Magiczny ironista. O „Szamańskiej chorobie” Jacka Hugo-Badera

• Authors: Izabella Adamczewska-Baranowska

Title variants

EN

The Magical Ironist. On “Shamanic Disease” by Jacek Hugo-Bader

Abstracts

EN

The purpose of this paper is to analyze Jacek Hugo-Bader’s novel reportage “Shamanic Disease” (“Szamańska choroba”) understood as a blend of reportage and the conventions of magical realism. By utilizing ironic self-creation of the narrator in the reportage, Hugo-Bader’s discussion of belief in terms of problematization and thematization rather than as a fact-finding process through research does not violate the referential pact. The case study is a part of the discussion on both the literary reportage, which boldly combines the elements of journalism with licentia poetica, and on Melchior Wańkowicz’s “extension of the convention” of the reportage genre in Poland. In addition to the categories of realistic fiction and fantastic fiction – understood in the context of non-fiction – this paper will discuss a third element: magical fiction, which will be related to contemporary theories of performative ethnography.

PL

Celem artykułu jest analiza „Szamańskiej choroby” Jacka Hugo-Badera, rozpatrywanej jako reportażowa realizacja konwencji realizmu magicznego. Problematyzowanie i tematyzowanie wiary (a nie faktów i prowadzącego do ich poznania researchu) nie powoduje zerwania paktu referencjalnego dzięki ironicznej autokreacji podmiotu reporterskiego. Studium przypadku wpisuje się w dyskusje na temat literackiego reportażu, śmiało łączącego dziennikarskość z licentia poetica, oraz postulowanego przez Melchiora Wańkowicza „poszerzenia konwencji” tego gatunku. Uruchamiane w kontekście literatury faktu kategorie fikcji realistycznej i fikcji fantastycznej uzupełniam o element trzeci: fikcję magiczną, odnosząc się m.in. do współczesnych teorii etnografii performatywnej.

Keywords

PL

reportaż; Jacek Hugo-Bader; realizm magiczny; szamanizm; ironia; pakt referencjalny

EN

nonfiction; Jacek Hugo-Bader; Polish journalism; magical realism; shamanism; irony; referential pact

• Publisher: Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Zeszyty Prasoznawcze
• Year: 2021
• Volume: 64
• Issue: 3 (247)
• Pages: 71-86

Dates

published

2021

Contributors

author

Izabella Adamczewska-Baranowska

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000227756209

References

• Adamczewska-Baranowska I. (2020). Łże-reportaże i prawdziwe fikcje. Powieść dziennikarska i reportaż w czasie postprawdy i zwrotu performatywnego. Łódź.
• Brooke-Rose Ch. (2008). Historia palimpsestowa. W: U. Eco, R. Rorty, J. Culler, Ch. Brooke-Rose. Interpretacja i nadinterpretacja, tłum. T. Bieroń. Kraków.
• Carpentier A. (2000). Przedmowa. W: tegoż. Królestwo z tego świata, tłum. K. Wojciechowska. Warszawa.
• Czermińska M. (2003). „Punkt widzenia” jako kategoria antropologiczna i narracyjna w prozie niefikcjonalnej. Teksty Drugie, nr 2–3, s. 11–27.
• Davis F. (1973). The Martian and the Convert: Ontological Polarities in Social Research. Urban Life and Culture, no 2, p. 333–343.
• Eco U. (2007). Sześć przechadzek po lesie fikcji, tłum. J. Jarniewicz. Kraków.
• Elbanowski A. (1983). Marquez: od realizmu magicznego do ironii magicznej. Literatura na Świecie, nr 9, s. 10–23.
• Eliade M. (2001). Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy, tłum. K. Kocjan. Warszawa.
• Galtung J., Ruge M. (1981). Structuring and Selecting News. W: S. Cohen, J. Young (ed.). The Manufacture of News. Social Problems, Deviance and the Mass Media (p. 62–72). Constable–London.
• Gazda G. (2000). Realizm magiczny. W: tegoż. Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku (s. 544–550). Warszawa.
• Hastrup K. (2008). Droga do antropologii. Między doświadczeniem a teorią, tłum. E. Klekot. Kraków.
• Hugo-Bader J. (2011). Biała gorączka. Wołowiec.
• Hugo-Bader J. (2009). Mój anioł jest kobietą [https://wyborcza.pl/duzyformat/1,127290,6488213,Moj_aniol_jest_kobieta.html; 6.12.2020].
• Hugo-Bader J. (2020). Szamańska choroba. Warszawa.
• Hugo-Bader J. (2010). W rajskiej dolinie wśród zielska. Wołowiec.
• Hugo-Bader J. (2001). Zakręcę was jak słoiki na zimę. Magazyn (dod. do Gazety Wyborczej), 20.12, s. 6. Online: Tymochowicz tworzy nowego człowieka na sprzedaż [https://wyborcza.pl/7,160795,24485450,tymochowicz-tworzy-nowego-czlowieka-na-sprzedaz.html; 7.12.2021].
• Janiszewska K. (2019). Ja nie leczę, ja uzdrawiam. Prawdziwa twarz polskich bioenergoterapeutów. Kraków.
• Kwaśniewski T. (2019). W co wierzą Polacy? Śledztwo w sprawie wróżek, jasnowidzów, szeptuch…. Kraków.
• Michalik G. (2019). Kaszpirowski. Sen o wszechmocy. Warszawa [e-book].
• Muecke D.S. (2002). Ironia: podstawowe klasyfikacje, tłum. G. Cendrowska. W: M. Głowiński (red.). Ironia (s. 43–74). Gdańsk.
• Pindel T. (2014). Magiczny realizm. Przewodnik (praktyczny). Kraków [e-book].
• Szejnert M. (2010). Wstęp. W: J. Hugo-Bader. W rajskiej dolinie wśród zielska (s. 5–6). Wołowiec.
• Sieroszewski W. (1900). Dwanaście lat w kraju Jakutów. Warszawa.
• Szyjewski A. (2005). Szamanizm. Kraków.
• Wałdoch M. (2017). Psychoza tłumu: „uzdrowiciel” Clive Harris jako fenomen społeczny PRL. Zeszyty Chojnickie, nr 33, s. 148–155.
• Vizenor G. (2008). Aesthetics of Survivance. Literary Theory and Practice. W: G. Vizenor (ed.). Survivance. Narratives on Native Presence (p. 1–24). Lincoln–London.
• https://dsh.waw.pl/3491-ostrzej-widziec-fotoreportaze-itd-19601990,wys#&gid=1&pid=6; 7.12.2020.
• https://magazynkontynenty.pl/produkt/czarownicy-elzbieta-dzikowska/; 7.12.2020.
• https://vimeo.com/14897235; 7.12.2020.

Identifiers

DOI

10.4467/22996362PZ.21.020.13885

Biblioteka Nauki

63510922