References

• Dürr-Durski, Jan. „Stanisław Morsztyn”. Pamiętnik Literacki 42, 3/4 (1951): 766–795.
• Fabiani, Bożena. Warszawski dwór Ludwiki Marii. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976.
• Gawlikowska, Krystyna. „Wjazd Sobieskiego na koronację do Krakowa”. Alegoria programu politycznego na sztychu Romeyna de Hooghe”. Studia Wilanowskie 9 (1983): 5–20.
• Gębarowicz, Mieczysław. Szkice z historii sztuki XVII w. Toruń: TNT, 1966.
• Komaszyński, Michał. Maria Kazimiera d’Arquien Sobieska królowa Polski, 1641-1696. Kraków: Wydawnictwo Literackie,1984.
• Komaszyński, Michał. Teresa Kunegunda Sobieska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982.
• Roszkowska, Wanda. „Diariusz życia teatralnego na dworze Jana III Sobieskiego. Próba rekonstrukcji”. Pamiętnik Teatralny 18, z. 4 (1969): 562–584.
• Roszkowska, Wanda. „Mecenat królewicza Aleksandra – teatr Armonte Calidio (1709–1714)”. Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 35, nr 2 (1980): 313–314.
• Sarnecki, Kazimierz. Pamiętniki z czasów Jana Sobieskiego: Diariusz i relacje z lat 1691-1696. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1958.
• Sobieski, Jan. Listy do Marysieńki. Opracowanie Leszek Kukulski. Warszawa: Czytelnik, 1970.
• Targosz, Karolina. Cosimo Brunetti – voyageur érudit, secrétaire du, roi Jean III Sobieski. Organon 14 (1978): 119–127.
• Targosz, Karolina. „Filippo Juvarra al servizio dei Sobieski”. W: Vita Teatrale in Italia e Polonia fra Seicento e Settecento, red. Michał Bristiger, Jerzy Kowalczyk i Jacek Lipiński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.
• Targosz, Karolina. Jan III Sobieski mecenasem nauk i uczonych. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991.
• Targosz, Karolina. „Polsko-francuskie powiązania teatralne w XVII w.”. Pamiętnik Teatralny 20, z. 1 (1971): 43–49.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.1532

Biblioteka Nauki

29431843