„Burzliwy i krańcowy protest przeciwko naturalizmowi Reduty”: Debiut reżyserski Edmunda Wiercińskiego w Wilnie 1927

• Authors: Anna Chojnacka

Title variants

EN

“A Tempestuous and Radical Protest Against the Naturalism of the Reduta”: The Directorial Debut of Edmund Wierciński

Abstracts

EN

The premiere of Sen [“A Dream”] by Felicja Kruszewska put on by the Reduta took place on 27 March 1927 in the Na Pohulance Theater. It was Edmund Wierciński’s directorial debut. The artist had been a member of the Reduta company, ran by Osterwa and Limanowski, since 1921. It was where he studied acting and directing. In 1925 the Reduta moved to Vilnius. The company ceased to be a laboratory theater it had been; as the only theater in town it had to attract audiences; the methods of work changed, the number of premiere shows increased while the number of rehearsals and the amounts of time spent on thorough analysis of the dramas decreased; and the repertory now included best selling shows. The level of artistic quality lowered; and the search for novel means of artistic expression was replaced with naturalism. Wierciński would not accept it. His production of Sen was, as he put it, “a tempestuous and radical protest against the naturalism of the Reduta.” Wierciński wrung out the whole emotionally charged meaning of the play, thus putting on an expressionist show that relied heavily on deformation, caricature, mechanic movements, and repetitive gestures and sounds. Nothing looked onstage as it did in reality. Wierciński himself took on the part of Green Clown [Zielony Pajac], the most grotesque character of all.  Most of the theater reviewers criticised the drama, but they all agreed in their high appraisal of the theatrical production. Osterwa, however, deemed the show to be contrary to the Reduta values, which led to a split within the company. Wierciński with a group of other artists left the Reduta. Wierciński was known to analyse his works thoroughly and eagerly. He considered Sen to be a necessary step for the development of theater, yet he saw the pitfalls of venturing further in this direction, which might lead to the primacy of director and form over the creative potential of actors that would then be lost and unappreciated.

PL

Premiera wystawionego przez Redutę Snu Felicji Kruszewskiej odbyła się 27 marca 1927 roku w Teatrze Na Pohulance. Był to debiut reżyserski Edmunda Wiercińskiego. Artysta od 1921 roku należał do zespołu Reduty. Tam uczył się aktorstwa i reżyserii. W 1925 roku Reduta przeniosła się do Wilna. Zespół przestał być teatrem laboratoryjnym, jakim był wcześniej; jako jedyny teatr w mieście musiał przyciągać publiczność; zmieniły się metody pracy, wzrosła liczba premier, a zmalała liczba prób i ilość czasu poświęcanego na wnikliwą analizę dramatów; w repertuarze pojawiły się najlepiej sprzedające się spektakle. Obniżył się poziom artystyczny, a poszukiwanie nowatorskich środków wyrazu artystycznego zastąpiono naturalizmem. Wierciński nie chciał się na to zgodzić. Jego Sen był, jak to określił, „burzliwym i radykalnym protestem przeciwko naturalizmowi Reduty". Wierciński wycisnął ze sztuki cały jej emocjonalny ładunek, tworząc ekspresjonistyczny spektakl, który w dużej mierze opierał się na deformacji, karykaturze, mechaniczności ruchów, powtarzalności gestów i dźwięków. Nic nie wyglądało na scenie tak, jak w rzeczywistości. Sam Wierciński zagrał Zielonego Pajaca, najbardziej groteskową postać dramatu. Większość recenzentów skrytykowała dramat, ale wszyscy byli zgodni w wysokiej ocenie jakości spektaklu. Osterwa uznał jednak przedstawienie za sprzeczne z wartościami Reduty, co doprowadziło do rozłamu w zespole. Wierciński wraz z grupą innych artystów opuścił Redutę. Wierciński znany był z wnikliwej i gorliwej analizy swoich prac. Sen uważał za krok konieczny dla rozwoju teatru, ale dostrzegał pułapki dalszego podążania w tym kierunku, mogące prowadzić do przedkładania reżyserii i formy nad twórczym potencjałem aktorów, który zostałby wówczas zaprzepaszczony i niedoceniony.

Keywords

PL

teatr polski 1918–1939; historia teatru; Wilno; Reduta; Edmund Wierciński; Felicja Kruszewska

EN

Polish theater 1918–1939; theater history; Vilnus; Reduta; Edmund Wierciński; Felicja Kruszewska

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2017
• Volume: 66
• Issue: 4
• Pages: 43-61

Dates

published

2017

Contributors

author

Anna Chojnacka

• Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk

• https://orcid.org/0000000151744155

References

• Krasiński, Edward. Edmund Wierciński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1960.
• Maćkała, Katarzyna. „«Od dzieła sztuki winno żądać się nieoczekiwanego»: Echa dadaizmu w polskim teatrze międzywojennym”. W: Impuls dadaistyczny w polskiej sztuce i literaturze dwudziestowiecznej, redakcja Paulina Kurc-Maj i Paweł Polit. Łódź: Muzeum Sztuki, 2017.
• Srebrny, Stefan. Teatr grecki i polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.
• Wierciński, Edmund. „Pamiętnik z I objazdu Reduty”, wstęp i redakcja Anna Chojnacka. Pamiętnik Teatralny 35, z. 1 (1986).
• Wierciński, Edmund. Notatki i teksty z lat 1921–55, redakcja Anna Chojnacka. Wrocław: Wiedza o kulturze, 1991.
• Zawieyski, Jerzy. „Biografia niezamierzona”. W: Listy Juliusza Osterwy, redakcja Edward Krasiński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1968.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.2199

Biblioteka Nauki

29520652