Reprywatyzacja w świetle zasad prawa

• Authors: Bohdan Zdziennicki

Title variants

Reprywatyzacja w świetle zasad prawa

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Restitution claims are divided in two groups. One of them questions legal continuity between the Polish People’s Republic and the Third Republic of Poland. As a non-sovereign country, Polish People’s Republic was supposed to become a “black hole” in the history of Polish statehood. Therefore its nationalisation and expropriation acts concerning restoration of the country from war damages and its development according to the principles of social justice should be considered void and the properties returned to their former owners. Private property is inviolable and should be restored. The second group of the claims recognizes legal continuity between Polish People’s Republic and the Third Republic of Poland but predicates that all nationalisation and expropriation decisions grossly violated the law and because of that should be cancelled according to mode supervisory procedures. The claims of both groups were supported by Institute of National Remembrance actions fighting “Communist regime’s crimes” and “Communist lawlessness” as well as in the programmes of the parties which would define postwar nationalisation as the plunder of inviolable private property, and also in Senat’s resolutions which regularly condemned “denaturalized” Polish People’s Republic. The large scale of restitution claims (at this moment they are approximately estimated at 250 billion zlotys) created a special type of “business” which is connected with numerous pathologies (frauds, forgeries, extortions etc.). The pressure coming from former owners’ inheritors and purchasers of their claims supported by signalled political-ideological actions unfortunately has affected the directions of administrative and judicial jurisprudence. It negated the meaning of acquisitive prescription (Civil Code, article No. 172) by assuming that the period of the Polish People’s Republic was force majeure (Civil Code, article No. 121, subparagraph 4 with regard to Civil Code, article No. 172) which made it impossible to start the limitation period or to stop it. Hence the Polish State could not prescribe the nationalised or the expropriated properties. The civil courts adjudge restitutions in kind or compensations for lost estate according to the Civil Code. In turn administrative courts started to cancel expropriating and nationalisating decisions without any censorship time and in this way started to run in civil courts the compensation from the State Treasury procedures. By cancelling these decisions, the administrative courts accepted incompatible with the Constitution interpretation of article 156 section 1 subparagraph 2 in fine with regard to section 2 Code of Administrative Proceedings. Incompatible because not limited with any censorship time. Currently ongoing restitution procedures with constantly growing range and pathologies connected with it are therefore based on incorrect understanding of applicable law. Claims of former owners or their legal successors can only have moral ground (sense of injustice) and because of that it is necessary to confront them with current public functions of estate taken over after the war and with rights of people who in the mean time obtained ownership as well as the possibilities of public finances. After balancing these causes (following the Constitution principles and values) and after having them accessed by a properly prepared referendum after which (with a positive result of it) an act about limited compensation with different subjective exemptions could be prepared. Reprivatisation proceeding today has therefore no legal ground and does a lot of harm. That’s why it should be stopped and settled according to supervisory proceedings.

Keywords

PL

reprywatyzacja; finanse publiczne; nacjonalizacja; wywłaszczenie; rekompensaty; nieruchomość; denationalization; public finanse; nationalization; expropriation; compensation; immovable property; reprywatyzacja; finanse publiczne; nacjonalizacja; wywłaszczenie; rekompensaty; nieruchomość; denationalization; public finanse; nationalization; expropriation; compensation; immovable property

EN

denationalization; public finanse; nationalization; expropriation; compensation; immovable property

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Studia Prawnicze
• Year: 2015
• Issue: 3 (203)
• Pages: 5-34

Dates

published

2015-09-01

Contributors

author

Bohdan Zdziennicki

• Warszawa

References

• „Gazeta Wyborcza” , 9 luty 2015.
• „Rzeczpospolita”, 12 marca 2015.
• „Rzeczpospolita”, 24 luty 2005.
• Barnard A., Spencer J., Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej, Warszawa 2008.
• Bartkowiak R., Ekonomia rozwoju, Warszawa 2013.
• Chang H. J., 23 rzeczy, których nie mówią o kapitalizmie, Warszawa 2013.
• Chang H. J., Ekonomia. Instrukcja obsługi, Warszawa 2015.
• Dekret z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy, Dz.U. z 1945 r. Nr 50, poz. 279.
• Dybowski T., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 1992 r., sygn. akt III CZP 133/92, „Przegląd Sądowy” 1993, nr 5.
• Dybowski T., Ochrona własności w polskim prawie cywilnym (rei vindicatio – actionegatoriar), Warszawa 1969.
• Hampden-Turner C., Trompenaars A., Siedem kultur kapitalizmu, Warszawa 2012.
• Hetko A., Dekret warszawski – postępujące wywłaszczenie nieruchomości, Warszawa 2008.
• Hobbes T., Lewiatan, Warszawa 1954.
• Jak naprawić reprywatyzację, „Gazeta Wyborcza”, 7 -14 luty 2015.
• Jankiewicz A., W poszukiwaniu idei państwa prawa, Warszawa 1992.
• Kamiński Ł., Wywiad Prezesa IPN, „Tygodnik Powszechny”, 10 czerwiec 2015.
• Klein A., Elementy stosunku prawnego prawa rzeczowego, Wrocław 1976.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483.
• Kuciel M., „Kuratorzy w kamienicach”, „Rzeczpospolita”, 3 lipca 2002.
• Kupiszewski H., Rozważania o własności rzymskiej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1984 r., t. 36, z. 2.
• Locke J., Dwa traktaty o rządzie, Warszawa 1992.
• Łączkowski W., Ciągłość prawna między III Rzeczpospolitą a II Rzeczpospolitą – czy PRL było państwem suwerennym [w:] Przywracanie ciągłości prawnej III i II RP – implikacje i konsekwencje, Materiały z konferencji naukowej w Senacie RP, Warszawa 1998.
• Łętowska E. Czytać trzeba ze zrozumieniem a postulować z umiarem, „Gazeta Wyborcza” , 18 kwiecień 2015.
• Łętowska E., Własność nie jest święta, „Gazeta Wyborcza” , 14 luty 2015.
• Miliardy za brak reprywatyzacji, ,,Rzeczpospolita”, 17 luty 2015.
• Nowicka A., Sołtysiński S., Skutki nacjonalizacji może zrekompensować tylko polski parlament, „Rzeczpospolita”, 22 luty 2007.
• Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 20 marca 1961 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, Dz.U. z 1961 r. Nr 18, poz. 94.
• Obwieszczenie Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego z dnia 26 stycznia 1952 r. o ogłoszeniu jednolitego tekstu dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych, Dz.U. z 1952 r. Nr 4, poz. 31.
• Panka W., O prawie własności i jego współczesnych funkcjach, Katowice 1984.
• Papież Franciszek, „Lundato si”, Warszawa 2015.
• Papież Leon XIII, Rerum novarum, Kraków 1933.
• Reprywatyzacja. Piszą do nas czytelnicy, „Gazeta Wyborcza”, 12 luty 2015.
• Rudnicki S., Nieruchomości. Problematyka prawna, Warszawa 2006.
• Sadowski Z., W kwestii systemowego pojęcia własności w Konstytucji RP [w:], Podstawowe założenia Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa 2010.
• Szahaj A., Kapitalizm drobnego druku, Warszawa 2014.
• Szpala I., Zubik M., Marek Mossakowski, kolekcjoner. Specjalność: kamienice z lokatorami, „Gazeta Wyborcza” , 7 luty 2015.
• Świątkowski H., Prawo rolne, Warszawa 1966.
• Tupin R., Odszkodowania za znacjonalizowane mienie nie wymagają specjalnej ustawy, „Rzeczpospolita” , 21 marzec 2007.
• Uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2011 r., sygn. akt III CZP 112/10.
• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2012 r.,sygn. akt III CZP 94/12.
• Uchwała Senatu RP z dnia 16 kwietnia 1998 r. o ciągłości prawnej między II i III Rzeczpospolitą, M.P. 1998 nr 12, poz. 200.
• Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2015 r., sygn. akt III CZP 78/14.
• Ustawa z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990, Dz.U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425 ze zm.
• Ustawa z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, Dz. U. Nr 10, poz. 64 ze zm.
• Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami.
• Ustawa z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, Dz.U. z 1991 r. Nr 30,poz. 127 ze zm.
• Ustawa z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, Dz.U. z 1946 r. Nr 3, poz. 17.
• Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju, Dz. U. Nr 97, poz. 1051 ze zm.
• Ustawia z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, Dz.U. z 2015 r., poz. 782.
• Walicki A., Czy idea narodu musi być własnością prawicy?, Zdanie 2008, nr 1–2.
• Wasilkowski J., Pojęcie własności we współczesnym prawie polskim, Warszawa 1972 r.
• Wołodkiewicz W., Czy święta własność prywatna w prawie rzymskim, „Palestra” 2015, nr 3–4.
• Woś R., Dziecięca choroba liberalizmu, Warszawa 2014.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 czerwca 2015.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2012 r., sygn. akt I CSK 77/12.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2012 r., sygn. I CSK 59/12.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2007 r., sygn. akt K 2/07.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 września 2012 r., sygn. akt SK 4/11.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 marca 2011 r., sygn. akt K 35/08.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 października 2004 r., sygn. akt SK 1/04.
• Zaradkiewicz K., Instytucjonalizacja wolności majątkowej. Koncepcja prawa podstawowego własności i jej urzeczywistnienie w prawie prywatnym, Warszawa 2013.
• Zdziennicki B., Antologia zdań odrębnych zgłoszonych do orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego przez sędziego Bohdana Zdziennickiego, Warszawa 2010.
• Zdziennicki B., Badanie konstytucyjności stanu wojennego. Uwagi na tle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 marca 2011 r., „Przegląd Prawa Konstytucyjnego”, 2012 r. nr 3.
• Zubik M., Mapa reprywatyzacji, „Gazeta Wyborcza” , 10 luty 2015.

Identifiers

DOI

10.37232/sp.2015.3.1