Uczeni wobec wyzwań współczesności: „komunizm” etosu uczonych jako norma etyczna czy zasada regulująca praktykę badawczą

• Authors: Marcelina Zuber

Title variants

EN

Scientists to the Challenges of Modernity: the “Communism” of the Scientists’ Ethos as an Ethical Norm or the Regulating Principle of Research Practice

Abstracts

EN

The article attempts to establish the role that may be presently played by Merton’s concept of scientific ethos, and especially his norm of “communism” in describing and explaining the mechanisms of modern science’s functioning. Merton introduces scientific ethos’ norms as ethical and technological, and therefore truly regulating the practice of research. In this context especially important is the role played by the norm of “communism,” which orders to share research results with all research community and society. This article presents two visions of research community’s functioning alternative to Merton’s concetion: Pierre Bourdieu’s conception of” le champ scientifique,” and Bruno Latour’s and Steve Woolgar’s conceptions of conversion of capital within the “cycle of credibility.” None of these concepts feature research practice as organised by “communism.” The consideration of roles of historically evolving models of practicing science (amateur, academic, professional, post-academic) is crucial for a precise description of the rules of functioning in science. Abiding by the rule of communism is possible only in the academic model, whereas modern researchers increasingly often function either within corporations (professional model), or remain in the academia while operating on private funds (post-academic model). Following the rule of communism, even as a moral guideline, is not possible in these circumstances.

PL

Celem niniejszego artykułu jest próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, jaką rolę może obecnie pełnić Mertonowska koncepcja etosu uczonych, a szczególnie jego norma „komunizmu” w opisie i wyjaśnianiu mechanizmów funkcjonowania współczesnej nauki. Merton przedstawia normy etosu uczonych jako reguły etyczne oraz technologiczne, czyli rzeczywiście regulujące praktykę badawczą. Szczególnie istotną rolę odgrywa norma ”komunizmu”, nakazującą uczonym dzielenie się wynikami swojej pracy badawczej z innymi członkami środowiska oraz ze społeczeństwem. W artykule zostały zaprezentowane alternatywne wobec Mertonowskiej wizje funkcjonowania społeczności uczonych: koncepcja pola naukowego autorstwa Pierra Bourdieu oraz konwersji kapitału w ramach „cyklu wiarygodności” zaproponowane przez Brunona Latoura i Steve’a Woolgara. W żadnej z tych wizji reguła „komunizmu” nie organizuje praktyki badawczej. Istotne dla precyzyjnego opisu reguł działania w nauce jest uwzględnienie roli zmiennych historycznie modeli uprawiania nauki (model amatorski, akademicki, zawodowy, post-akademicki). Przestrzeganie normy komunizmu jest możliwe jedynie w modelu akademickim, podczas gdy współcześni badacze w coraz większym stopniu uprawiają naukę albo w ramach korporacji (model zawodowy), albo pozostając w Akademii i korzystając z funduszy prywatnych (model post-akademicki) – w takiej sytuacji przestrzeganie normy komunizmu, nawet traktowanej jako reguła moralna, nie jest możliwe.

Keywords

EN

scientists’ ethos; Robert Merton; Bruno Latour; Steve Woolgar; academic; post-academic model of practicising science; John Ziman; Sheldon Krimsky

PL

etos uczonych; Robert Merton; Bruno Latour; Steve Woolgar; akademicki; post-akademicki model uprawiania nauki; John Ziman; Sheldon Krimsky

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
• Journal: Filozofia i Nauka
• Year: 2021
• Volume: 9
• Pages: 67-82

Dates

published

2021

Contributors

author

Marcelina Zuber

• Instytut Socjologii, Uniwersytet Wrocławski

Identifiers

DOI

10.37240/FiN.2021.9.1.6

Biblioteka Nauki

41197681