Nowa rola przedmiotu w choreografiach współczesnych: Witalistyczna materialność w twórczości Aleksandry Borys

• Authors: Maciej Guzy

Title variants

EN

The New Role of an Object in the Contemporary Choreography Practices: The Vitality of Matter in the Works of Aleksandra Borys

Abstracts

EN

This article attempts to broaden the Polish theater discourse into analyzing modern choreography practices, focused on the use of objects in dance performances and exploring new ways of understanding materiality. The considerations are based on the assumption that matter is perceived by the creators of new choreography as an active factor which can be incorporated in the artistic process in various ways. The author presents and interprets two artistic projects by Aleksandra Borys, the installation Air Mapping and the choreography Dancing the Dance, and juxtaposes them with Karen Barad’s theory of agential realism. He aims to demonstrate that in Borys’s work matter can be perceived as a process rather than as an unchanging basis of reality.

PL

Artykuł stanowi próbę poszerzenia polskiego dyskursu teatrologicznego o analizę współczesnych praktyk choreograficznych skoncentrowanych na zagadnieniu wykorzystania przedmiotu w przedstawieniach tanecznych i eksplorujących nowe sposoby rozumienia materialności. Rozważania oparte są na założeniu, że twórcy nowej choreografii postrzegają materię jako aktywny czynnik, który na różne sposoby może być włączany w proces twórczy. Autor przedstawia i interpretuje dwa projekty artystyczne Aleksandry Borys: instalację Air Mapping oraz choreografię Dancing the Dance. Prace te zestawia z teorią realizmu agencyjnego Karen Barad. Stara się wykazać, że materia w twórczości Borys może być postrzegana przez pryzmat jej procesualnego charakteru, a nie jako niezmienna podstawa rzeczywistości.

Keywords

PL

zwrot ku rzeczom; choreografia współczesna; Aleksandra Borys; Karen Barad; realizm agencyjny; nowy materializm

EN

materiality turn; contemporary choreography; Aleksandra Borys; Karen Barad; agential realism; new materialism

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Pamiętnik Teatralny
• Year: 2021
• Volume: 70
• Issue: 3

Dates

published

2021

Contributors

author

Maciej Guzy

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000230491782

References

• Badiou, Alain. „Taniec jako metafora myślenia”. Tłumaczenie Paweł Pieniążek. W: Nieśpiałowska-Owczarek i Słoboda, Przyjdźcie, pokażemy Wam, co robimy, 233–246.
• Barad, Karen. „Co jest miarą nicości? Nieskończoność, wirtualność, sprawiedliwość”. Tłumaczenie Monika Rogowska-Stangret. W: Cielemęcka i Rogowska-Stangret, Feministyczne nowe materializmy, 63–70.
• Barad, Karen. „Intra-Actions”. Interview by Adam Kleinman. Mousse Magazine, no. 34 (2012): 76–81.
• Barad, Karen. Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning. Durham: Duke University Press, 2007. https://doi.org/10.2307/j.ctv12101zq.
• Barad, Karen. „Nature’s Queer Performativity”. Qui Parle 19, no. 2 (2011): 121–158. https://doi.org/10.5250/quiparle.19.2.0121.
• Barad, Karen. „On Touching-the Inhuman That Therefore I Am”. differences. A Journal of Feminist Cultural Studies 23, no. 3 (2012): 206–223. https://doi.org/10.1215/10407391-1892943.
• Barad, Karen. „Posthumanistyczna performatywność: Ku rozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie”. Tłumaczenie Joanna Bednarek. W: Teorie wywrotowe: Antologia przekładów, redakcja Agnieszka Gajewska, 323–360. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012.
• Barad, Karen. „TransMaterialities: Trans*/Matter/Realities and Queer Political Imaginings”. GLQ: A Journal of Lesbian and Gay Studies 21, no. 2/3 (2015): 387–422. https://doi.org/10.1215/10642684-2843239.
• Cielątkowska, Zofia Maria. „Maurice Merleau-Ponty – ucieleśnienie wzroku, ucieleśnienie ciała”. W: Nieśpiałowska-Owczarek i Słoboda, Przyjdźcie, pokażemy Wam, co robimy, 289–300.
• Cielemęcka, Olga, i Monika Rogowska-Stangret, red. Feministyczne nowe materializmy: Usytuowane kartografie. Lublin: E-naukowiec, 2018. http://e-naukowiec.eu/wp-content/uploads/2018/05/ksi%C4%85%C5%BCka-wersja-ostateczna-2.pdf.
• Derra, Aleksandra, „Mechanika kwantowa, dyfrakcja i niedosyt filozoficzny: Nowy materializm feministyczny Karen Barad w kontekście studiów nad nauką i technologią”. W: Cielemęcka i Rogowska-Stangret, Feministyczne nowe materializmy, 129–149.
• Domańska, Ewa. „O zwrocie ku rzeczom we współczesnej humanistyce (Ku historii nie-antropocentrycznej)”. Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 65 (2005): 7–23.
• Domańska, Ewa. „Problem rzeczy we współczesnej archeologii”. W: Rzeczy i ludzie: Humanistyka wobec materialności, redakcja Jacek Kowalewski, Wojciech Piasek i Marta Śliwa, 27–60. Olsztyn: Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2008.
• Harman, Graham. Traktat o przedmiotach. Tłumaczenie i posłowie Marcin Rychter. Przedmowa do polskiego wydania Szymon Wróbel. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.
• Królica, Anna. Pokolenie Solo: Choreografowie w rozmowach z Anna Królicą. Kraków: Cricoteka, 2013.
• Królica, Anna. „Taniec.pl czyli choreografia jako produkt eksportowy”. W: Sztuka do odkrycia: Szkice o polskim tańcu, 97–103. Tarnów: Mościckie Centrum Kultury, 2011.
• Latour, Bruno. Splatając na nowo to, co społeczne: Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Wstęp Krzysztof Abriszewski. Tłumaczenie Aleksandra Derra i Krzysztof Abriszewski. Kraków: Universitas, 2010.
• Lepecki, André. „Errancy as Work: Seven Strewn Notes for Dance Dramaturgy”. W: Dance Dramaturgy: Modes of Agency, Awareness and Engagement, eds. Pil Hansen and Darcey Callison, 51–66. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2015.
• Lepecki, André. „Moving as Thing: Choreographic Critiques of the Objects”. October, no. 140 (2012): 75–90. https://doi.org/10.1162/OCTO_a_00090.
• Leśnierowska, Joanna. „Czekając na Małysza”, Didaskalia, nr 75 (2006): 16–19.
• Mrozek, Witold. „Polski taniec na platformie”. W: Nowy taniec: Rewolucje ciała, redakcja Witold Mrozek, 48–54. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2012.
• Nieśpiałowska-Owczarek, Sonia, i Katarzyna Słoboda, red. Przyjdźcie, pokażemy Wam, co robimy: O improwizacji tańca. Łódź: Muzeum Sztuki, 2013.
• Olsen, Bjørnar. W obronie rzeczy: Archeologia i ontologia przedmiotów. Tłumaczenie Bożena Shallcross. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2013.
• Waligóra, Katarzyna. „Koń nie jest nowy”: O rekwizytach w teatrze. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.

Identifiers

DOI

10.36744/pt.857

Biblioteka Nauki

34112083