Rola reżimów regionalnych w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludów rdzennych i społeczności tradycyjnych – przykład Afrykańskiej Regionalnej Organizacji Własności Intelektualnej (ARIPO)

• Authors: Małgorzata Babik
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest analiza doświadczeń afrykańskich w kształtowaniu ochrony prawnej dziedzictwa kulturowego ludów tubylczych jako przykładu rozwiązań regionalnych o większej skuteczności, niż  obowiązujący, tj. zgodny z  reżimem UNESCO  oraz WIPO. W szczególności analizie poddane zostały, z użyciem metody historycznej i prawno-dogmatycznej, istniejące mechanizmy prawa międzynarodowego, oparte o rozwiązania zaczerpnięte z prawa ochrony własności intelektualnej oraz szeroko pojętego prawa do kultury. Podstawowe pytanie, jakie przyświeca podjętym tu rozważaniom odnosi się do kwestii adekwatności takiej kompilacji reżimów prawa międzynarodowego do ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego i wskazania istotnych luk artykułowanych przez przedstawicieli ludów rdzennych. W badaniach przeprowadzono komparatywną analizę rozwoju legislacji w krajach członkowskich. Pozwala to wysnuć wniosek, iż ARIPO, wprowadzając rozwiązania systemowe oparte o system sui generis miało wpływ na kształtowanie świadomości, jakie jest  znaczenie ochrony szeroko pojętych praw własności intelektualnej dla twórców, dla kultury i gospodarki krajowej, a wiele z zastosowanych rozwiązań może być wskazówką dla innych regionów świata w kształtowaniu adekwatnej i skutecznej ochrony dziedzictwa kulturowego lokalnych społeczności.

EN

The purpose of this paper is to analyze the African experience in developing legal protection for the cultural heritage of indigenous populations as a more effective solution than the measures relying on the prevailing UNESCO and WIPO paradigm. Historical and doctrinal legal research methodologies are applied to examine, in particular, the existing international law mechanisms adapted from the sphere of intellectual property law and – broadly understood – right to culture. The primary purpose of this paper is to assess the adequacy of protection of intangible cultural heritage afforded in those regimes compilation to the nature of ICH, and to identify the significant gaps that have been raised by indigenous populations representatives themselves. The research includes a comparative analysis of the development of relevant legislation in particular member countries. This analysis leads to a conclusion that ARIPO while introducing sui generis systemic solutions was instrumental to building the awareness of significance of the broadly defined intellectual property rights for the creators, cultures and national economies, and many of its solutions can serve as guidelines for other regions of the world in creating adequate and effective protection systems for the cultural heritage of their local communities.

Keywords

PL

niematerialne dziedzictwo kulturowe; ludy rdzenne i społeczności tradycyjne; Afrykańska Regionalna Organizacja Własności Intelektualnej; WIPO; UNESCO; niematerialne dziedzictwo kulturowe; ludy rdzenne i społeczności tradycyjne; Afrykańska Regionalna Organizacja Własności Intelektualnej; WIPO; UNESCO

EN

intangible cultural heritage; Indigenous and tribal populations; ARIPO - African Regional Intellectual Property Organization; WIPO; UNESCO

• Publisher: Instytut Nauk Prawnych PAN / Institute of Legal Studies PAN
• Journal: Studia Prawnicze
• Year: 2019
• Issue: 2 (218)
• Pages: 7-44

Dates

published

2019-08-20

Contributors

author

Małgorzata Babik

• Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie

References

• Blake J., Commentary on the 2003 UNESCO Convention on the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, London 2006.
• Correa C., Intellectual property Rights, the WTO and Developing Countries: The TRIPS Agreement and Policy Options, ChicagoDistrib, 2000 .
• Daranowski P., Ludność rdzenna – prawo do samostanowienia – Grenlandia, „Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego” 2014, t. 5.
• Durbach A., Lixinski L., Heritage, Culture and Rights. Challenging Legal Discourses, Oxford-Portland 2016.
• Duvelle C., We Need to Make Synergies between the Conventions. This is the Next Step for UNESCO…, „Santander Art and Culture Law Review” 2017, t. 3, nr 2.
• Francioni F., Lixinski L., Opening the Toolbox of International Human Rights Law in the Safeguarding of Cultural Heritage [w:] A. Durbach, L. Lixinski (red.), Heritage, Culture and Rights. Challenging Legal Discourses, Oxford-Portland 2016
• Fraser J., Intellectual Property Watch, 1.05.2014.
• Gogacz A., Antropologia kulturowa, Łodź, 2011.
• Jakubowski A., State Succession in Cultural Property, Oxford 2015.
• Lenzerini F., The Culturalization of Human Rights Law, Oxford 2014.
• Lenzerini L., Reparations for Wrongs against Indigenous Peoples’ Cultural Heritage, Boston-Leiden 2017.
• Lixinski L., Intangible Cultural Heritage in International Law, Oxford 2013.
• Martinez Cobo J.R., A Study of the Discrimination Against Indigenous Peoples, UN Doc. E.4/Sub.2/1986/7/Add.4 (1987).
• Schreiber H., Intangible Cultural Heritage and Soft Power – Exploring the Relationship, „International Journal of Intangible Heritage” 2017, vol. 12.
• Schreiber H., Międzynarodowa ochrona kultury i dziedzictwa kulturowego ludów tubylczych, „Stosunki Międzynarodowe” 2007, t. 35, nr 1-2.
• Zalasińska K., Building Bridges Between the 1972 and 2003 Conventions – Searching for an Integrated Protection of Cultural Heritage under UNESCO’s Cultural Conventions System, „Santander Art and Culture Law Review” 2017.
• Zuzek D., Społeczna odpowiedzialność biznesu a zrównoważony rozwój przedsiębiorstw, „Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie” 2012, t. 21, nr 2.
• African Model legislation for the Protection of the rights of local communities, farmers and breeders and the regulation of access to biological resources, Organization of African Unity, Scientific, Technical and Research Commission (OAU/STRC).
• ARIPO Annual Report 2016: Fostering creativity and innovation for economic growth in Africa, 2016
• ARIPO Guidelines for the Domestication of the Marrakesh Treaty (ISBN 978-0-7974-7516-8).
• Arusha Protocol for the Protection of New Varietes of Plants z 6.07.2015, www.aripo.org/resources/laws-protocols/member-states-copyright-legislation-6.
• Arusha Protocol for the Protection of New Varieties of Plants, http://www.aripo.org/resources/laws-protocols/member-states-copyright-legislation-6.
• Assemblies of Member States of WIPO Fifty-Fifth Session, October 5 to 14. 2015, WO/GA/49/18, EU Proposal for IGC Mandate 2018/2019.
• Comparative Study on Copyright Laws of ARIPO Member States and their Adherence to International Instruments on CopyRight and Related Rights.
• Copyright Awareness Raising Guide for ARIPO Member States, 17-21.11.2014, www.aripo.org/publications/copyright-publications/item/152-copyright-awareness-raising-guide-for-aripo-member-states.
• Europejski Kodeks Prawa Autorskiego (ang. European Copyright Code) z 26.04. 2010 r., www.copyrightcode.eu [dostep: 10.05.2019].
• Harare Protocol on Patents and Industrial Designs z 10.12.1982, www.aripo.org/resources/laws-protocols/member-states-copyright-legislation-3.
• Human Rights of Indigenous Peoples, Report of the seminar on the draft principles and guidelines for the protection of the heritage of indigenous people (Geneva, 28 February - 1 March 2000), Chairperson-Rapporteur: Mrs. Erica-Irene Daes, E/CN.4/Sub.2/2000/26.
• International Alliance of Indigenous and Tribal Peoples of the Tropical Forests, www.onlinevolunteering.org/fr/node/387090 [dostęp: 10.03.2019].
• Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych (zwana też konwencją berneńską) zawarta w Bernie 9 września 1886 r., Dz. U. z 1935 r., nr 84, poz. 515
• Konwencja dotycząca środków zmierzających do zakazu i zapobieganiu nielegalnemu przywozowi, wywozowi i przenoszeniu własności dóbr kultury, sporządzona w Paryżu 17 listopada 1970 r., Dz. U. z 1974 r. nr 20, poz. 106.
• Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego wraz z regulaminem wykonawczym do tej Konwencji oraz Protokół o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, podpisane w Hadze w 14 maja 1954 r., Dz. U. z 1957 r. nr 46, poz. 212
• Konwencja o ochronie dóbr kultury w sytuacji konfliktów zbrojnych, podpisana w Hadze 14 maja 1954 r., Dz.U. z 1957 r., nr 46, poz. 212.
• Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, sporządzona w Paryżu 17 października 2003 r., Dz. U. z 2011 r., nr 172, poz. 1018.
• Konwencja UNESCO w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego, sporządzona w Paryżu 20 października 2005 r., Dz. U. z 2007 r., nr 215, poz. 1585.
• Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjęta w Paryżu 16 listopada 1972 r., Dz. U. z 1976 r., nr 32, poz. 190.
• Master in Intellectual Property (MIP) offered jointly by The World Intellectual Property Organization (WIPO), The African Region Intellectual Property Organization (ARIPO) and Africa University (AU), with Financial Assistance from The Government of Japan, https://welc.wipo.int/uploads/MIP_AFRICA_2017.pdf.
• Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych przyjęty przez ZO ONZ 16 grudnia 1966 r. w Nowym Jorku, Dz. U. z 1977 r., nr 38, poz. 169.
• Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych przyjęty przez ZO ONZ 16 grudnia 1966 r., Dz. U. z 1977 r., nr. 38, poz. 167.
• Model Provisions for National Laws on the Protection of Expressions of Folklore Against Illicit Exploitation and Other Prejudical Actions, https://wipolex.wipo.int/en/text/186459.
• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona przez ZO ONZ 10 grudnia 1948 r. w Paryżu, Dz. U. z 1989 r. nr. 29, poz. 155.
• Rekomendacja Stałego Forum Narodów Zjednoczonych ds. Problemów Ludności Tubylczej (UNPFII) nr 027 z 2004 r., UN Doc. E/C.19/2004/23
• Rezolucja ZO NZ 61/295 z 13.09.2007 r. UN Doc. A/RES/61/295.
• Swakopmund Protocol on the Protection of Traditional Knowledge and Expressions of Folklore Within the Framework of the African Regional Intellectual Property Organization (ARIPO) z 9.08.2010, www.aripo.org/resources/laws-protocols/member-states-copyright-legislation-5.
• The Banjul Protocol on Marks z 19.11.1993, www.aripo.org/resources/laws-protocols/member-states-copyright-legislation-4.
• The Environmental Management Act No 7 of 2007.
• The Lusaka Agreement, http://www.aripo.org/resources/laws-protocols/member-states-copyright-legislation-7.
• The Mataatua Declaration on Cultural and Intellectual Property Rights of Indigenous Peoples, http://www.ngaaho.maori.nz/cms/resources/mataatua.pdf.
• The Protection Of Traditional Knowledge And Cultural Expressions Act No. 33 of 2016.
• The Traditional Authorities Act No 25 of 2000.
• Traktat Światowej Organizacji Własności Intelektualnej o Prawie Autorskim, sporządzony w Genewie 20 grudnia 1996 r., Dz.U. z 2005 nr 3 poz. 12.
• Traktat WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach, sporządzony w Genewie 20 grudnia 1996 r. Dz.U. z 2004 nr 41. poz. 375.
• Tunis Model Law on Copyright for developing countries, WIPO/GRTKF/IC/7/3.
• Tunis Model Law on Copyright for developing countries, WIPO/GRTKF/IC/7/3.
• UN Doc. E.4/Sub.2/1986/7/Add.4 (1987).
• UNESCO/WIPO/FOLK/AR/2, 20.06.1985.
• United Nations Economic Commission for Africa, https://www.uneca.org/.
• WO/GA/49/18, EU Proposal for IGC Mandate 2018/2019.
• www.wipo.int/tk/en/igc/.
• Załącznik do Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu (WTO), sporządzonego w Marakeszu 15 kwietnia 1994 r., Dz. U. z 1996 r., nr 32, poz. 143.

Identifiers

DOI

10.37232/sp.2019.2.1