Barrows in the funeral space at the turn of the Final Neolithic and the beginning of the Bronze Age in the Carpathian basins of Vistula and San rivers

• Authors: Paweł Jarosz

Abstracts

EN

The aim of the paper is to present funeral customs of communities that inhabited the Carpathian foothills of Vistula and San rivers basins at the Final Neolithic and the Early Bronze Age representing Corded Ware and Mierzanowice cultures in the light of new chronometric data. These radiocarbon data were obtained for barrows at site 3 in Średnia, Przemyśl district and Jawczyce, Wieliczka district site 1, mound 2. According to conduct-ed investigations the earliest barrows in this region can be dated to the beginning of the 29th century BC. Then in the younger phase of the Corded Ware culture the exploitation of existing mound continued so subsequent graves were dug into the embankment. This burial rite lasted until the turn of the 24th and 23rd centuries BC so can be synchronised with the presence of niche graves to the north of Carpathian foothills. Afterwards during the Early Bronze Age starting at the 22nd century BC communities of the Mierzanowice culture also chose existing mounds as a place to bury their dead. Therefore one can con-clude that in funeral rites of the Corded Ware and Mierzanowice cultures groups in the Carpathian foothills the barrow as the burial place of their ancestors played the main role.

Keywords

EN

Carpathian foothills; Corded Ware culture; Mierzanowice cultures; barrows; radiocarbon chronology

• Publisher: Polska Akademia Nauk
• Journal: Acta Archaeologica Carpathica
• Year: 2021
• Volume: LVI
• Pages: 153-174

Dates

published

2021

Contributors

author

Paweł Jarosz

• Institute of Archaeology and Ethnology

• https://orcid.org/0000000294813007

References

• Budinsky-Krička V. 1967. Vychodoslovenske mohyly, Slovenska Archeologia 15/2, p. 277–388.
• Buratyński S., Kowalski W. 1981. Domniemany grob kultury ceramiki sznurowej z Dobczyc, woj. Kraków, Acta Archaeologica Carpathica 21, p. 135–137.
• Czerniak L., Golański A., Jozwiak B., Kadrow S., Rozen J., Rzepecki S. 2006. Sprawozdanie z archeologicznych badań wykopaliskowych przeprowadzonych w latach 2003–2004 na stanowiskach 3, 12–15 i 34 w Targowisku, gm. Kłaj, woj. małopolskie, [in:] Zeszyty Ośrodka Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego (d. Zeszyty ORBA), seria B: Materiały Archeologiczne, Raport 2003–2004, vol. 2: Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za rok 2003–2004, Z. Bukowski, M. Gierlach (eds.), Warszawa, p. 541–554.
• Gancarski J., Machnikowie A. and J. 1990. Kurhan B kultury ceramiki sznurowej w Bierowce, gmina Jasło, w świetle badań wykopaliskowych, Acta Archaeologica Carpathica 29, p. 99–124.
• Gorski J., Jarosz P. 2006. Cemetery of the Corded Ware and the Trzciniec cultures in Gabułtow / Cmentarzysko kultury ceramiki sznurowej i trzcinieckiej w Gabułtowie, Sprawozdania Archeologiczne 58, p. 401–451.
• Hachulska-Ledwos R. 1967. Materiały kultury ceramiki sznurowej odkryte koło Kopca Wandy (Krakow–Nowa Huta), Materiały Archeologiczne 8, p. 89–103.
• Hozer M., Machnik J., Bajda-Wesołowska A. 2017. Groby kultury ceramiki sznurowej i domniemane kultury mierzanowickiej w Szczytnej, pow. Jarosław – źródła, analiza, wnioski, [in:] Nekropolie ludności kultury ceramiki sznurowej z III tysiąclecia przed Chr. w Szczytnej na Wysoczyźnie Kańczuckiej, P. Jarosz, J. Machnik (eds.), Via Archaeologica Ressoviensia, vol. 12, Rzeszow, p. 7–130.
• Janczewski P., Kraus P., Włodarczak P. 2018. Święte 15: Cemetery of the Corded Ware culture, Baltic-Pontic Studies 23, p. 93–139.
• Jarosz P. 2002. Kurhan kultury ceramiki sznurowej w Średniej st. 2, pow. Przemyśl. Wyniki badań wykopaliskowych prowadzonych w 2001 r, Rocznik Przemyski 38/2 (Archeologia), p. 3–21.
• Jarosz P. 2011. Kurhany KCS na pogorzach i wysoczyznach karpackich, [in:] Kurhany neolityczne i wczesnobrązowe w świetle nowych i najnowszych badań, A. Kowalewska-Marszałek, P. Włodarczak (eds.), Krakow – Warszawa, p. 255–277.
• Jarosz P. 2012. Wczesne etapy osadnictwa kultury ceramiki sznurowej w strefie karpackiej, Zbirnik zapovidnyka „Tustan”, Forteca 2, Lwow, p. 322–332.
• Jarosz P. 2016. Kultura ceramiki sznurowej na Wyżynie Lubelskiej i terenach przyległych, [in:] Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej, P. Jarosz, J. Libera, P. Włodarczak (eds.), Kraków, p. 475–505.
• Jarosz P. 2018. The Settlement of the Corded Ware Culture and Early Phases of the Mierzanowice Culture in Carpathian Mountains, [in:] People in the Mountains. Current Approaches to the Archaeology of Mountainous Landscapes, A. Pelisiak, M. Nowak, C. Astaloş (eds.), Oxford, p. 139–152.
• Jarosz P., Libera J. 2020. Early Bronze Age barrow in Jawczyce, site 1, Wieliczka Foothills, Lesser Poland, Sprawozdania Archeologiczne 72/2, p. 307–326.
• Jarosz P., Mazurek M. 2020. Stanowiska 24, 25 i 27 w Mirocinie, gm. Przeworsk. Osadnictwo z wczesnego okresu epoki brązu, Via Archaeologica Ressoviensia XVI, Rzeszów.
• Jarosz P., Mazurek M., Okoński J., Szczepanek A. 2013. The Bell Beaker influence in the Early Bronze Age on the basis of latest discoveries in Rozborz, in the south-eastern Poland, [in:] Current researches on Bell Beakers. Proceedings of the 15th International Bell Beaker Conference: From Atlantic to Ural. 5th –9th May 2011, Poio (Pontevedra, Galicia, Spain), M. Pilar Prieto Martinez, L. Salanova (eds.), Santiago de Compostela, p. 111–116.
• Jarosz P., Machnik J. 2000. Nowe spojrzenie na dawne badania kurhanow w Balicach i Klimkowcach w świetle materiałow archiwalnych i zbiorow Muzeum Archeologicznego w Krakowie, [in:] 150 lat Muzeum Archeologicznego w Krakowie, J. Rydzewski (ed.), Krakow, p. 109–133
• Jarosz P., Szczepanek A. 2019. Grob kultury mierzanowickiej z Jakuszowic na Płaskowyżu Proszowickim, [in:] VIR BIMARIS. Od kujawskiego matecznika do stepów nadczarnomorskich. Studia z dziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko, M. Szmyt, P. Chachlikowski, J. Czebreszuk, M. Ignaczak, P. Makarowicz (eds.), Archaeologia Bimaris – Dyskusje, vol. 7, Poznań, p. 281–293.
• Jarosz P., Włodarczak P. 2007. Chronologia bezwzględna kultury ceramiki sznurowej w Polsce południowo-wschodniej oraz na Ukrainie, Przegląd Archeologiczny 55, p. 71–108.
• Jozwiak B., Rosen J. 2006. Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na stanowisku 8 w Łysokaniach, gm. Kłaj, woj. małopolskie, [in:] Zeszyty Ośrodka Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego (d. Zeszyty ORBA), seria B: Materiały Archeologiczne, Raport 2003–2004, vol 2: Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za rok 2003 – 2004, Z. Bukowski, M. Gierlach (eds.), Warszawa, p. 537–540.
• Kadrow S. 2001. U progu nowej epoki. Gospodarka i społeczeństwo wczesnego okresu epoki brązu w Europie Środkowej, Kraków.
• Kadrow S., Machnik J. 1997. Kultura mierzanowicka. Chronologia, taksonomia i rozwój przestrzenny, Prace Komisji Archeologicznej, vol. 29, Kraków.
• Kadrow S., Machnikowie A. and J. 1992. Iwanowice, stanowisko Babia Góra, część II. Cmentarzysko z wczesnego okresu epoki brązu, Kraków.
• Kaflińska M. 2001. Pochowek z początków epoki brązu z Lipnika, pow. Przeworsk, na tle znalezisk grobowych z późnego neolitu i wczesnej epoki brązu, Sprawozdania Archeologiczne 53, p. 261–272.
• Libera J. 2016. Siekiery kultury ceramiki sznurowej z Wyżyny Lubelskiej – próba identyfikacji, [in:] Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej, P. Jarosz, J. Libera, P. Włodarczak (eds.). Krakow, p. 479–492.
• Linderholm A, Kılınc G.M., Szczepanek A., Włodarczak P., Jarosz P., Belka Z, Dopieralska J., Werens K., Gorski J., Mazurek M., Hozer M., Rybicka M., Ostrowski M., Bagińska J., Koman W., Rodriguez-Varela R., Stora J., Gotherstrom A., Krzewińska M. 2020. Corded Ware cultural complexity uncovered using genomic and isotopic analysis from south-eastern Poland, Scientific Reports 10:6885: 10.1038/s41598-020-63138-w.
• Łęczycki S. 1983. Zespoł obiektow kultury Chłopice-Vesele z Kietrza, woj. Opole, stan. D, Sprawozdania Archeologiczne 34, p. 67–76.
• Machnik J. 1966. Studia nad kulturą ceramiki sznurowej w Małopolsce, Wrocław – Warszawa – Kraków.
• Machnik J. 1979. Ze studiów nad kulturą ceramiki sznurowej w dorzeczu Górnego Dniestru, Acta Archaeologica Carpathica 19, p. 51–71.
• Machnik J. 1998. Uwagi o najstarszym osadnictwie pasterskiej ludności kultury ceramiki sznurowej (III tysiąclecie przed Chr.) w strefie karpackiej, [in:] Dzieje Podkarpacia, vol. 2, J. Gancarski (ed.), Krosno, p. 99–120.
• Machnik J. 2001. Kultura ceramiki sznurowej w strefie karpackiej (stan i perspektywy badawcze), [in:] Neolit i początki epoki brązu w Karpatach polskich, J. Gancarski (ed.), Krosno, p. 115–137.
• Machnik J. 2004. Pasterstwo u społeczeństw kultury ceramiki sznurowej w dorzeczu górnej Wisły, górnego Bugu i Dniestru, [in:] Nomadyzm a pastoralizm w międzyrzeczu Wisły i Dniepru, A. Kośko, M. Szmyt (eds.), Archaeologia Bimaris. Dyskusje, vol 3, Poznań, p. 137–143.
• Machnik J., Jarosz P., Mazurek M. 2019. Groby ludności kultury ceramiki sznurowej w Mirocinie, pow. Przeworsk, [in:] Nekropolie ludności kultury ceramiki sznurowej w Mirocinie z III tysiąclecia przed Chr. w Mirocinie na Wysoczyźnie Kańczuckiej, P. Jarosz, J. Machnik, A. Szczepanek (eds.), Via Archaeologica Ressoviensia, vol. XV, Rzeszow, p. 7–139.
• Machnik J., Bagińska J., Koman W. 2009. Neolityczne kurhany na Grzędzie Sokalskiej w świetle badań archeologicznych w latach 1988-2006, z aneksami J. Libery i L. Gazdy, Kraków.
• Olszewski A., Włodarczak P. 2018. Święte 11: Cemetery of the Corded Ware culture, Baltic Pontic Studies 23, p. 7–68.
• Rowlands M. 1980. Kinship, alliance and exchange in the European Bronze Age, [in:] Settlement and Society in the British Late Bronze Age, J. Barrett, R. Bradley (eds.), British Archaeologcial Reports (British Series, vol. 83), Oxford, p. 15–55.
• Sawicka I. 1922 – 1924. Neolityczny grób ciałopalny w Wierzbniku w pow. iłżeckim, Przegląd Archeologiczny 2, p. 296–302.
• Shennan S. 1986. Interaction and change in third millennium BC western and central Europe, [in:] Peer Polity Interaction and Socio-political Change, A.C. Renfrew, J.F. Cherry (eds.), Cambridge, p. 137–148.
• Sulimirski T. 1968. Corded Ware and Globular Amphorae North-East of the Carpathians, London.
• Thomas J. 1987. Relations of production and social change in the Neolithic of North-West Europe, Man 22, p. 405–430.
• Vander Linden M. 2007. For equalities are plural: reassessing the social in Europe during the third millennium BC, World archaeology 39/2, p. 177–193.
• Włodarczak P. 2006. Kultura ceramiki sznurowej na Wyżynie Małopolskiej, Kraków.
• Włodarczak P. 2016. Chronologia absolutna cmentarzysk poźno- i schyłkowoneolitycznych na Wyżynie Lubelskiej, [in:] Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej, P. Jarosz, J. Libera, P. Włodarczak (eds.), Krakow, p. 537–548.
• Włodarczak P. 2018. Chronometry of the the final eneolithic cemeteries at Święte, Jarosław district from the Perspective of Cultural Relations Among Lesser Poland, Podolia and the North-Western Black Sea Region, Baltic Pontic Studies 23, p. 178–212.
• Zoll-Adamikowa H. Niżnik J. 1963. Z badań kopców-mogił w Jawczycach i Wiatowicach (Podkrarpacie polskie) w latach 1960-1961, Acta Archaeologica Carpathica 5, p. 25–39.

Identifiers

DOI

10.4467/00015229AAC.21.006.15347

Biblioteka Nauki

2041013