Wyjaśnianie empiryczne a wyjaśnianie interpretacyjne działań politycznych

• Authors: Andrzej Czajowski

Title variants

EN

Empirical Explanation and Interpretive Explanation of Political Activities

Abstracts

EN

The article arranges issues related to explaining social phenomena, primarily political activities. Three types of explanation are mentioned in the literature: a reason explanation, an interpretative explanation (humanistic, understanding) and an integral explanation combining these two. The author discusses the types of explanation, where he replaces the term “causal explanation” with the term “empirical explanation”. Then he characterizes political activities and their results as an object of explanation. In the last part, on two examples, he examines the practice of empirical and interpretive explanation. With reference to the example of interpretive explanation, he recalls abductive reasoning, i.e. inference to the best explanation. In the interpretation process, in the absence of irrefutable evidence, none of the hypotheses can be confirmed. They can only be enhanced or made more attractive. Considering the imperfections of empirical and interpretive explanation, one should strive to use them complementarily.

PL

Artykuł porządkuje kwestie dotyczące wyjaśniania zjawisk społecznych, przede wszystkim działań politycznych. W literaturze wymienia się trzy rodzaje wyjaśnień: wyjaśnienie przyczynowe, wyjaśnienie interpretacyjne (humanistyczne, rozumiejące) oraz wyjaśnienie integralne, łączące te dwa. Autor omawia rodzaje wyjaśniania, przy czym termin „wyjaśnianie przyczynowe” zastępuje terminem „wyjaśnianie empiryczne”. Następnie charakteryzuje działania polityczne i ich rezultaty jako przedmiot wyjaśniania. W ostatniej części, na dwóch przykładach analizuje praktykę wyjaśniania empirycznego i interpretacyjnego. W odniesieniu do przykładu wyjaśniania interpretacyjnego przywołuje wnioskowanie abdukcyjne, czyli wnioskowanie do najlepszego wyjaśnienia. W procesie interpretacji, przy braku niezbitych dowodów, nie da się potwierdzić prawdziwości żadnej z hipotez. Można je tylko uprawdopodabniać lub uatrakcyjniać. Biorąc pod uwagę niedoskonałości wyjaśniania empirycznego i interpretacyjnego, należy dążyć do stosowania ich komplementarnie.

Keywords

EN

wyjaśnianie empiryczne; wyjaśnianie interpretacyjne; wyjaśnianie integralne; działania polityczne; naturalizm; antynaturalizm; wnioskowanie abdukcyjne / empirical explanation; interpretive explanation; integral explanation; political actions; naturalism; anti-naturalism; abductive reasoning

• Publisher: Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Teoria Polityki
• Year: 2020
• Volume: 4
• Pages: 43-60

Dates

published

2020

Contributors

author

Andrzej Czajowski

• https://orcid.org/0000000174646259

References

• Bachryj-Krzywaźnia, M. (2016). „Interpretacjonizm narratywistyczny. Filozoficzna geneza, założenia metodologiczne i potencjał analityczny”. W: Ł. Dulęba, J. Wiśniewski (red.). Liberalizm i teoria polityczna. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM.
• Bevir, M., Rhodes, R.A.W. (2006). „Teoria interpretacjonistyczna”. W: D. Marsh, G. Stoker (red.). Teorie i metody w naukach politycznych, przeł. J. Tegnerowicz. Krakow: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Giddens, A. (2001). Nowe zasady metody socjologicznej, przeł. G. Woroniecka. Krakow: Wydawnictwo Nomos.
• Grobler, A. (2006). Metodologia nauk. Krakow: Wydawnictwo Aureus, Znak.
• Jabłoński, A.W. (1991). Teorie politologiczne w nauce anglosaskiej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Karwat, M. (1998). „Specyfika metodologiczna i poziomy badań teoriopolitologicznych”. W: T. Łoś-Nowak (red.). Politologia w Polsce. Stan badań i perspektywy rozwojowe. Toruń–Wrocław: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Klementewicz, T. (2010). Rozumienie polityki. Zarys metodologii o polityce. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Klementewicz, T. (2013). „Politologia jako wieloparadygmatyczna struktura wiedzy”. e-Politicon, 5, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-bfda487a-5147-4f62-8f7d-2d29a72b9fe2 (dostęp: 20.09.2019).
• Kołodziejczak, M. (2009). „Hermeneutyka w nauce o polityce – formy obecności”. Przegląd Politologiczny, 3.
• Krasnodębski, Z. (1986). Rozumienie ludzkiego zachowania. Rozważania o filozoficznych podstawach nauk humanistycznych i społecznych. Warszawa: PIW.
• Kulej, M. (2019). „Na PiS głosują dla pieniędzy, a na KO – żeby PiS nie wygrało?”. Radio Zet Wiadomości, 24.09.2019, https://wiadomosci.radiozet.pl/Polska/Polityka/Wybory-parlamentarne-2019/Dlaczego-Polacy-glosuja-na-PiS-KO-i-Lewice-Sondaz-Kantar (dostęp: 10.10.2019).
• Lipton, P. (2000). „Inference to the Best Explanation”. W: W.H. Newton-Smith (ed.). A Companion to the Philosophy of Science. Oxford: Blackwell, s. 184–193.
• Marsh, D., Furlong, P. (2006). „Skora, a nie sweter: ontologia i epistemologia w politologii”. W: D. Marsh, G. Stoker (red.). Teorie i metody w naukach politycznych, przeł. J. Tegnerowicz. Krakow: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Sady, W. (1996). „Cztery wielkie nurty metodologii nauki XX wieku”. Filozofia Nauki, IV, 2(14).
• Sagan, D. (2014). „Wnioskowanie do najlepszego wyjaśnienia jako metodologiczna podstawa teorii inteligentnego projektu”. Zagadnienia Naukoznawstwa, 1(199).
• Sanders, D. (2006). „Behawioralizm”. W: D. Marsh, G. Stoker (red.). Teorie i metody w naukach politycznych, przeł. J. Tegnerowicz. Krakow: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Sztompka, P. (2002). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Krakow: Znak.
• Topolski, J. (1978). Rozumienie historii. Warszawa: PIW.
• Urbański, M. (2009). Rozumowania abdukcyjne. Modele i procedury. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Żurawski vel Grajewski, P. (2019). Wykład o sytuacji geopolitycznej Polski. Relacja wideo z Londynu, wrzesień, https://www.facebook.com/JagiellonianUK/videos/399131497412171/
• UzpfSTE1MzI3Mzg5NDQ6MTAyMTM3OTQxNTY1OTgxMTE/?epa=SEARCH_BOX (dostęp: 15.10.2019)

Identifiers

DOI

10.4467/25440845TP.19.015.11781

Biblioteka Nauki

1195288