Pion II Służby Bezpieczeństwa wobec Republiki Federalnej Niemiec, ludności niemieckiej, postaw proniemieckich i relacji polsko-niemieckich na przykładzie Górnego Śląska w latach 1957–1990

• Authors: Zbigniew Bereszyński

Title variants

EN

Division II of the Security Services and the Federal Republic of Germany, the German Population, Pro-German Attitudes and Polish-German Relations: A Case Study of Upper Silesia in 1957–1990

Abstracts

EN

One of the most important tasks of the security apparatus in Poland’s Upper Silesia involved combating German identity or pro-German sentiment among the local Silesian population. This effort was predominantly aimed at protecting the European territorial status quo after World War II. Also, or perhaps predominantly, the security apparatus was involved in efforts to safeguard the interests of Communist power, which aspired to maintain complete control over society. This control was seen as a tool for implementing a utopian vision of a society that was fully homogeneous in terms of ideology, politics or ethnicity. This political ambiguity was particularly characteristic of the counterintelligence elements of the Security Services, known as Division II (pion II), tasked with the so-called ‘German issues’. Out of all the structures in the Security Services, that section’s tasks were the most closely aligned with Poland’s national interests. However, it would be a serious mistake to overlook the section’s other tasks, which were predominantly aimed at destroying social liberties and implementing the totalitarian aspirations of Communist power.

PL

Do najważniejszych zadań aparatu bezpieczeństwa na Górnym Śląsku należała walka z przejawami niemczyzny i postaw proniemieckich wśród rdzennej ludności regionu. W walce tej chodziło przede wszystkim o ochronę terytorialnego status quo w Europie, ukształtowanego w wyniku drugiej wojny światowej. Aparat bezpieczeństwa realizował również, a nawet przede wszystkim, zadania podyktowane interesem komunistycznego aparatu władzy, aspirującego do sprawowania pełnej kontroli nad wszystkimi obszarami życia społecznego. Był on jednym z głównych narzędzi realizacji utopijnej wizji społeczeństwa jednolitego pod względem ideowym, politycznym i narodowym. Wskazana tu dwuznaczność polityczna cechowała zwłaszcza pracę pionu kontrwywiadowczego Służby Bezpieczeństwa, znanego jako pion II, na tzw. odcinku niemieckim. Spośród wszystkich pionów organizacyjnych Służby Bezpieczeństwa właśnie ten pion na tym „odcinku” w największym stopniu realizował zadania zbieżne z polską racją stanu. Wielkim błędem byłoby jednak abstrahowanie od innych jego zadań, służących głównie politycznemu zniewoleniu społeczeństwa i realizacji totalitarnych aspiracji komunistycznego aparatu władzy.

Keywords

EN

Security Services (Poland); counterintelligence; Division II; Germany; Upper Silesia

PL

Służba Bezpieczeństwa; kontrwywiad; pion II; Niemcy; Górny Śląsk

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
• Year: 2020
• Issue: 18
• Pages: 71-97

Dates

published

2020

Contributors

author

Zbigniew Bereszyński

• Instytut Śląski z siedzibą w Opolu

• https://orcid.org/0000000197618701

References

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie (AIPN)
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach (AIPN Ka)
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu (AIPN Wr)
• Instrukcje o pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa (1945–1989), wstęp i oprac. T. Ruzikowski, Warszawa 2004
• Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 2: 1956–1975, red. nauk. P. Piotrowski, Warszawa 2006
• Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 3: 1975–1990, red. nauk. P. Piotrowski, Warszawa 2008
• Bereszyński Z., Instytut Śląski w Opolu w krzywym zwierciadle doniesień tajnego współpracownika ps. „Jan” [w:] Granice kompromisu. Naukowcy wobec aparatu władzy ludowej, red. P. Franaszek, Warszawa 2015, s. 145–169.
• Bereszyński Z., Komunistyczny aparat bezpieczeństwa i ludność niemiecka na Górnym Śląsku w latach 1945–1990, wyd. 2, Opole–Gliwice 2019
• Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL 1944–1990, Warszawa 1997
• Hermański M., Jusupović A., Wróblewski T., Cywilne organy bezpieczeństwa państwa 1956–1990 [w:] Historyczno-prawna analiza struktur organów bezpieczeństwa państwa w Polsce Ludowej (1944–1990). Zbiór studiów, red. A. Jusupović, R. Leśkiewicz, Warszawa 2013, s. 111–150
• Holona E., Dr Stanisław Michalak (1933–2007),"Indeks. Pismo Uniwersytetu Opolskiego" 2007, nr 5–6, s. 81
• Lis M., Historia PIN – Instytutu Śląskiego w Opolu, Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu, https://instytutslaski.pl/historia-instytutu-slaskiego/, dostęp 10 X 2020 r.
• Maziarz A., Zarys dziejów katedr i zakładów [w:] Półwiecze Katedry i Zakłady Instytutu Historii w latach 1957–2007, red. J. Dorobisz, Opole 2007
• Piotrowski P., Struktury Służby Bezpieczeństwa MSW 1975–1990, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2003, nr 1, s. 51–107
• Sypko B., Stefan Oswald Popiołek (1926–1986) i jego zasługi dla Opola [w:] Opolanie znani i nieznani. Czasy po II wojnie światowej. Część 1, Opole 2017, red. M. Świder, s. 233–253
• Terlecki R., Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944–1990, Kraków 2007

Identifiers

DOI

10.48261/ARPRL201804

Biblioteka Nauki

22180844