Brytyjczycy i Amerykanie o teatrze polskim lat zaborów

• Authors: Przemysław Deles , Szymon Żuchowski

Title variants

EN

The British and Americans on the Polish Theater of the Post-Partitioning Years

Abstracts

EN

The publication consists of fragments of 43 English-language texts of varied character, which are linked by the fact that their authors report their observations and experiences relating to the theatres and theatre life in the territory of the former Polish-Lithuanian Commonwealth during the post-partitioning period (1795–1918). They include classic travel accounts as well as autobiographies, reportages, memoirs, works of an analytical or problem-focused nature. These texts were written over more than a century in a changing political and social environment. This – and the political views of the authors – obviously influenced the manner and perspective of the writings. The references collected here do not form any thematic or temporal sequence, as they refer to different contexts; nevertheless they do provide a lot of interesting informations and insights. They range from those about the National Theatre headed by Wojciech Bogusławski, about Franciszek Bohomolec or Adam Kazimierz Czartoryski, to the legendary production of Kordian in 1899 in Cracow and the first tango at the Warsaw Novelty Theatre in 1915. Information on dance concerns both stage dance and social practices (ballet, dance on a tight rope, mazur, tango).

PL

Publikacja prezentuje fragmenty 43 tekstów anglojęzycznych o różnym charakterze, które łączy to, że ich autorzy relacjonują obserwacje i doświadczenia związane z teatrami i życiem teatralnym na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów okresu zaborów (1795–1918). Znalazły się tu zarówno klasyczne relacje z podróży, jak i autobiografie, reportaże, wspomnienia, prace o charakterze analitycznym czy problemowym. Teksty te powstawały przez ponad sto lat w zmieniającym się środowisku politycznym i społecznym. To – i zapatrywania polityczne piszących – wpływało oczywiście na sposób i perspektywę opisu. Zebrane tu wzmianki nie tworzą żadnego ciągu tematycznego czy czasowego i występują w różnym kontekście, niemniej przynoszą wiele interesujących informacji i spostrzeżeń. Począwszy od tych o Teatrze Narodowym kierowanym przez Wojciecha Bogusławskiego, o Franciszku Bohomolcu czy Adamie Kazimierzu Czartoryskim, po legendarną inscenizację Kordiana z 1899 w Krakowie i pierwsze tango w warszawskim Teatrze Nowości z 1915. Informacje na temat tańca dotyczą zarówno tańca scenicznego, jak i praktyk społecznych (balet, taniec na linie, mazur, tango).

Keywords

PL

historia teatru polskiego 1795–1918; źródła historyczne; wspomnienia; kulturowa mobilność teatru; taniec; polski taniec za granicą

EN

history of Polish theater 1795–1918; historical sources; memoirs; theater's cultural mobility; dance; Polish dance abroad

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2017
• Volume: 66
• Issue: 3
• Pages: 135-170

Dates

published

2017

Contributors

author

Przemysław Deles

• Zamek Królewski w Warszawie

author

Szymon Żuchowski

• Biblioteka Narodowa

• https://orcid.org/0000000171905999

References

• Ajewski, Konrad. Stanisława Kostki Zamoyskiego życie i działalność 1775–1856. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 2010.
• Damps, Ewelina. Historia Teatru Miejskiego w Gdańsku. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2015.
• Gołębiowska, Zofia. W kręgu Czartoryskich: Wpływy angielskie w Puławach na przełomie XVIII i XIX wieku. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2000.
• Grzegorczyk, Bożena. „Architektura teatralna na obszarze dzisiejszej Polski od około 1780 do 1880 roku”. W: Architektura teatralna w Polsce, redakcja Dorota Buchwald, Monika Jarzyna i Piotr Morawski, Warszawa 2011.
• Król-Kaczorowska, Barbara. Teatr Dawnej Polski: Budynki, Dekoracje, Kostiumy. Warszawa: PIW,1971.
• Lochwood, Allison. Passionate Pilgrims: The American Travelers in Great Britain 1800–1914. New York: UNKNO, 1981.
• Miziołek, Jerzy. Teatr Wielki w Warszawie: 250-lecie teatru publicznego w Polsce 1765–2015. Warszawa: Teatr Wielki – Opera Narodowa, 2015.
• Raszewski, Zbigniew. Z tradycji teatralnych Pomorza, Wielkopolski i Śląska. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1955.
• Simon, Ludwik. „Teatr francuski w Warszawie za czasów Królestwa Kongresowego (1815–1830)”. Pamiętnik Literacki, z. 3/4 (1932): 391–422.
• Waszkiel, Halina. Trudne lata: Teatr warszawski 18151868. Warszawa: Teatr Narodowy, 2015.
• Wierzbicka-Michalska, Karyna. Aktorzy cudzoziemscy w Warszawie w latach 1795–1830. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988.
• Zawadzki, Wacław. „Relacje cudzoziemców o Wojciechu Bogusławskim i teatrze jego epoki: Materiały do dziejów teatru polskiego XVIII i początku XIX wieku”. Pamiętnik Teatralny 3, z. 3/4 (1954): 294–338
• Zieliński, Jan. „Wyspiański oczami Anglika w roku 1911”. Pamiętnik Teatralny 56, z. 3/4 (2007): 190–203.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.2121

Biblioteka Nauki

29520646