Polskie ludowe obrzędy świąteczne z perspektywy teatrologicznej

• Authors: Patryk Kencki

Title variants

EN

The Theatre Studies Perspective on Polish Folk Festival Rituals

Abstracts

EN

The article brings an attempt at taking stock of and classifying Polish folk rituals related to yearly festivities as they may be accounted for from the point of view of theatre studies. Its starting point is the author’s conception of theatre studies that has not only the theatre but also other spectacles as its object, the conception that has been presented before. In accordance with this outlook, the folk rituals at issue are regarded as phenomena bearing characteristics of spectacles, performances and simulations. In effect, what emerges is an outline of a classification of the phenomena under discussion in relation to the varying degrees to which they display the elements of spectacularity, causality and simulation. It is also demonstrated that within the purview of theatre studies may fall not only the phenomena perceived as spectacles and performances but also those in which the performative dimension is predominant. Finally, the reflection reveals an evolution of Polish folk rituals from their primitive causative character through spectacularity to simulations, which are only representations of old rituals. 

PL

Artykuł jest próbą analizy i klasyfikacji polskiej obrzędowości ludowej związanej z dorocznymi świętami z perspektywy teatrologicznej. Punktem wyjścia jest autorska koncepcja teatrologii, której przedmiotem jest nie tylko teatr, ale także inne widowiska. W tym ujęciu omawiane obrzędy ludowe traktowane są jako zjawiska noszące cechy widowisk, performansów i symulacji. W rezultacie wyłania się zarys klasyfikacji omawianych zjawisk w odniesieniu do różnego stopnia, w jakim wykazują one elementy widowiskowości, przyczynowości i symulacji. Pokazano również, że w zakres badań teatrologicznych mogą wchodzić nie tylko zjawiska postrzegane jako spektakle i performanse, ale także te, w których dominuje wymiar performatywny. Wreszcie, refleksja ukazuje ewolucję polskiej obrzędowości ludowej od jej prymitywnej sprawczości, przez widowiskowość, aż po symulacje, będące jedynie reprezentacjami dawnych rytuałów.

Keywords

PL

polska kultura ludowa; teatrologia; obrzędy ludowe; perfomatywność

EN

Polish folk culture; theatre studies; folk rituals; peformativity

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2016
• Volume: 65
• Issue: 1/2
• Pages: 240-247

Dates

published

2016

Contributors

author

Patryk Kencki

• Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk

• https://orcid.org/0000000156506578

References

• Baraniecka-Olszewska, Kamila. Ukrzyżowani: Współczesne misteria Męki Pańskiej w Polsce. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2013.
• Baudouin de Courtenay-Ehrenkreutz-Jędrzejewiczowa, Cezaria. Łańcuch tradycji: Teksty wybrane, redakcja Anna Zadrożyńska-Barącz. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2005.
• Bystroń, Jan Stanisław. Dzieje obyczajów w dawnej Polsce: Wiek XVI–XVIII. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976.
• Chwalba, Andrzej, et. al., red. Obyczaje w Polsce: Od średniowiecza do czasów współczesnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.
• Cierniak, Jędrzej. Źródła i nurty polskiego teatru ludowego, redakcja Antoni Olcha. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1962.
• Dąbrowska, Grażyna. Obrzędy i zwyczaje doroczne jako widowisko, tom 1-2. Warszawa: Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego, Warszawa 1968.
• Gloger, Zygmunt. Rok polski w życiu, tradycji i pieśni. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1982.
• Hryń-Kuśmierek, Renata. Rok polski: zwyczaje i obrzędy. Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka, 1998.
• Kencki, Patryk. „Teatrologia jako nauka o widowiskach: Rozważania wstępne”. Pamiętnik Teatralny, z. 1 (2015).
• Kitowicz, Jędrzej. Opis obyczajów za panowania Augusta III, redakcja Roman Pollak. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1951.
• Klimaszewska, Janina. „Doroczne obrzędy ludowe”. W: Etnografia Polski: Przemiany kultury ludowej, tom 2, redakcja Maria Biernacka et al. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981.
• Kwaśniewicz, Krystyna. „Zwyczaje i obrzędy rodzinne”. Etnografia Polska 28, z.1 (1984).
• Ogrodowska, Barbara. Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne. Warszawa: Sport i Turystyka, 2004.
• Ogrodowska, Barbara. Polskie tradycje i obyczaje rodzinne. Warszawa: Sport i Turystyka, 2007.
• Ogrodowska, Barbara. Święta polskie: Tradycje i obyczaj. Warszawa: Alfa, 1996.
• Smosarski, Józef. Świętowanie doroczne w Polsce. Warszawa: Biblioteka "Więzi", 1996.
• Witkowski, Czesław. Doroczne polskie zwyczaje ludowe. Kraków: Muzeum Etnograficzne, 1965.
• Wojciechowska, Beata. Od Godów do Świętej Łucji: Obrzędy doroczne w Polsce późnego średniowiecza. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego, 2000.
• Zadrożyńska, Anna. Światy, zaświaty: O tradycji świętowań w Polsce. Warszawa: Twój Styl, 2000.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.1970

Biblioteka Nauki

29519883