Schronienie: O Zbigniewie Majchrowskim

• Authors: Leszek Kolankiewicz

Title variants

EN

Refuge: Remembering Zbigniew Majchrowski

Abstracts

EN

21st December 2023 saw the passing of Zbigniew Majchrowski, a literary scholar, theatre scholar, and cultural critic. This essay recalls the two most important authors in his scholarly career: Adam Mickiewicz and Tadeusz Różewicz. Majchrowski’s book diptych on Mickiewicz-Cela Konrada (Konrad’s Cell) and Krypta Gustawa (Gustaw’s Crypt)-gives an insight into the history of Polish theatre from the beginning of the 20th century to the present day. The two books speak of historical changes and the current condition of the Poles’ collective soul: the various stagings of Mickiewicz’s Forefathers’ Eve (Polish Dziady) appear in Majchrowski’s writings as a meta-social commentary, perhaps the most important and momentous in the history of Polish performing arts. Różewicz, in turn, found in Majchrowski a critic who read his works thoroughly, insightfully, and with uncommon subtlety; especially memorable in this context are the interpretations of Różewicz’s dramas On All Fours (Na czworakach) and Mariage Blanc (Białe małżeństwo). The essay concludes with the story of Różewicz’s trip to Shelley’s grave in Rome; in the spirit of Majchrowski, the author interprets this event as a kind of an unwritten poem.

PL

21 grudnia 2023 zmarł Zbigniew Majchrowski, literaturoznawca, teatrolog, krytyk kultury – tekst przypomina dwóch najważniejszych twórców, którymi się zajmował: Mickiewicza i Różewicza. Mickiewiczowi poświęcił dyptyk: Cela Konrada i Krypta Gustawa, który daje wgląd w historię teatru polskiego od początku XX wieku do dziś. Dyptyk Majchrowskiego mówi o historycznych przemianach i o aktualnym stanie zbiorowej duszy Polaków: inscenizacje Dziadów jawią się w nim jako komentarz metaspołeczny, może najważniejszy i najbardziej doniosły w historii polskich sztuk widowiskowych. Różewicz znalazł w Majchrowskim krytyka, który go czytał rzetelnie, wnikliwie i z niepospolitą subtelnością – przykłady szczególnie pamiętne to dramaty Na czworakach i Białe małżeństwo. Tekst kończy opowieść o wyprawie Różewicza na grób Shelleya w Rzymie i interpretacja tej wyprawy jako swego rodzaju nie napisanego wiersza – interpretacja dokonana w duchu Majchrowskiego.

Keywords

PL

Zbigniew Majchrowski; Adam Mickiewicz; „Dziady”; Tadeusz Różewicz; historia teatru; teatr współczesny

EN

Zbigniew Majchrowski; Adam Mickiewicz; „Forefathers’ Eve”; Tadeusz Różewicz; theatre history; contemporary theatre

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2024
• Volume: 73
• Issue: 1
• Pages: 170-194

Dates

published

2024

Contributors

author

Leszek Kolankiewicz

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000284739341

References

• Auerbach, Erich. Mimesis: Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu. Tłumaczenie i wstęp Zbigniew Żabicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy,1968.
• Grotowski, Jerzy. „Takim, jakim się jest, cały”. Odra 135, nr 5 (1972): 51–56.
• Janion, Maria, i Zbigniew Majchrowski, red. Odmieńcy. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982.
• Janion, Maria. „Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś”. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 1996.
• Kubacki, Wacław. Arcydramat Mickiewicza: Studia nad III częścią „Dziadów”. Kraków: M. Kot, 1951.
• Majchrowski, Zbigniew. „Białe małżeństwo czyli «ślub w kościele ludzkim»”. Teksty 34, nr 4 (1977): 106–120.
• Majchrowski, Zbigniew. Cela Konrada: Powracając do Mickiewicza. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 1998.
• Majchrowski, Zbigniew. Gombrowicz i cień Wieszcza oraz inne eseje o dramacie i teatrze. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1995.
• Majchrowski, Zbigniew. Krypta Gustawa. Warszawa: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, 2021.
• Majchrowski, Zbigniew. „Poezja jak otwarta rana” (Czytając Różewicza). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1993.
• Majchrowski, Zbigniew. Różewicz. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2002.
• Pigoń, Stanisław. Zawsze o Nim: Studia i odczyty o Mickiewiczu. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1960.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.2614

Biblioteka Nauki

29520826