Freedom of Contract against the Constitutional Non-discrimination Principle

• Authors: Andrzej Bierć
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The purpose of the theoretical considerations contained in this article is to attempt to define the ways to eliminate conflicts between the constitutional non-discrimination principle, as a reflection of the equal treatment principle, and the freedom of contract principle, as a reflection of the constitutionally protected party autonomy principle, which is a foundation of private law. On the background of the horizontal effect (radiation) of constitutional fundamental rights on individual rights, a question arises about which criteria shall decide in practice about the resolution of conflicts between the aforementioned principles within diversified trading, including mass consumer trading. In particular, a very important issue in the context of European standards, including European model law, is the question about the legal remedies (of a property [pecuniary] and non-property [nominal] nature) which may serve to eliminate the consequences of infringement of non-discrimination rights in the process of contracting. There is also the question of how far in scope the traditional civil law remedies serving the protection of personal rights – apart from instruments established by non-discrimination regulations – may find application in this field if vivid manifestations of non-discrimination violate human dignity, which is the foundation of the protection of personal rights.

Keywords

EN

constitutionalisation of private law; equal treatment principle; constitutional prohibition of discrimination; human dignity; freedom of contract principle; natural personal characteristics; goods or services offered in public; remedies for the protection of personal goods (proprietary and non-proprietary)

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Studia Prawnicze
• Year: 2018
• Issue: 3 (215)
• Pages: 37-60

Dates

published

2019-04-07

Contributors

author

Andrzej Bierć

• Institute of Law Studies of PAS

References

• Bajorek-Ziaja H., Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz skarga do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, Warszawa 2006.
• Banaszak B., Koncepcje horyzontalnego działania (obowiązywania) podstawowych praw jednostki w orzecznictwie sądowym RFN [in:] Sądy i trybunały wobec problemu horyzontalnego działania praw jednostki, ed. M. Florczak-Wątor, Kraków 2015.
• Barczak A., Skarga konstytucyjna w sprawach cywilnych i administracyjnych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Part 1, ‘Transformacje Prawa Prywatnego’
• , No. 3.
• Barczak A., Skarga konstytucyjna w sprawach cywilnych i administracyjnych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Part 2, ‚Transformacje Prawa Prywatnego’
• , No. 4.
• Bator A., Kozak A., Wykładnia prawa w zgodzie z Konstytucją [in:] Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, ed. S. Wronkowska-Jaśkiewicz, Kraków 2005.
• Bierć A., Prawo umów wobec konstytucyjnego zakazu dyskryminacji [in:] Wyzwania współczesnego prawa. Księga jubileuszowa Sędziego T. Szymanka, eds. B. Bajor, P. Saganek, Warszawa 2018.
• Bierć A., Zarys prawa prywatnego. Część ogólna, Warszawa 2015.
• Borecki P., Zakaz dyskryminacji ze względu na wyznanie lub światopogląd, ‘Studia Prawnicze’ 2015, No. 4.
• Ciapała J., Horyzontalny wymiar praw konstytucyjnych na podstawie wybranego orzecznictwa w sprawach gospodarczych [in:] Sądy i trybunały wobec problemu horyzontalnego działania praw jednostki, ed. M. Florczak-Wątor, Kraków 2015.
• Ciapała J., Konstytucyjna wolność działalności gospodarczej w Rzeczypospolitej Polski, Szczecin 2009.
• Czarny P., TK a wykładnia ustaw w zgodzie z Konstytucją [in:] Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, ed. S. Wronkowska, Warszawa 2005.
• Domańska M., Zasada równości (zakaz dyskryminacji) [in:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, part 1, ed. A. Wróbel, Warszawa 2010.
• Florczak-Wątor M., Horyzontalny wymiar praw konstytucyjnych, Kraków 2014.
• Florczak-Wątor M., Rola sądów i trybunałów w kształtowaniu koncepcji horyzontalnego działania praw jednostki [in:] Sądy i trybunały wobec problemu horyzontalnego działania praw jednostki, ed. M. Florczak-Wątor, Kraków 2015.
• Grochowski M., Wadliwość umów konsumenckich (w świetle przepisów o nieuczciwych praktykach rynkowych), ‘Państwo i Prawo’ 2009, No. 7.
• Gronowska B., Porównywalność sytuacji jednostek jako przesłanka dyskryminacji – uwagi na tle orzecznictwa strasburskiego, ‘Europejski Przegląd Sądowy’ 2013, No. 6.
• Grzegorczyk P., Skutki wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w krajowym porządku prawnym, ‘Przegląd Sądowy’ 2006, No. 6.
• Gutowski M., Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2006.
• Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie, Warszawa 2005.
• Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2011.
• Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Zasada pełnego odszkodowania (mity i rzeczywistość) [in:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana
• Pazdana, eds. W. Popiołek, L. Ogiegła, M. Szpunar, Kraków 2005.
• Limbach J., Promieniowanie Konstytucji na prawo prywatne, ‘Kwartalnik Prawa Prywatnego’1999, No. 3.
• Łętowska E., Promieniowanie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego na poszczególne gałęzie prawa [in:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, ed. M. Zubik, Warszawa 2006.
• Machnikowski P., Swoboda umów według art. 3531 kc. Konstrukcja prawna, Warszawa 2005.
• Maliszewska-Nienartowicz J., Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek w świetle rozstrzygnięć TS wydanych w okresie 2010–2013, ‘Europejski Przegląd Sądowy’ 2014, No. 5.
• Matys J., Model zadośćuczynienia pieniężnego z tytułu szkody niemajątkowej w kodeksie cywilnym, Warszawa 2010.
• Mączyński A., Bezpośrednie stosowanie Konstytucji przez sądy, ‘Państwo i Prawo’ 2000, No. 5.
• Mączyński A., Konstytucyjne podstawy ochrony praw konsumentów [in:] Prawa człowieka, społeczeństwo obywatelskie, państwo demokratyczne. Księga jubileuszowa dedykowana prof. P. Sarneckiemu, eds. P. Tuleja, M. Florczak-Wątor, S. Kubas, Warszawa 2010.
• Nowicki M.A., Europejska konwencja praw człowieka. Wybór orzecznictwa, Warszawa 1999.
• Panowicz-Lipska J., Majątkowa ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1975.
• Paprocka A., Ochrona przed dyskryminacją ze strony podmiotów prywatnych jako pozytywny obowiązek państwa – uwagi na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka [in:] Horyzontalne oddziaływanie Konstytucji Rzeczpospolitej
• Polskiej oraz Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, eds. A. Młynarska-Sobaczewska, P. Radziewicz, Warszawa 2015.
• Podkowik J., Konstytucyjna zasada równości i zakaz dyskryminacji w prawie cywilnym, ‘Kwartalnik Prawa Prywatnego’ 2016, No. 2.
• Podkowik J., Problem horyzontalnego działania praw jednostki w orzecznictwie sądów w sprawach cywilnych [in:] Sądy i trybunały wobec problemu horyzontalnego
• działania praw jednostki, ed. M. Florczak-Wątor, Kraków 2015.
• Podkowik J., Wolność umów i jej ograniczanie w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2015.
• Radwański Z., Jeszcze w sprawie nieważności czynności prawnych, ‘Państwo i Prawo’ 1986, No. 6.
• Safjan M., Autonomia woli a zasada równego traktowania [in:] Zaciąganie i wykonywanie zobowiązań, eds. E. Gniewek, K. Górska, P. Machnikowski, Warszawa 2010.
• Safjan M., Efekt horyzontalny praw podstawowych w prawie prywatnym: autonomia woli a zasada równego traktowania, ‘Kwartalnik Prawa Prywatnego’ 2009, No. 2.
• Safjan M., O różnych metodach oddziaływania praw podstawowych na prawo prywatne, ‘Państwo i Prawo’ 2014, No. 2.
• Sawiłow J., Swoboda umów – kompetencja czy prawo podmiotowe? O użyciu pojęcia kompetencji do objaśnienia problematyki swobody umów w nauce prawa cywilnego [in:] Zagadnienia wybrane, ed. B. Gnela, Warszawa 2010.
• Skorupa P., Normatywne modele sankcji nieważności bezwzględnej a nieistniejąca czynność prawna, ‘Studia Prawnicze’ 2010, No. 1.
• Skwara B., Drittwirkung jako przejaw publicyzacji prawa prywatnego [in:] Państwo i prawo wobec współczesnych wyzwań. Księga jubileuszowa Profesora Jerzego Jaskierni, eds. R.M. Czarny, K. Spryszak, Toruń 2012.
• Skwara B., Horyzontalny skutek praw i wolności jednostki w systemie Konstytucji RP [in:] Dylematy praw człowieka, eds. T. Gardocka, J. Sobczak, Toruń 2008.
• Skwara B., Publicyzacja prawa prywatnego na tle niemieckiego orzecznictwa konstytucyjnego poświęconego mocy obowiązującej praw człowieka [in:] Ewolucja demokracji przedstawicielskiej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, eds. M. Paździor, B. Szmulik, Lublin 2013.
• Skwara B., W obronie bezpośredniego horyzontalnego obowiązywania praw człowieka,
• ‘Przegląd Sądowy’ 2017, No. 1.
• Sobczyk A., Problem horyzontalnego działania praw jednostki w orzecznictwie sądów pracy [in:] Sądy i trybunały wobec problemu horyzontalnego działania praw jednostki, ed. M. Florczak-Wątor, Kraków 2015.
• Sobczyk A., Wolność pracy i władza, Warszawa 2015.
• Sozański J., Znaczenie wspólnotowego zakazu dyskryminacji dla Polski, ‘Przegląd Sądowy’ 2004, No. 6.
• Stępkowski A., Zasada proporcjonalności w europejskiej kulturze prawnej. Sądowa kontrola władzy dyskrecjonalnej w nowoczesnej Europie, Warszawa 2010.
• Strugała R., Prywatnoprawne skutki naruszenia zakazu nierównego traktowania – uwagi de lege lata i de lege ferenda, ‘Europejski Przegląd Sądowy’ 2016, No. 4.
• Szydło M., Wolność działalności gospodarczej jako prawo podstawowe, Bydgoszcz–Warszawa 2011.
• Taborowski M., Poziom ochrony praw podstawowych wynikający z Karty praw podstawowych UE jako przeszkoda dla przystąpienia UE do Europejskiej konwencji praw człowieka, ‘Europejski Przegląd Sądowy’ 2015, No. 12.
• Targosz T., Roszczenia służące ochronie dóbr osobistych [in:] Media a dobra osobiste, eds. J. Barta, M. Markiewicz, Warszawa 2009.
• Trzaskowski R., Granice swobody kształtowania treści i celu umów obligacyjnych. Art. 3531 kc, Kraków 2005.
• Trzaskowski R., Skutki sprzeczności umów obligacyjnych z prawem. W poszukiwaniu sankcji skutecznych i proporcjonalnych, Warszawa 2013.
• Trzaskowski R., Zakaz dyskryminacji w prawie umów [in:] Europeizacja prawa prywatnego, part II, eds. M. Pazdan, W. Popiołek, M. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2008.
• Tuleja P., Białogłowski W. Problem horyzontalnego działania praw jednostki w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego [in:] Sądy i trybunały wobec problemu horyzontalnego działania praw jednostki, ed. M. Florczak-Wątor, Kraków 2015.
• Tuleja P., Stosowanie Konstytucji RP w świetle zasady jej nadrzędności (wybrane problemy), Kraków 2003.
• Ustawowe ograniczenia swobody umów. Zagadnienia wybrane, ed. B. Gnela, Warszawa 2010.
• Walczak P., Warunki dopuszczalności skargi indywidualnej na podstawie Europejskiej konwencji praw człowieka, ‘Państwo i Prawo’ 1993, No. 8.
• Wałachowska M., Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, Toruń 2007.
• Wieczorek M., Bogatko K., Szczerba A., Postawy sędziów wobec zjawiska dyskryminacji oraz ocena przepisów antydyskryminacyjnych – wyniki monitoringu [in:]
• Prawo antydyskryminacyjne w praktyce polskich sądów powszechnych. Raport z monitoringu, eds. M. Wieczorek, K. Bogatko, Warszawa 2012.
• Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999.
• Wronkowska S., W sprawie bezpośredniego stosowania Konstytucji, ‘Państwo i Prawo’ 2001, No. 9.
• Wróbel A., O niektórych aspektach koncepcji praw podstawowych UE jako zasad, ‘Europejski Przegląd Sądowy’ 2014, No. 1.
• Wróblewska J., Horyzontalny wymiar praw i wolności jednostki w USA – uwagi na tle orzecznictwa amerykańskiego SN [in:] Amerykański system ochrony praw człowieka: aksjologia, instytucje, efektywność, part 2, ed. J. Jaskiernia, Toruń–Warszawa 2015.
• Wróblewska J., Rozwój doktryny state action w orzecznictwie sądowym USA [in:] Sądy i trybunały wobec problemu horyzontalnego działania praw jednostki, ed. M. Florczak-Wątor, Kraków 2015.
• Zakolska J., Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008.
• Żurawik A., Problem publicyzacji prawa prywatnego w kontekście ustrojowym, ‘Państwo i Prawo’ 2010, No. 5.

Identifiers

DOI

10.37232/sp.2018.3.2