Warszawski listopad teatralny 1918: „Z dni przełomu”

• Authors: Tomasz Mościcki

Title variants

EN

November 1918 Calendar of Warsaw Theatres: The Breakthrough Days

Abstracts

EN

This article presents events of the exceptionally stormy month in the capital of Poland at the time the country was regaining independence. Warsaw was the arena and focal point of the most significant political events: the return of Józef Piłsudski after his release from the Magdeburg prison, the formation of the new Polish government, the excitement of the people of Warsaw that mixed with their uncertainty about the future, about security in the streets and economic difficulties-and all these were accompanied with equally turbulent events in the theatres and around them. November 1918 gave rise to some legends, which, perpetuated in memoirs, misshape the truth about the events of that period. While citing such accounts, the author attempts to establish the true turn of events based on contemporary press publications that were very thorough in reporting the events. The author quotes these press reports or their excerpts. They often reappear for the first time since their publication, and taken together, they make up a fascinating, albeit fragmentary, mosaic showing what the November 1918 theatre in Warsaw was like. Though the fast pace of events does indeed bring to mind a kaleidoscope rather than a simple mosaic.

PL

Artykuł przedstawia wydarzenia wyjątkowo burzliwego miesiąca w chwili odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Warszawa była wówczas miejscem szczególnym. Rozgrywały się tu i ogniskowały najważniejsze wydarzenia: powrót marszałka Józefa Piłsudskiego po uwolnieniu go z magdeburskiego więzienia, początki tworzenia nowego polskiego rządu, euforia mieszkańców miasta mieszająca się z obawami o przyszłość kraju i bezpieczeństwo na ulicach, trudności gospodarcze. Na to wszystko nakładały się równie burzliwe wydarzenia w teatrach i wokół nich. Listopad 1918 roku obrósł także legendami, które – utrwalone w literaturze pamiętnikarskiej – zniekształcały obraz rozgrywających się wówczas wydarzeń. Autor, przywołując te relacje, stara się ustalić prawdziwy bieg wypadków, posługując się ówczesną, rzetelnie informującą, prasą. Przytacza ówczesne publikacje lub ich fragmenty, z których większość pojawia się po raz pierwszy w kontekście badań teatrologicznych. Zebrane razem i przedstawione w artykule pokazują – choćby w części – fascynującą mozaikę, jaką stanowił w listopadzie 1918 roku warszawski teatr. Zmienność tych wydarzeń każe nawet myśleć, że mamy do czynienia z kalejdoskopem.

Keywords

PL

1918; odzyskanie niepodległości; reperturar teatrów warszawskich; historia teatru polskiego

EN

1918; Poland's independence; Warsaw theatres repertoire; Polish theatre history

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2018
• Volume: 67
• Issue: 3
• Pages: 7-49

Dates

published

2018

Contributors

author

Tomasz Mościcki

References

• Cisek, J. (2006). Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego 1867–1935. Warszawa.
• Dąbrowska, M. (2009). Dzienniki 1914–1965. Warszawa.
• Groński, R. M. (1978). Jak w przedwojennym kabarecie. Warszawa.
• Korzeniewski, B, & Szejnert, M. (1992). Sława i infamia: rozmowa z Bohdanem Korzeniewskim. Kraków.
• Krasiński, E. (1976). Warszawskie sceny 1918–1939. Warszawa.
• Sempoliński, L. (1968). Wielcy artyści małych scen. Warszawa.
• Raszewski, Z. (1993). Sto przedstawień w opisach polskich autorów (J. Degler, red.). Wrocław.
• Szyfman, A. (1960). Labirynt teatru. Warszawa.
• Wysiński, K. A. (1979). Związek Artystów Scen Polskich 1918–1950. Wrocław.
• Zawistowski, W. (1971). Teatr warszawski między wojnami: wybór recenzji. Warszawa.
• Żeromski, T. (1958). On revient toujours. W: K. Rudzki (red.), Dymek z papierosa, czyli wspomnienia o scenach, scenkach i nadscenkach. Warszawa.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.417

Biblioteka Nauki

30021677