Théâtres de société we Francji: salonowy eksperyment i laboratorium nowych reguł

• Authors: Piotr Olkusz

Title variants

EN

Théâtres de Société in France: A Salon Experiment and Laboratory of New Rules

Abstracts

EN

Théâtres de societé became one of the favourite amusements of aristocracy, noblemen, and wealthy bourgeoisie of the 18th-century France. Some required substantial funding (as in the case of Duchess du Maine or Madame de Pompadour), though they often did without elaborate decorations and sophisticated costumes; nearly always they were organised by women, nearly always in connection with activities of their salons. The newfound passion for private theatres, organised with the audience of friends in mind, contributed to the weakening of the hierarchical structure of French society. Actors, often giving lessons in acting (and even acting with the powerful and privileged amateurs on stage) became guests of refined and sophisticated salons; discussions between aristocrats and playwrights, who composed some of their plays specifically with the théâtres de société in mind or simply assisted in staging their plays privately, became more common as well. Contrary to popular belief, théâtres de société were not just empty entertainment; they had an influence on the hierarchical changes within the 18th century society.

PL

W osiemnastowiecznej Francji théâtres de société stały się jedną z ulubionych rozrywek arystokracji, szlachty i zamożnych mieszczan. Niekiedy wymagały olbrzymich nakładów finansowych (jak u Księżny du Maine czy Markizy de Pompadour), często obywały się bez skomplikowanej dekoracji i wyszukanych kostiumów; niemal zawsze były organizowane przez kobiety, niemal zawsze łączyły się z aktywnością prowadzonych przez nie salonów. Ta moda na prywatne teatry tworzone z myślą o zaprzyjaźnionych widzach przyczyniła się do osłabienia hierarchiczności francuskiego społeczeństwa: gośćmi wykwintnych salonów stawali się aktorzy, nierzadko udzielający lekcji gry teatralnej (a nawet współwystępujący z możnymi amatorami na scenie), częstsze też stały się dyskusje między arystokracją a dramatopisarzami tworzącymi niektóre ze swoich utworów właśnie z myślą o théâtres de société, bądź jedynie współpracującymi przy prywatnych pokazach ich sztuk. Théâtres de société, wbrew wielu wyobrażeniom, nie były zatem pustą rozrywką – miały duży wpływ na zmiany hierarchii osiemnastowiecznego społeczeństwa.

Keywords

PL

teatr w XVIII w.; osiemnastowieczny salon; francuski teatr w XVIII w.; teatr francuski; społeczeństwo w XVIII w.

EN

18th century theatre; 18th century salon; French 18th century theatre; French theatre; 18th century society

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2018
• Volume: 67
• Issue: 4
• Pages: 34-54

Dates

published

2018

Contributors

author

Piotr Olkusz

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000276187014

References

• Claretie, L. (1906). Histoire des théâtres de société, avec 29 gravures dans le texte. Paris: Librairie Molière. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110562s.image
• Lilti, A. (2005). Le Monde des salons: Sociabilité et mondanité à Paris au XVIIIe siècle. Paris: Fayard
• Hellegouarc’h, J. (2000). L 'Esprit de société: Cercles et «salons » parisiens au XVIIIe siècle. Paris: Éditions Garnier. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k33238313/f12.image.texteImage
• Plagnon-Diéval, M.-E., & Quéro, D. (eds.) (2005). Les théâtres de société au XVIIIe siècle. (Études sur le XVIIIe siècle). Bruxelles: Éditions de l'Université de Bruxelles
• Trott, D. (2000). Théâtre du XVIIIe siècle. Jeux, écritures, regards. Montpellier: Éditions espaces 34
• Jullien, A. (1874). Histoire du théâtre de Madame de Pompadour dit Théâtre des Petits Cabinets. Paris. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k55118773.texteImage
• Ozouf, M. (1995). Les Mots des femmes: Essai sur la singularité française. Paris: Fayard.
• Hourcade, P. (2014). Madame de Pompadour et le théâtre des cabinets du roi. Paris: Éditions Michel de Maule
• Plagnol-Diéval, M.-E. (2003). Le théâtre de société, un autre théâtre. Paris: Honoré Champion

Identifiers

DOI

10.36744/pt.252

Biblioteka Nauki

30102159