Luxurious caskets of the Przeworsk culture

• Authors: Katarzyna Czarnecka

Abstracts

EN

Among the wooden caskets with metal locks (a characteristic element of the furniture of graves of women in barbaricum) there is a distinguished group of finds with outstanding decoration made of large sheets of bronze covered with rich set of various punched motifs, fixed with vast amount of decorative, dome headed bronze nails. These caskets, similar in style, are known exclusively from the Przeworsk culture area (cemeteries in Opatów, Chmielów Piaskowy, Zamiechów, Kraków-Płaszów, and from the Tisa group cemetery in Badon “Doaşte”, in Romania). Fragments of bronze plates with similar motifs are known from a few other sites. They are dated to phase B2/C1 – C1 and can be treated as a very homogenous group, maybe even works of one craftsmen or workshop. The described ornamented caskets were found in graves with rich, however not outstanding, furniture. They can be treated as an attempt to imitate of wooden boxes with bronze decorative mounts known from the Roman Empire, however the motifs are deeply rooted in the local “barbarian” tradition. The ornamented caskets could have been a sign of special social status. Most interesting and really mysterious are figures on the plates from Kraków Płaszów presenting stylised complete human and animal representations.

Keywords

EN

wooden caskets; luxurious artefacts; grave furniture; female attributes; Przeworsk culture

• Publisher: Polska Akademia Nauk
• Journal: Acta Archaeologica Carpathica
• Year: 2020
• Volume: LV
• Pages: 39-70

Dates

published

2020

Contributors

author

Katarzyna Czarnecka

• State Archaeological Museum in Warsaw, Poland

• https://orcid.org/0000000305298603

References

• Alekseeva E., 1975 Antične busy severnogo Pričernomoria, Archeologia SSSR, G1-12, Moskwa.
• Andrzejowska M., 2003 Cista spod Słupcy. Przyczynek do dziejów polskiej archeologii, [in:] Antyk i barbarzyńcy. Księga dedykowana Profesorowi Jerzemu Kolendo w siedemdziesiątą rocznice urodzin, A. Bursche, R. Ciołek (eds.), Warszawa, p. 11-32.
• Andrzejowski J., 1991 Okucia rogów do picia z młodszego okresu przedrzymskiego i okresu wpływów rzymskich w Europie Środkowej i Północnej, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 6, p. 7-120.
• Barankiewicz B., 1959 Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Grodzisku Mazowieckim, Materiały Starożytne 5, p. 191-231.
• Bemmann G., 1999 Badow. Ein jüngeren vorrömischen Eisenzeit und alteren römischen Kaiserzeit im Landkreis Nordwestmecklemburg, Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mecklemburg-Vorpommern 34, Lübstorf.
• Bemmann J., 2016 Eine provinzialrömische (?) antropomorphe Keramikfigur aus einer jüngerkaiserzeitlichen Siedlung im Thüringer Becken, [in:] Archäologie zwischen Römern und Barbaren. Zur Datierung und Verbreitung römischer Metallarbeiten des 2. und 3. Jahrhunderts n. Chr. im Reich und im Barbaricum – ausgewählte Beispiele (Gefäße, Fibeln, Bestandteile militärischer Ausrüstung, Kleingerät, Münze), H.-U. Voss, N. Müller-Scheessel (eds.), Bonn, p. 845-854.
• Bene Z., Istvanovits E., Kulcsar V., 2016 Some characteristic types of Roman imports in Sarmatian Barbaricum in the Carpathian Basin (caskets decorated with metal mounts, bronze vessels, mirrors), [in:] Archäologie zwischen Römern und Barbaren. Zur Datierung und Verbreitung römischer Metallarbeiten des 2. und 3. Jahrhunderts n. Chr. im Reich und im Barbaricum – ausgewählte Beispiele (Gefäße, Fibeln, Bestandteile militärischer Ausrüstung, Kleingerät, Münze), H.-U. Voss, N. Müller-Scheessel (eds.), Bonn, p.743-750.
• Bespalyj E. I., 1992 Kurgan sarmatskogo vremeni u g. Azova, Sovetska’a Archeologia 1992/1, p. 175-191.
• Blankenfeldt R., 2007 Der bildfeindliche Germane?, [in:] Innere Strukturen von Siedlungen und Gräberfeldern als Spiegel gesellschaftlicher Wirklichkeit?, Akten des 57. Internationalen Sachsensymposions vom 26. bis 30. August 2006 in Münster, T. Capelle (ed.), Münster, p. 99-107.
• 2015 Das Thorsberger Moor. Die persönlichen Ausrüstungen, Schleswig.
• 2016 Figürlichverzierte Metallarbeiten aus dem Thorsberger Moorfund, [in:] Archäologie zwischen Römern und Barbaren. Zur Datierung und Verbreitung römischer Metallarbeiten des 2. und 3. Jahrhunderts n. Chr. im Reich und im Barbaricum – ausgewählte Beispiele (Gefäße, Fibeln, Bestandteile militärischer Ausrüstung, Kleingerät, Münze), H.-U. Voss, N. Müller-Scheessel (eds.), Bonn, p. 683-695.
• Bugaj E., 1999 Motywy figuralne na ceramice germańskiego kręgu kulturowego, Poznań.
• Bugaj E., Makiewicz T., 1995 Ornamentyka figuralna na naczyniach glinianych okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Polsce, Przegląd Archeologiczne 43, p. 87-122.
• Bujakowska B., 2004 Łączany, pow. radomski, woj. mazowieckie, [in:] Wandalowie strażnicy bursztynowego szlaku, J. Andrzejowski, A. Kokowski, C. Leiber (eds.), Lublin-Warszawa, p. 315. 
• von Carnap-Bornheim, C., Ilkjær, J., 1996 Illerup Ådal. 5 Die Prachtausrüstungen. Textband, Århus.
• von Carnap-Bornheim, C., Ilkjær, J., 1982 Groby okazałe a kontakty między Imperium Rzymskim a Barbaricum w III w., Archeologia 31 (1980), p. 186–192.
• von Carnap-Bornheim, C., Ilkjær, J., 2007 Oblin. Ein Gräberfeld der Przeworsk Kultur in Südmasowien, Monumenta Archeologica Barbarica 13, Warszawa.
• von Carnap-Bornheim, C., Ilkjær, J., 2010 Klucze w grobach kobiecych w okresie wpływów rzymskich. Atrybut pozycji społecznej czy wyraz magicznych zabiegów, [in:] Wymiary inności. Nietypowe zjawiska w obrzędowości pogrzebowej od pradziejów po czasy nowożytne, K. Skóra, T. Kurasiński (eds.), Acta Archaeologica Lodzienia 50, Łodź, p. 17-26.
• von Carnap-Bornheim, C., Ilkjær, J., 2017 An imported bronze casket from the Przeworsk culture cemetery in Lachmirowice, distr. Inowrocław, [in:] ROMAN FRONTIER STUDIES 2009 Proceedings of the XXI International Congress of Roman Frontier Studies (Limes Congress) held at Newcastle upon Tyne in August 2009, N. Hodgson, P. Bidwell, J. Schachtmann (eds.), p. 260-266.
• von Carnap-Bornheim, C., Ilkjær, J., 2020 Zamki i klucze kultury przeworskiej. Działanie, zastosowanie, znaczenie symboliczne, Warszawa
• Dewald F. J., Eiden L., 1989 Das römische Holzkästchen aus Grab 2370. Freilegung – Restaurierung – Rekonstruktion, [in:] Gräber – Spiegel des Lebens, A. Haffner (ed.), Mainz, p. 317-326.
• Dobrzańska H., Wielowiejski J., 1997 The Early Roman High-status Elite Grave in Giebułtów near Cracow, Materiały Archeologiczne 30, p. 81-102.
• Dzucev F. S. Malašev V. Iu., 2015 Beslanskij archeologičeskij kompleks rannealanskoi epochi. (niekotorye itogi issledovanii 1988-2014), Vladikavkaz.
• Feugère M., 1985 Les fibules en Gaule Méridionale de la conquête à la fin du V siècle après J.-C., Paris.
• Florkiewicz I., 2007 Figurines in the Przeworsk culture from the early Roman period from the territory of Poland, [in:] Iron Age Sanctuaries and Cult Places in the Tracian world, Proceeding of the International Colloquium Braşov, 19–21 of October 2006, V. Sîrbu, R. Ştefănescu (eds.), Braşov, p. 53-62.
• Gaerte W., 1929 Urgeschichte Ostpreussens, Königsberg.
• Gáspár D., 1986 Römische Kästchen in Pannonien I, II, Antaeus. Mitteilungen des Archäologischen Instituts der Ungarischen Akademie der Wissenschaften 15, Budapest.
• Godłowski K., 1968 Przyczynki do poznania kultury przeworskiej na Górnym Śląsku, [in:] Liber Iosepho Kostrzewski Octogenario a Veneratoribvs Dicatvs, K. Jażdżewski (ed.), Wrocław-Warszawa-Kraków, p. 241-262.
• Godłowski K., 1978 Opatów. Gemeinde Opatów, Woiwodschaft Częstochowa. (Ein Gräberfeld der jüngeren Kaiserzeit), Recherches archeologiques de 1977, Kraków 1978, p. 24-33.
• Godłowski K., Wichman, T., 1998 Chmielów Piaskowy. Ein Gräberfeld der Przeworsk Kultur in Świętokrzyskie Gebirge, Monumenta Archaeologica Barbarica VI, Kraków. 
• Grempler W., 1888 Der II und III Fund von Sackrau, Breslau.
• Grumeza L., 2014 Sarmatian cemeteries from Banat (late 1st – early 5th centuries AD), Cluj-Napoca.
• Ilkjær, J., 1990 Illerup Adal. 1. Die Lazen und Speere. Textband, Arhus
• Jakubczyk I., 2018 Corpus der römischen Funde im europäischen Barbaricum. Mittelpolen, Kraków.
• Jamka R., 1959 Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Starachowicach, Przegląd Archeologiczny 11, p. 32-61.
• Janowski J., 1968 Z badań nad osadnictwem prahistorycznym w Wietrznie, pow. Krosno, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za rok 1966, p. 146-151.
• Kaczanowski P., 1987 Drochlin. Ciałopalne cmentarzysko kultury przeworskiej z okresu wpływów rzymskich, Zeszyty Naukowe UJ DCCCXXVIII, Prace Archeologiczne 40, Kraków.
• Kaszewska E., 1977 Cmentarzysko kultury przeworskiej w Gledzianówku (st. 1), woj. płockie, Prace i Materiały MAEŁ 24, p. 63-233.
• Kašuba M., Kurčatov S., 2005 Ein Grabhügel der sarmatischen Elite von Mokra an mittleren Dnestr, Praehistorische Zeitschrift 80/2, p. 160-189.
• Keiling H., 1973 Ein frühkaiserzeitliches „Fürstengrab“ von Lalendorf, Kreis Güstrow, Bodendenkmalpflege in Mecklenburg, Jahrbuch 1972, p. 127-177.
• Koch U., 1990 Das fränkische Gräberfeld von Klepsau in Hohenlohe Kreis, Forschungen und Berichte zur Vor- und Frühgeschichte in Baden-Würtenberg 38, Stuttgart.
• Koch U., 2001 Das alamannisch-fränkische Gräberfeld bei Pleidelsheim, Forschungen und Berichte zur Vor- und Frühgeschichte in Baden-Würtenberg 60, Stuttgart. 
• Kolendo J., 2008 Komentarze, [in:] P. Cornelius Tacitus Germania, Poznań.
• Kontny B., 2005 Time of war or well-being? Changes in weapon sets in the Przeworsk culture burials from the late stage of phase B2, [in:] Europa Barbarica. Ćwierć wieku archeologii w Masłomęczu, , P. Łuczkiewicz, M. Gładysz-Juścińska, M. Juściński, B. Niezabitowska, S. Sadowski (eds.), Monumenta Studia Gothica IV, Lublin, p. 215-232.
• Kostrzewski B., 1947 Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Koninie (woj. poznańskie), Przegląd Archeologiczny 7, p. 192-294.
• Kramarkowa I., 1990 Groby książęce z III/IV w. n.e. we Wrocławiu-Zakrzowie. W stulecie odkryć, Silesia Antiqua 32, p. 61-174.
• Lund J., 1992 Hoveder og ansigter af ler fra ældre jernalder, Kuml 1990, p. 57-76. 
• Lund Hansen U., Przybyła M.J., 2010 Rosettenfibeln - ein Klassifikationsversuch, [in:] Worlds apart? Contacts across the Baltic Sea in the Iron Age, U. Lund Hansen, A. Bitner-Wróblewska (eds.), København-Warszawa, p. 241-286. 
• Łaszczewska T., 1992 Rzymskie importy przemysłowe z terenu Polski, [in:] Szlak bursztynowy, T. Łaszczewska (ed.) Łódź, p. 56-83.
• Machajewski H., 2006 Grób kultury wielbarskiej w miejscowości Łobez, woj. zachodniopomorskie, [in:] Świat Słowian wczesnego średniowiecza, M. Dworaczyk, A. Kowalska S., Moździoch M., Rębkowski (eds.), Szczecin-Wrocław, p. 543-555.
• Madyda-Legutko R., Rodzińska-Nowak J., Zagórska-Telega J., 2010 Złote wisiorki z cmentarzyska ludności kultury przeworskiej w Prusieku, stan. 25, gm. Sanok, [in:] Terra Barbarica. Studia ofiarowane Magdalenie Mączyńskiej w 65. rocznicę urodzin, A. Urbaniak, R. Prochowicz, I. Jakubczak, M. Levada, J. Schuster (eds.), Łódź-Warszawa, p. 387-395.
• Madyda-Legutko R., Rodzińska-Nowak J., Zagórska-Telega J., 2011 Opatów Fpl.1. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur im nordwestlichen Kleinpolen, Monumenta Archaeologica Barbarica 15 (1, 2), Warszawa-Kraków.
• Megaw R. and V., 2001 Celtic Art. From the beginning to the Book of Kells, London.
• Menghin W., 1977 Frühmerowingische Schmuckkästen aus Kaltenehgers, Kr. Koblenz, Anzeiger des Germanischen Nationalmuseum, Nürnberg, p. 7-16.
• Müller S., 1911 Juellinge Fundet og den Romerske Periode, Nordiske Fortidsminder II, 1, Kjøbenhavn.
• Naglik R., 2015 Gliniana figurka antropomorficzna z Aleksandrowic, gm. Zabierzów, pow. krakowski, [in:] Od epoki brązu do czasów nowożytnych. Wybrane odkrycia i znaleziska, J. Chochorowski (ed.), Via archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce, Kraków, p. 137-156.
• Natuniewicz-Sekuła M., Okulicz-Kozaryn J., 2011 Weklice. A cemetery of the Wielbark Culture on the Eastern Margin of Vistula Delta (Excavations 1984-2004), Monumenta Archeologica Barbarica 17, Warszawa.
• Nosek S., 1947 Nowe materiały do poznania kultury wenedzkiej, Światowit 18, p. 111-160. 
• Nowakiewicz T., Rzeszotarska-Nowakiewicz A., 2012 Jezioro Nidajno koło Czaszkowa na Mazurach: niezwykłe miejsce kultu z okresu późnej starożytności, Warszawa.
• Prochorova T.A., Guguiev V.K., 1992 Bogatoe sarmatskoe pogrebennie v kurganie 10 kobiakovskogo mogilnika, Sovetska’a Archeologia 1992/1, p. 142-161.
• Przybyła M., 2005 Ein Prachtgürtel aus dem Grab I von Wrocław-Zakrzów (Sackrau). Ein Rekonstruktionsversuch, Archäologisches Korrespondenzblatt 35, Heft 1, p. 105-122.
• Pulpánová-Reszczyńska A., Kadrow S., Bober M., 2017 Wielokulturowe stanowisko nr 1 w Zamiechowie, powiat jarosławski, [in:] Via Archaeologica Ressoviensia 13, A. Pulpánová-Reszczyńska (ed.), Rzeszów.
• Reszczyńska A., Rogóż J., Makowicz-Poliszot D., Tomek T., 2013 A unique double burial from a Przeworsk culture settlement context at Zamiechów, site 1, województwo podkarpackie, Acta Archaeologica Carpathica 43, p. 135-170.
• Riha E., 2001 Kästchen, Truhen, Tische – Möbelteile aus Augusta Rauriaca, Augst.
• Rycel G., 1986 W sprawie okuć taśmowatych z kolistym uchwytem, Prace i Materiały MAEŁ 30, (1983), p. 291-308.
• Sazonov A.A.,1992 Mogilnik pervych vekov našej ery bliz chutora Gorodskovego, [in:] Voprosy archeologii Adygei, D.Ch Mekulov, P.A. Ditler, A.A. Sazonov (eds.), Maikop, p. 244-274.
• Schmauder M., Willer F., 2004 Römische Kästchenbeschläge aus Buntmetall in Römisch-Germanischen Museum Köln, Kölner Jahrbuch 37, p. 137-221.
• Schulz W., 1933 Das Fürstengrab und das Grabfeld von Hassleben, Römisch-Germanische Forschungen 7, Berlin-Leipzig.
• Schuster J., 1999 Bemerkungen zu einigen Schlössern und Schlüsseln von Kästchen in der späten römischen Kaiserzeit. Schlossbestandteile des Typs Wetzendorf, Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift 40 (4), p. 555-575.
• Schuster J., 2010 Der Kasten (Schlüssel, Riegel, Abdeckbleche, Holzreste), [in:] Das Fürstengrab von Gommern, Ldkr. Jerichower Land, M. Becker (ed.), Veröffentlichungen des Landesamtes für Denkmalpflege und Archäologie Sachsen-Anhalt – Landesmuseum für Vorgeschichte, Band 63, I, p. 121- 151.
• Sellye I., 1939 Les bronzes émailés de la Pannonie Romaine, Budapest.
• Sîrbu, V., 1993 Credinţe şi practici funerare, religioase şi magice în lumea geto-dacilor, „Biblioteca Istros”, 3, Ed. Porto-Franco, Galati.
• Stanciu I., Matei A., 2006 Un cimitir din perioada de început a epocii romane imperiale târzii în nordvestul României (Badon-„Doaşte”, com. Hereclean, jud. Sălaj). Ein Friedhof aus der Anfangszeit der spätrömischen Kaiserzeit in Nordwesten Rumäniens (Badon- „Doaşte”, Kreis Sălaj), [in:] Fontes Historiae, Studia in honorem Demetrii Protase, C. Gaiu, C. Găzdac (eds.), Bistriţa – Cluj-Napoca, p. 587-608.
• Szydłowski J., 1964 Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich w Choruli, pow. Krapkowice, Wrocław-Warszawa-Kraków.
• Szydłowski J., Kubiczek T., 1960 Kilka uwag na temat konstrukcji i działania zamków skrzyń z okresu wpływów rzymskich, Archeologia Polski 5, p. 245-255.
• Tempelmann-Mączyńska M., 1989 Das Frauentrachtzubehör des mittel- und osteuropäischen Barbaricums in der römischen Kaiserzeit, Kraków.
• Treister M.Yu., 1998 New discoveries of Sarmatian complexes of the 1st century A.D. Survey of publications in VDI, Ancient Civilizations from Scythia to Siberia 4(1), p. 35-100.
• Turk P., 2005 Images of Life and Myth, Ljubljana.
• Vang Petersen P., 2004 Warrior art, religion and symbolism, [in:] Spoils of Victory. The North in the shadow of the Roman Empire, E. Jørgensen, B. Storgaard, L. Gebauer Thomsen (eds.), Copenhagen, p. 286-294.
• Voss H.-U., 2000 Das Fürstengrab 9/1995 von Hagenow in Mecklemburg-Vorpommern, [in:] Die Römer zwischen Alpen und Nordmeer. Zivilisatorisches Erbe einer europäischen Militärmacht, Katalog Handbuch zur Landesaustellung des Freistaates Bayern, Rosenheim 2000, L. Wamser (ed.), Mainz, p. 197-200.
• Voss H.-U., 2016 Beschlagteile vorwiegend militärischer Verwendung im mitteleuropäischen Barbaricum zwischen Rhein und Oder – Formenspektrum und Fundkontext, [in:] Archäologie zwischen Römern und Barbaren. Zur Datierung und Verbreitung römischer Metallarbeiten des 2. und 3. Jahrhunderts n. Chr. im Reich und im Barbaricum – ausgewählte Beispiele (Gefäße, Fibeln, Bestandteile militärischer Ausrüstung, Kleingerät, Münze), H.-U. Voss, N. Müller-Scheessel (eds.), Bonn, p. 711-733.
• Walther W., 1993 Zu den Aufgaben des Wissenschaftsbereiches Ur- und Frühgeschichte, Bodendenkmalpflege an den MühlhäuserMuseen in den Jahren 1991 und 1992, Mühlhäuser Beiträge 15, p. 19-44.
• Wichman T., 2004 Giebułtów, pow. krakowski, woj. małopolskie, [in:] Wandalowie strażnicy bursztynowego szlaku, J. Andrzejowski, A. Kokowski, C. Leiber (eds.), Lublin-Warszawa, p. 294, 295.
• Witteyer M., 1996 Alte und neue Funde der Römerzeit aus Bad Kreuznach-Planig, Mainzer Archäologische Zeitschrift 3, p. 57-103.
• Zagórska-Telega J., 2000 Bogaty pochówek kobiecy na cmentarzysku kultury przeworskiej w Opatowie, stanowisko 1, woj. śląskie, [in:] Svperiores Barbari. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Kazimierza Godłowskiego, R. Madyda-Legutko, T. Bochnak (eds.), Kraków, p. 313-326.
• Zahlhaas G., 2000 Römische Kästchenbeschläge, Bayerische Vorgeschichtlichsblätter 65, p. 143-153.
• Zielonka B.,1951 Groby ludności kultury przeworskiej w Lachmirowicach, pow. Inowrocław, Z Otchłani Wieków 20, p. 120-128.
• Zielonka B., 1953 Cmentarzysko z okresu cesarstwa rzymskiego w Lachmirowicach w pow. inowrocławskim, Przegląd Archeologiczny IX, 2-3, 1951-52, p. 353-386.

Identifiers

DOI

10.4467/00015229AAC.20.003.13508

Biblioteka Nauki

1381512