Teatry pozawarszawskie w latach osiemdziesiątych w perspektywie historii mówionych

• Authors: Joanna Królikowska

Title variants

EN

1980s Theaters outside Warsaw in the Perspective of Oral Histories

Abstracts

EN

This article concerns theater life in Poland in the 1980s, with a focus on the functioning of theaters in mid-size cities. It presents the results of research into the economic and political conditions of their operation, which involved in-depth interviews with five directors managing theaters during that period: Zbigniew Bogdański (Teatr Dramatyczny, Gdynia, 1981–1986), Tomasz Grochoczyński (Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego, Płock, 1985–1990), Maciej Grzybowski (Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego, Kalisz, 1982–1991), Józef Jasielski (Teatr Dramatyczny, Legnica, 1981–1990), and Andrzej Rozhin (Bałtycki Teatr Dramatyczny im. Juliusza Słowackiego, Koszalin, 1979–1981; Teatr Polski, Szczecin, 1981–1983; Teatr im. Juliusza Osterwy, Lublin, 1985–1993). This research material has been analyzed using categories related to oral history, which enable individual voices of participants in theater life to be taken into account in historical narratives. The interviewees’ recollections, interlocked with their emotions and reflections on their own activity, provide insight into the principles of constructing self-narratives and inscribing them into the dominant ways of ordering and problematizing theater history in Poland. Abridged versions of the interviews have been appended to the article, and the conclusion indicates their potential uses in further research in theater history.

PL

Artykuł dotyczy życia teatralnego w Polsce w latach osiemdziesiątych, a w centrum refleksji jest funkcjonowanie teatrów w miastach średniej wielkości. W ramach badań nad ekonomicznymi i politycznymi uwarunkowaniami działalności tych placówek przeprowadzono wywiady pogłębione z pięcioma dyrektorami sprawującymi funkcję w tamtym okresie: Zbigniewem Bogdańskim (Teatr Dramatyczny w Gdyni, 1981–1986), Tomaszem Grochoczyńskim (Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Płocku, 1985–1990), Maciejem Grzybowskim (Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, 1982–1991), Józefem Jasielskim (Teatr Dramatyczny w Legnicy, 1981–1990) i Andrzejem Rozhinem (Bałtycki Teatr Dramatyczny im. Juliusza Słowackiego w Koszalinie, 1979–1981; Teatr Polski w Szczecinie, 1981–1983; Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie, 1985–1993). Do analizy materiału badawczego zostały wykorzystane kategorie związane z historią mówioną, które umożliwiają uwzględnienie indywidualnych głosów uczestników życia teatralnego w narracjach historycznych. Wspomnienia dyrektorów, splecione z ich emocjami i refleksją na temat własnej działalności, dają wgląd w zasady konstruowania autonarracji i wpisywania ich w dominujące sposoby porządkowania i problematyzowania historii teatru w Polsce. Do artykułu zostały dołączone skrócone wersje rozmów, a w podsumowaniu wskazano możliwości ich wykorzystania w kolejnych pracach historycznoteatralnych.

Keywords

EN

Polish theater 1980–1990; Polish People’s Republic; oral history; theater historiography; theaters in mid-size cities

PL

teatr polski 1980–1990; PRL; historia mówiona; historiografia teatralna; teatry w średnich miastach

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2023
• Issue: 4(287)
• Pages: 165-218

Dates

published

2023

Contributors

author

Joanna Królikowska

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/000000033375264X

References

• Adamski, Jerzy. Katastrofa kultury: Przesłanki nowej polityki kulturalnej; Raport przedstawiony Narodowej Radzie Kultury w 1989 roku. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1989.
• Bartmiński, Jerzy. „Historia mówiona – interdyscyplinarna i wieloaspektowa”. W: Historia mówiona w świetle nauk humanistycznych i społecznych, redakcja Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Joanna Szadura i Mirosław Szumiło, 9–24. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2014.
• Chojka, Joanna, red. 200 lat sceny nad Prosną. Kalisz: Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego, 2001.
• Filipkowski, Piotr. „Historia mówiona i wojna”. W: Wojna – Doświadczenie i zapis: Nowe źródła, problemy, metody badawcze, redakcja Sławomir Buryła i Paweł Rodak, 13–35. Kraków: Universitas, 2006.
• Gretkowski, Andrzej, i Ewa Janiszewska. „Teatr Płocki w służbie mazowieckiemu społeczeństwu (1812–2002)”. Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy 16 (2016): 32–53. https://www.snpl.lt/new/?page_id=1773.
• Kaczyńska, Leokadia, red., Szczecin teatralny. Cz. 1: Twórcy, przedstawienia, festiwale, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2002.
• Kłapciński, Zdzisław, red. 180 lat sceny narodowej w Kaliszu. Kalisz: Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, 1980.
• Konarska-Pabiniak, Barbara. Teatr w Płocku 1812–2012. Płock: Książnica Płocka, 2012.
• Kopka, Krzysztof, Beata Adamek, Leszek Pułka, i Magda Piekarska. Subiektywna historia legnickiego teatru. Legnica: Teatr im. Heleny Modrzejewskiej, 2017.
• Krakowska, Joanna. PRL: Przedstawienia. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2016.
• Królikowska, Joanna. Rzeczywistość (nie)opisana: Życie teatru na łamach prasy branżowej w latach 1983–1989. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2020.
• Kurkowska-Budzan, Marta. „Informator, świadek historii, narrator – kilka wątków epistemologicznych i etycznych oral history”. Wrocławski Rocznik Historii Mówionej 1 (2011): 9–34. https://doi.org/10.26774/wrhm.5.
• Płoski, Paweł. „Serial Dyrektorzy: Dzieje prawnego unormowania statusu dyrektora”. Zarządzanie w Kulturze 18, z. 3 (2017): 423–441. https://doi.org/10.4467/20843976ZK.17.027.7477.
• Przastek, Daniel. Środowisko teatru w okresie stanu wojennego. Warszawa: Aspra-Jr, 2005.
• Roman, Andrzej, et al., red., Komedianci: Rzecz o bojkocie. Warszawa: „Most”, 1989.
• Sośnicki, Zdzisław. 40 lat teatrów dramatycznych Szczecina. Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985.
• Starr, Louis. „Oral history”. In Oral history: An Interdisciplinary Anthology, edited by David K. Dunaway i Willa K. Baum, 39–61. Walnut Creek, CA: AltaMira Press, 1996.
• Stoch, Elżbieta. Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie (1949–1956): Źródła – nieznane fakty – repertuar – recepcja krytyczna. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2019.
• Sznerch, Tadeusz. „40 lat legnickiego teatru wg Tadeusza Sznercha”. @kt – Legnicka Gazeta Teatralna, 10 maja 2018. https://gazeta.teatr.legnica.pl/2-bez-kategorii/artykuy/akt-artykuly/8415-40-lat-legnickiego-teatru-wg-tadeusza-sznercha.
• Thompson, Paul, i Joanna Bornat. Głos przeszłości: Wprowadzenie do historii mówionej. Tłumaczenie Paweł Tomanek. Warszawa: Centrum Archiwistyki Społecznej, 2021.
• Wojcieszak, Roman. „50 lat Bałtyckiego Teatru Dramatycznego im. Juliusza Słowackiego w Koszalinie (1953–2004)”. Rocznik Koszaliński 32 (2004): 109–134. https://www.biblioteka.koszalin.pl/wirtualna-czytelnia/rok-2004/rocznik-koszalinski-2004-nr-32.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.1689

Biblioteka Nauki

29430919