Pocztówki z piekła: Stanisław Ignacy Witkiewicz w Paryżu 1908

• Authors: Wojciech Sztaba

Title variants

EN

Postcards from Hell: Stanisław Ignacy Witkiewicz in the Paris of 1908

Abstracts

EN

We know little about Witkacy’s stay in Paris in the spring of 1908; we do not know the letters to his father where he probably reported what he experienced there, and the correspondent letters by his father contain few traces of such reports. Traces of the stay have, however, made their way to his literary works: he recounted his impressions of his encounter with the new painting in The 622 Downfalls of Bungo, whereas The Beelzebub Sonata contains evidence of his visits to Paris cabarets, particularly to L’Enfer and Le Néant. The playwright suggests that the Hell of Acts 2 and 3 is to resemble a cabaret in Paris-and a little Budapestian-or in Rio (Salon di Gioja), but mostly Parisian, which he repeats in the play on numerous occasions, including the opening-scene stage directions where he emphasizes, importantly, the general atmosphere of demonic tackiness of such entertainment establishments. Reading contemporary reports and looking at old postcards and photographs of the cabarets’ interiors one can imagine an atmosphere Witkacy strove for in the stage setting for The Beelzebub Sonata. Knowing Witkacy’s penchant for the macabre, one can guess that he visited the Grand-Guignol Theatre and the Musée Grévin. While Witkacy stayed in Paris, the Antoine Theatre gave two afternoon performances of Ubu Roi by Jarry with Firmin Gémier, which were widely publicized. Twenty years later, Ubu Roi cropped up, perhaps as a reminiscence from Paris, in Witkacy’s letter to Edmund Wierciński.

PL

Niewiele wiemy o pobycie Witkacego w Paryżu wiosną 1908 roku; nie znamy listów do ojca, w których zapewne relacjonował to, co tam przeżył, a listy ojca zawierają nieliczne ślady takich relacji. Ślady pobytu trafiły jednak do jego dzieł literackich: wrażenia ze spotkania z nowym malarstwem opisał w 622 Upadkach Bunga, natomiast Sonata Belzebuba zawiera ślady jego wizyt w paryskich kabaretach, zwłaszcza w L'Enfer i Le Néant. Dramaturg sugeruje, że piekło z aktów 2 i 3 ma przypominać kabaret paryski w Paryżu – i trochę budapesztański – lub w Rio (Salon di Gioja), ale przede wszystkim paryski, co powtarza w sztuce wielokrotnie, w tym otwierających didaskaliach, w których podkreśla, co ważne, ogólną atmosferę demonicznej tandety takich lokali rozrywkowych. Czytając współczesne relacje oraz oglądając stare pocztówki i fotografie wnętrz kabaretów, można sobie wyobrazić atmosferę, do jakiej dążył Witkacy w scenografii Sonaty Belzebuba. Znając zamiłowanie Witkacego do makabry, można się domyślać, że odwiedził teatr Grand-Guignol i Musée Grévin. Podczas pobytu Witkacego w Paryżu Teatr Antoine dał dwa popołudniowe przedstawienia Króla Ubu Jarry'ego z Firminem Gémierem, które zostały szeroko nagłośnione. Dwadzieścia lat później wzmianka o Królu Ubu pojawiła się, być może jako reminiscencja z Paryża, w liście Witkacego do Edmunda Wiercińskiego.

Keywords

EN

Witkacy; Polish drama 1918-1939; cabaret; stage design

PL

Witkacy; dramat polski 1918-1939; kabaret; scenografia

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2016
• Volume: 65
• Issue: 4
• Pages: 55-70

Dates

published

2016

Contributors

author

Wojciech Sztaba

• https://orcid.org/0000000278949123

References

• Morrow, W.C, and Édouard Cucuel. Bohemian Paris of To-day. Philadelphia, 1899.
• Degler, Janusz. „Noty do dramatów”. W: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Dzieła zebrane, t. 7: Dramaty III, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2004.
• Gondowicz, Jan. „Ubu Sapiens”. W: Alfred Jarry, Teatr ojca Ubu, tłumaczenie i opracowanie Jan Gondowicz. Warszawa: Wydawnictwo CiS, 2006.
• Sztaba, Wojciech. Gra ze sztuką: O twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1982.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.2508

Biblioteka Nauki

29520131