O teatrze bulwarowym: Szkic

• Authors: Dobrochna Ratajczakowa

Title variants

EN

On Boulevard Theatre: A Sketch

Abstracts

EN

The boulevard and its theatre is a phenomenon of mixed social, political, and  artistic character. We can talk about at least three stages of its history. First, we have a prologue reaching back well into the 17th century and possibly even earlier, to fair theatre that has its own history as well. This is where the troupes that started taking up residence on the boulevards in the second half of the 18th century had come from. The boulevards themselves replaced the old city walls that had been torn down. This is where modern popular culture has been born, in a home to a variety of trading, entertainment, and consumption practices that welcomed a large number of private stages that, supported by the processes of democratisation, were cropping up after the Revolution abolished theatre monopolies. What emerged was a multisystem of popular attractions that developed its own culture of participation and, in its original version, referred mostly to plebeian audiences. After the Second World War, with the consecration of avant-garde, when Eurovision has been established and cinema has taken over great commercial and entertainment enterprises, boulevard theatre has become a marginal phenomenon, though it still has a loyal audience.

PL

Bulwar i jego teatr to fenomen o mieszanym charakterze, społecznym, politycznym, artystycznym. Możemy mówić przynajmniej o trzech etapach jego dziejów. Na początku mamy prolog, zaczynający się w głębi XVII wieku, a nawet jeszcze wcześniej, w teatrze jarmarcznym, posiadającym własną historię. Stamtąd pochodziły pierwsze zespoły osiedlające się w drugiej połowie XVIII wieku na bulwarach, powstałych po wyburzeniu starych paryskich murów obronnych. Tu narodziła się nowoczesna kultura popularna, w miejscu heterogenicznych praktyk handlowych i konsumpcyjno-rozrywkowych, przyjaznym licznym prywatnym scenom otwieranym po zniesieniu przez rewolucję teatralnego monopolu i wspieranym przez procesy demokratyzacji. Kształtujący się tu multisystem popularnych atrakcji tworzył własną kulturę uczestnictwa i w swej pierwszej wersji powoływał się głównie do ludowej widowni. Gdy po II wojnie następuje konsekracja awangardy, powstaje Eurowizja, a film przechwytuje wielkie przedsięwzięcia handlowo-rozrywkowe, bulwar ulega marginalizacji, choć wciąż ma wiernych odbiorców.

Keywords

PL

historia teatru; teatr bulwarowy; bulwar; inscenizacja; produkcja teatralna

EN

theatre history; boulevard theatre; boulevard; stage performance; theatrical production and management

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2018
• Volume: 67
• Issue: 1/2
• Pages: 27-44

Dates

published

2018

Contributors

author

Dobrochna Ratajczakowa

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000280734869

References

• Abercrombie, N., Lash, S., & Longhurst, B. (1998). Przedstawienie popularne: Przerabianie realizmu (E. Mrowczyk-Hearfield, tłum.). W: R. Nycz (red.), Odkrywanie modernizmu: Przekłady i komentarze. Kraków: Universitas.
• Allévy-Viala, A. (1958). Inscenizacja romantyczna we Francji (W. Natanson, tłum.). Warszawa: PIW.
• Bourdieu, P. (2007). Reguły sztuki: Geneza i struktura pola literackiego (A. Zawadzki, tłum.). Kraków: Universitas.
• Brazier, N. (1883). Chroniques des Petits Theatres de Paris (vol. 1-2). Paris: Rouveyre et G. Blond.
• Brzozowska, B. (2009). Spadkobiercy flaneura: Spacer jako twórczość kulturowa – współczesne reprezentacje. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Carroll, N. (2011). Filozofia sztuki masowej (M. Przylipiak, tłum.). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• de Certeau, M. (2008). Wynaleźć codzienność: Sztuki działania (K. Thiel-Jańczuk, tłum.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Corvin, M. (2001). Dictionnaire encyclopédique du théâtre (vol. 1-2). Paris: Bordas editions.
• de Jomaron-Leyvastre, J. (ed.). (1989). Le theatre en France: Du Moyen Age a nos jours (A. Mnouchkine, preface). Paris: Armand Colin.
• Descotes, M. (1955). Le drame romantique et ses grands créateurs (1827–1839). Paris: Presses universitaires de France.
• Descotes, M. (1964). Le public de théâtre et son histoire. Paris: Presses universitaires de France.
• Duvignaud, J. (1965). L'acteur: Esquisse d'une sociologie du comedien. Paris: Gallimard.
• Gascar, P. (1980). Le Boulevard du Crime. Paris: Hachette-Massin.
• Gengembre, G. (1999). Le théâtre français au XIX siècle. Paris: Armand Colin.
• Ginisty, P. (1910). Melodrame. Paris: Louis-Michaud.
• Jakóbczyk, S. (2005). Na Zachód ze Wschodu: Savoir i Kessel w nowoczesnym przemyśle literackim, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Krakovitch, O. (1987). Robert Macaire ou la grande peur des censeurs. Europe, 703–704.
• Naugrette-Christophe, C. (1998). Paris sous le Second Empire, le théâtre et la ville: essai de topographie théâtrale. Paris: Paris Librairie Théâtrale.
• Omilanowska, M. (2004). Świątynie handlu: Warszawska architektura komercyjna doby wielkomiejskiej. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
• Ratajczakowa, D. (2006). Bajka o winie i wodzie: Kilka uwag o muzyce, dramacie i teatrze. W: W krysztale i w płomieniu: Studia i szkice o dramacie i teatrze (t. 1). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Surer, P. (1973). Współczesny teatr francuski: Inscenizatorzy i dramatopisarze (K.A. Jeżewski, tłum.). Warszawa: PIW.
• Švehla, J. (1983). Deburau: pierrot nieśmiertelny (M. Erhardt-Gronowska, tłum.). Warszawa: PIW.
• Temkine, R. (1967). L’éntreprise théâtre. Paris: Éditions Cujas.
• Terni, J. (2013). Teatr początków kultury masowej: Francuski wodewil i miasto 1830–1848 (P. Morawski, tłum.). Dialog, 1.
• Ubersfeld, A. (1993). Le drame romantique, Paris: Belin.
• Vessillier, M. (1973). La crise du théâtre privé. Paris: Presses universitaires de France.
• Wałaszewski, Z. (2015). Papierowy jednorożec, klubówka i „Łowca androidów”: O powstawaniu supersystemu rozrywkowego. W: A. Gemra (red.), Literatura i kultura popularna: Badania, analizy, interpretacje. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.604

Biblioteka Nauki

36140142