W kierunku tradycyjnego modelu Prokuratorii Generalnej RP jako instytucjonalnego zastępcy prawnego (procesowego) państwa (Skarbu Państwa) w obrocie prywatno-prawnym

• Authors: Andrzej Bierć , Joanna Mucha-Kujawa
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zagadnienie zastępstwa prawnego (procesowego) państwa (skarbu państwa) w obrocie prywatno-prawnym ma szczególne znaczenie ze względu na konieczność efektywnej ochrony interesów majątkowych państwa (majątku publicznego). Autorzy, analizując sposoby prawnego zastępstwa państwa (skarbu państwa) na gruncie porządków europejskich wskazują, że zarówno instytucja skarbu państwa (fiskusa), jak i Prokuratorii Generalnej, to jest przedstawiciela ustawowego państwa (Skarbu Państwa) znajdują się na styku dwóch metod regulacyjnych: metody publiczno-prawnej (władczej) i metody prywatno-prawnej (niewładczej) i są definiowane z różnym natężeniem obu wskazanych metod. Na gruncie prawa krajowego teoretyczno-prawne poszukiwania punktu równowagi regulacyjnej tych instytucji koncentrowały się do niedawna na metodzie niewładczej (prywatno-prawnej). Obecnie zauważa się dążenie do nadania krajowym konstrukcjom prawnym, symbolizującym państwo w obrocie prywatno-prawnym, odpowiedniej spójności (integralności) w ramach całego systemu prawnego, a nie tylko jednej gałęzi prawa. Dominuje spojrzenie o charakterze publiczno-prawnym, traktujące państwo jako osobę prawa publicznego, stanowiącą pod względem funkcjonalnym integralną całość (imperium i dominium). Dopełnieniem konstrukcji zdecentralizowanego Skarbu Państwa jest de lege lata Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej, będąca instytucjonalnym (w postaci urzędu państwowego) zastępcą prawnym (procesowym) Skarbu Państwa (fiskusa), nawiązująca swym kształtem organizacyjno-prawnym do tradycyjnego modelu tej instytucji, funkcjonującego dawniej w polskim systemie, a także mającego swój odpowiednik w systemie organów Austrii.

Keywords

PL

Prokuratoria Generalna; General Prosecutor's Office; Skarb Państwa; State Treasury; legal representation; state representation; przedstawiciel instytucjonalny (jako urząd państwowy); institutional representative (as state office); reprezentacja prawna; reprezentacja państwa; Prokuratoria Generalna; General Prosecutor's Office; Skarb Państwa; State Treasury; legal representation; state representation; przedstawiciel instytucjonalny (jako urząd państwowy); institutional representative (as state office); reprezentacja prawna; reprezentacja państwa

EN

General Prosecutor's Office; State Treasury; legal representation; state representation; institutional representative (as state office)

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Studia Prawnicze
• Year: 2017
• Issue: 1 (209)
• Pages: 23-56

Dates

published

2017-03-30

Contributors

author

Andrzej Bierć

• Instytut Nauk Prawnych PAN

author

Joanna Mucha-Kujawa

• Instytut Nauk Prawnych PAN

References

• M. Bajor-Stachańczyk, J. Lipski, P. Krawczyk, O Prokuratorii Generalnej w Polsce – historia i teraźniejszość, Biuro Studiów i Ekspertyz nr 984, wrzesień 2003.
• G. Bieniek, H. Pietrzkowski, Reprezentacja Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa 2006.
• A. Bierć, J. Mucha-Kujawa, Teoretyczno-prawne poszukiwania sposobu „oznaczenia” państwa w obrocie prywatno-prawnym, Studia Prawnicze 2016, nr 2.
• R. Brazier, Ministers of the Crown, Oxford 1997.
• S. Bukowiecki, Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej, Gazeta Administracji i Policji Państwowej z 20.09.1924 r., nr 38 z 1924 r.
• A. Całus, Problematyka prawna Skarbu Państwa, Biuletyn Rady Legislacyjnej 1995, nr 6.
• A. Carroll, Constitutional and Administrative Law, Pearson Education, 2007.
• Z. Cybichowski, Encyklopedia podręczna prawa publicznego (konstytucyjnego, administracyjnego i międzynarodowego), tom II, Warszawa, brak roku wydania.
• M. Dziurda (red), Ustawa o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Komentarz, wydanie 2, LexisNexis, Warszawa 2010.
• M. Dziurda, Reprezentacja Skarbu Państwa w procesie cywilnym, Kraków 2005.
• S. Ehrlich, Rola Prokuratorii Generalnej w aparacie państwowym, Biuletyn Urzędniczy nr 5–6 z 1938 r.
• J. Ellenberger, H. Heinrichs, [w :] O. Palandt (red.), Bürgerliches Gesetzbuch, Band 7, 67, neubearbeitete Auflage, Verlag C. H. Beck, München 2008.
• Encyklopedia prawa obowiązującego w Polsce, praca zbiorowa pod red. A. Peretiatkowicza, część I, zeszyt II, Ustrój władz administracyjnych państwowych i samorządowych, Wyd. Fiszer i Majewski, Poznań 1925.
• Ch. Fischer, Der Vertreter des öf fentlichen Interesses, Diss. Passau 1984.
• W. Flume, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, Band 1, Teil 2, Die juristische Person, Springer Verlag, Berlin-Heidelberg-New York, Tokyo 1983.
• J. Frąckowiak, O projekcie ustawy o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (projekt w wersji z dnia 17 sierpnia 2004 r.), Przegląd Legislacyjny 2004, nr 5 (45).
• J. Frąckowiak, [w:] M. Safjan (red.), System Prawa Prywatnego, Prawo cywilne – część ogólna, tom I, Wydawnictwo C.H. Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa 2007.
• N. Gajl, Przekształcenia własnościowe a prawa i obowiązki Skarbu Państwa, Łódź 1994.
• N. Gajl, Skarb Państwa, Wydawnictwo Sejmowe, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1996.
• H. Geiger, Die Vertretung des Freistaats Bayern vor den Verwaltungsgerichten, BayVBL 2000.
• O. von Gierke, Deutsches Privatrecht, Erster Band, Allgemeiner Teil und Personenrecht, Verlag von Duncker & Humblot, Leipzig 1895.
• K. Głogowski, R. Tupin, Prokuratoria Generalna logicznym dopełnieniem Skarbu Państwa, PUG 2004, nr 3.
• S. Gołąb, Organizacja sądów powszechnych, Kraków 1938.
• S. Gołąb, Zarys polskiego procesu cywilnego, Zeszyt pierwszy, Jurysdykcja sądów powszechnych, Kraków 1932.
• L. Górnisiewicz, Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej, Śląsko-Dąbrowski Przegląd Administracyjny, nr 11 –12 z 1946 r.
• J. Górski, Stanowisko prawne organów i pełnomocników przedsiębiorstw państwowych, Nowe Prawo nr 6 z 1955 r.
• W. Graliński, Ochrona interesów Skarbu Państwa w postępowaniu cywilnym, [w:], Pojęcie interesu w naukach prawnych, prawie stanowionym i orzecznictwie sądowym Polski i Ukrainy, A. Korybski, M. W. Kostyckij, L. Leszczyński (red.), Wydawnictwo UMCS, Lublin 2006.
• T. Gruszecki, Chodzi o funkcje czy o symbol? Nieporozumienia wokół Prokuratorii Generalnej, Rzeczpospolita nr 119 z dnia 22 maja 1998 r.
• J. Jacyszyn, Wokół instytucji Skarbu Państwa, Rejent 1992, nr 10.
• E. Jenks, The government of the British Empire, Boston, Little, 1919.
• M. Jędrzejewska, Skarb Państwa w procesie cywilnym, Studia Iuridica 1994, tom XXI.
• E. Jones, The Office of Attorney-General, The Cambridge Law Journal, Volume 27, April 1969.
• A. Karczmarek, O władczych uprawnieniach Skarbu Państwa, Radca Prawny, Zeszyty Naukowe 2015, nr 1 (2).
• I. Klajnerman, Zastępstwo prawne władz i innych podmiotów gospodarki socjalistycznej, PiP nr 1 z 1952 r.
• F. Kopp, Die Vertretung des öffentlichen Interesses in der Verwaltungsgerichtsbarkeit, mit Beitragen von Berner, Finkelnburg, Fliegauf, Frauenknecht, Klecatsky, Sailer, Schmidt, Ule ua, 1982.
• F. Kopp, Die Vertretung des Staates und des öffentlichen Interesses in anderen modern Rechtssystemen, Verwa 1980.
• F. O. Kopp, Schenke W.-R., Verwaltungsgerichtsordnung. Kommentar, 13., neubearbeitete Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2003.
• C. Kosikowski, Polskie publiczne prawo gospodarcze, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 1998.
• C. Kosikowski, Pozycja prawna Ministra Skarbu w Polsce międzywojennej, Finanse, z. 8 z 1973 r.
• C. Kosikowski, W poszukiwaniu nowej koncepcji Skarbu Państwa, PiP 1992, nr 12.
• K. W. Kumaniecki, [w:] Encyklopedia prawa obowiązującego w Polsce, część I, red. A. Peretiatkowicz, Wyd. Fiszer i Majewski, Poznań 1923.
• P. Laband, Das Staatsrecht des Deutschen Reiches, Vierter Band, 4. Neubearbeitete Auflage, Verlag J.E.B. Mohr (Paul Siebeck), Tübingen und Leipzig 1901.
• S. Lam (red.), Encyklopedia powszechna dla wszystkich, Nakładem Trzaski, Everta i Michalskiego, Warszawa, brak roku wydania.
• J. J. Litauer, Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej, Gazeta Sądowa Warszawska z dnia 24 .01.192 0 r., nr 4 z 1920 r.
• J. J. Litauer, Stulecie Prokuratorii Królestwa Polskiego, Gazeta Sądowa Warszawska z dnia 7.10.1916 r., nr 41 z 1916 r.
• I. Loveland, Constitutional Law, Administrative Law, and Human Rights. A critical introduction, fourth edition, University Press Oxford 2006.
• W. Mallmann, Leitsätze des Berichterstattersüber: Schranken nichthoheitlicher Verwaltung, [w:] H. Schneider, W. Schaumann, W. Mallmann, K. Zeidler, Verträge zwischen Gliedstaaten im Bundesstaat. Schranken nichthoheitlicher Verwaltung Aussprache zu den Berichten in den Verhandlungen der Tagung der deutschen Staatsrechtslehrer zu Köln vom 12 . bis 15 . Oktober 1960, Walter de Gruyter & Co, Berlin 1961.
• W. Mallmann, Schranken nichthoheitlicher Verwaltung, [w:], H. Schneider, W. Schaumann, W. Mallmann, K. Zeidler, Verträge zwischen Gliedstaaten im Bundesstaat. Schranken nichthoheitlicher Verwaltung Aussprache zu den Berichten in den Verhandlungen der Tagung der deutschen Staatsrechtslehrer zu Köln vom 12 . bis 15 . Oktober 196 0, Walter de Gruyter & Co, Berlin 1961.
• B. Markowski, Administracja skarbowa w Polsce, Warszawa 1931.
• R. Mastalski, Opinia o projekcie ustawy o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (projekt w wersji z maja 1998 r.), Przegląd Legislacyjny, nr 1–2 z 1998 r.
• P. Mikuli, Zasada podziału władz a ustrój brytyjski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2006.
• J. Mucha-Kujawa, Ewolucja regulacji prawnej Prokuratorii Generalnej w Polsce na tle rozwiązań austriackich, Studia Prawnicze 2012, nr 4.
• W. Peschorn, Die Geschichte der Finanzprokuratur, [w:] und Berater der Republik. Fastschrift zum 50. Jahrestag der Wiedererrichtung der österreichischen Finanzprokuratur, herausgeber Dr. Manfred Kremser, Verlag Orac, Wien 1995.
• Ch. Petzke, Die Bedeutung der bayerischen Landesanwaltschaften, BayVBL 1979.
• H. Pietrzkowski, Czynności procesowe zawodowego pełnomocnika w sprawach cywilnych, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
• J. Piotrowski, Model radcowskiej obsługi prawnej w PRL, Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego, Dział Wydawnictw Filii UW w Białymstoku, 1985.
• S. Płaza, Historia prawa w Polsce na tle prawno porównawczym. Okres międzywojenny, część 3, Księgarnia Akademicka, Kraków 2001.
• Prokuratoria Generalna SP ma bronić i przewidywać. Wywiad z prof. L. Boskiem, Prezesem Prokuratorii Generalnej RP, Rzeczpospolita z dnia 2.01.2017 r., http://www.rp.pl/Prawnicy/301029972 -Prokuratoria-Generalna-SP-ma-bronic-i-przewidywac.html/#ap-5;
• A. Pułło, Współczesne ustroje państwowe. Wielka Brytania, Gdańsk 1983.
• Z. Radwański, Prawo cywilne – część ogólna, 9. wydanie, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2007.
• B. Rutkowski, Instytucja Skarbu Państwa w Polsce w świetle nowych uregulowań prawnych, PUG 1997, nr 4.
• B. Sałaciński, Prokuratoria Generalna R.P. (1919 –1939 ), Gazeta Sądowa Warszawska z dnia 6.03.1939 r., nr 10 z 1939 r.
• P. Sarnecki, System konstytucyjny Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2009.
• P. Sarnecki, Ustroje konstytucyjne państw współczesnych, 3. wydanie, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa, Kraków 2007.
• F. C. von Savigny, System des heutigen Römischen Rechts, II Band, Bei Veit und Comp., Berlin 1840.
• J. Sobkowski, Podmioty gospodarki uspołecznionej jako strona procesu cywilnego, Poznań 1960r.
• Sprawozdanie Prokuratora Generalnego i Radcy Prawnego Skarbu, Rachunki i sprawozdanie roczne 2013 –14 na koniec roku rozliczeniowego 31 marca 2014 (HM Procurator General and Treasury Solicitor, Annual Report and Accounts for the year ended 31 March 2014).
• J. Stindt, Luftrettung in der Bundesrepublik Deutschland. Die Kompetenz zur Regelung und Ausführung der Patientenrettung und des Patient entransportes mittels Luftfahrzeugen, Duncker & Humblot, Berlin 1983.
• P. Stoeckle, Die Landesanwaltschaft Bayern – ein historischer Rückblick, BayVBL 1979.
• A. Szajkowski, Opinia o projekcie ustawy z dnia 12 .03.1999 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Przegląd Legislacyjny nr 2 z 1999 r.
• W. Szydło, Aspekty podmiotowości prawnej Skarbu Państwa [w:] E. Gniewek (red.), Podmiotowość cywilnoprawna w prawie polskim, wybrane zagadnienia, Wrocław 2008.
• W. Szydło, Charakterystyka Skarbu Państwa jako szczególnego rodzaju osoby prawnej, Rejent 2008, nr 6.
• W. Szydło, Przedstawicielstwo ustawowe jako forma reprezentacji, Studia Prawnicze, nr 2 z 2008 r.
• W. Szydło, Skarb Państwa jako wspólnik spółki z o.o., ZP BAS 2012 , nr 1.
• R. Tupin, Majątek narodowy i skarb państwa. W oczekiwaniu na strategiczne decyzje, „Rzeczpospolita” z 14 stycznia 2003 r., s., C4.
• R. Tupin, Głogowski K., Spór o pryncypia, Rzeczpospolita z dnia 10 marca 2004 r.
• R. Tupin, Milczenie nie musi być złotym, Rzeczpospolita z dnia 3 lutego 2004.
• R. Tupin, Skarb Państwa w okresie reform i przemian własnościowych, PUG 1996, nr 4.
• R. Tupin, Zagadnienia legislacyjne osób prawa publicznego, Przegląd Legislacyjny, nr 1 z 1997.
• A. Wach, Handbuch des Deutschen Civilprozessrechts, Erster Band, Verlag von Druckner & Humblot, Leipzig 1885.
• E. Wengerek, Obsługa prawna organów państwowych oraz jednostek gospodarki uspołecznionej, Poznań 1967.
• J. Wierzbicki, Problematyka zastępstwa procesowego Skarbu Państwa. Projekt ustawy o Prokuratorii Generalnej, PUG 1998, nr 11.
• J. Windakiewicz, Zadania Prokuratury Generalnej i jej stanowisko w procesie cywilnym, Głos Adwokatów, zeszyt 4 z 1926 r.
• A. Wittern, Baßlsperger M., Verwaltungs- und Verwaltungsprozessrecht. Grundriss für Ausbildung und Praxis, 19. Auflage, Kohlhammer, Stuttgart 2007.
• A. Zieliński, Podmiotowość prawna [w:] Ius et lex, Księga Jubileuszowa Profesora Andrzeja Kabata, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn 2004.
• Zielona Księga. Optymalna wizja Kodeksu cywilnego w Rzeczypospolitej Polskiej, red. Z. Radwański, Ministerstwo Sprawiedliwości, Warszawa 2006 r.

Identifiers

DOI

10.37232/sp.2017.1.2