Referat ds. bezpieczeństwa (SB) Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej w Krośnie w latach 1957–1975. Struktura, kierownicy, działalność

• Authors: Paweł Fornal

Title variants

EN

The Security Department of the District Headquarters of the Citizens' Militia in Krosno in 1957–1975. Structures, Leadership, Activities

Abstracts

EN

This article presents a district-level (powiat) unit of the Communist Security Service in Krosno, operating in 1957–1975 as the Security Section (Referat) at the District Headquarters of the Citizens’ Militia in Krosno. The article is divided into three parts. The first describes the unit’s structure and its organizational and personnel changes over the 18 years of its existence. The second presents the biographical information and careers of its three heads, Franciszek Włodarski, Jerzy Grodecki and Jan Żak. The third part presents its main areas of activity, its specific operations and its agents. The article contains photographs of the three unit heads and the building in which it was located, tables and a list of all the security officers employed in the unit in 1957–1975.

PL

W publikacji przedstawiono powiatową jednostkę komunistycznej Służby Bezpieczeństwa w Krośnie, działającą w latach 1957–1975 pod nazwą Referat do spraw Bezpieczeństwa Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej w Krośnie. Artykuł podzielono na trzy części. W pierwszej opisano strukturę oraz zmiany organizacyjne i etatowe, które przeprowadzano w tej jednostce w ciągu 18 lat jej istnienia. W drugiej zaprezentowano biogramy i przebieg służby jej trzech kierowników: Franciszka Włodarskiego, Jerzego Grodeckiego i Jana Żaka. W trzeciej części przedstawiono główne kierunki działań operacyjnych prowadzonych przez jednostkę, sprawy i agenturę. Artykuł uzupełniają fotografie trzech kierowników jednostki i budynku, w którym miała siedzibę, tabele i wykaz wszystkich funkcjonariuszy SB zatrudnionych w jednostce w latach 1957–1975.

Keywords

EN

Krosno; powiat; Security Department; Security Service; District Headquarters of the Citizens’ Militia; operations; agents; Franciszek Włodarski; Jerzy Grodecki; Jan Żak

PL

Krosno; powiat; Referat ds. bezpieczeństwa; SB; KP MO; zagadnienie; praca operacyjna; agentura; Franciszek Włodarski; Jerzy Grodecki; Jan Żak

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
• Year: 2020
• Issue: 18
• Pages: 161-231

Dates

published

2020

Contributors

author

Paweł Fornal

• Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie

References

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie (AIPN)
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie (AIPN Kr)
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie (AIPN Rz)
• Dyrektywy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych dla Służby Bezpieczeństwa z lat 1971–1973, oprac. F. Musiał, "Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989" 2019, nr 1(17)
• Ewidencja operacyjna i archiwum organów bezpieczeństwa PRL w latach 1944–1990. Zbiór normatywów, oprac. M. Komaniecka-Łyp, Kraków 2017
• Instrukcje i zarządzenia regulujące organizacje i funkcjonowanie powiatowego aparatu bezpieczeństwa PRL w latach 1952–1956, oprac. M. Kasprzycki, "Zeszyty Historyczne WiN-u" 2009, nr 31
• Instrukcje pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa 1945–1989, oprac. T. Ruzikowski, Warszawa 2004
• Instrukcje, wytyczne, pisma Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z lat 1962–1989. Wybór dokumentów, oprac. A. Dziurok, F. Musiał, Kraków–Katowice 2017
• Kwestia ukraińska w działalności Służby Bezpieczeństwa PRL. Dokumenty i materiały, oprac. A. Słabig, Warszawa 2016
• Młodzież antysystemowa w Polsce południowo-wschodniej w latach 1957–1989 Wybór dokumentów, oprac. B. Wójcik, Rzeszów 2016
• Musiał F., Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle wydawnictw resortowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (1970–1989), Kraków–Warszawa 2018
• Teczka Ewidencji Operacyjnej na Księdza. Teoria i praktyka pracy operacyjnej SB, oprac. R. Dyrcz, J. Laska, J. Raźny, E. Zając, Kraków 2009
• Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 2: 1956–1975, red. P. Piotrowski, Warszawa 2006
• Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 3: 1975–1990, red. P. Piotrowski, Warszawa 2008
• Bukała M., Rok 1956 w powiecie krośnieńskim. Wybrane problemy [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956. Materiały z konferencji naukowych zorganizowanych przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie w latach 2012–2013, red. Cz. Nowak, Krosno 2015
• Czekaj S.F., Pomiędzy złem a złem. Opis życia w Polsce pod niemiecką i sowiecką okupacją, oprac. Cz. Nowak, Krosno 2019
• Fornal P., Casus Stanisława Turka „Orła” i Jana Malinowskiego „Rolskiego” jako przykład manipulacji materiałami śledztwa stosowanej przez oficerów śledczych Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Rzeszowie w latach 1952–1954 [w:] Piony śledcze aparatu bezpieczeństwa publicznego 1944–1990, red. M. Dźwigał, P. Skubisz, Szczecin 2017
• Fornal P., Działalność niepodległościowa Zgromadzenia Świętego Michała Archanioła w Miejscu Piastowym i działania operacyjne organów bezpieczeństwa PRL wobec Zgromadzenia [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956. Materiały z konferencji naukowych zorganizowanych przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie w latach 2012–2013, red. Cz. Nowak, Krosno 2015
• Fornal P., Ksiądz major Franciszek Kojder "Ojciec", "Brzoskwinia", kapelan AK i działacz WiN, "Zeszyty Historyczne WiN-u" 2014, nr 40
• Fornal P., Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Krośnie w latach 1944–1956. Struktura, kierownicy, działalność, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2015, nr 1(13)
• Fornal P., Referat Ochrony przy Dyrekcji Krośnieńskiego Kopalnictwa Naftowego w latach 1950–1955 [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956. Materiały z konferencji naukowych zorganizowanych przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie w latach 2012–2013, red. Cz. Nowak, Krosno 2015
• Fornal P., Referat Ochrony przy Rafinerii Nafty Jedlicze (1951–1955), "Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989" 2019, nr 1(17)
• Halczak B., Šmigel M., Działalność oddziału UPA Mychajło Fedaka "Smyrnego" w Beskidzie Niskim w latach 1945–1948 [w:] In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką, t. 1, Zielona Góra 2007
• Kasprzycki M., Plany reorganizacji Służby Bezpieczeństwa szczebla powiatowego i wojewódzkiego opracowane w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych w latach 1971–1973 (z uwzględnieniem przygotowań do niej w województwie krakowskim), „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2015, nr 1(13)
• Kasprzycki M., System organizacji pracy powiatowych referatów Służby Bezpieczeństwa i próby jego reform w latach sześćdziesiątych, "Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989" 2013, nr 1(11)
• Krzysztofiński M., Arcybiskup Ignacy Tokarczuk (1918–2012). Metropolita przemyski obrządku łacińskiego, Rzeszów–Warszawa 2019
• Kyc K., Relacje Kościoła Katolickiego i władz komunistycznych w powiecie krośnieńskim w latach 1944–1956 [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956. Materiały z konferencji naukowych zorganizowanych przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie w latach 2012–2013, red. Cz. Nowak, Krosno 2015
• Nabywaniec S., Działania biskupa Ignacego Tokarczuka na rzecz ratowania cerkwi grekokatolickich, "Studia Rzeszowskie" 2003, t. 10, red. J. Draus. Nowak Cz., Czuchra Józef, ps. „Bogumił”, „Mnich”, „Orski”, „Podhalańczyk” (1911–1945) [w:] Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956, t. 1, Kraków 1997
• Nowak Cz., Działalność niepodległościowa ppor. Władysława Barana, ps. "Bekas" w latach 1939–1945 i okoliczności jego śmierci w 1949 r. [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956. Materiały z konferencji naukowych zorganizowanych przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie w latach 2012–2013, red. Cz. Nowak, Krosno 2015
• Nowak Cz., Nitka Stanisław „Szpagat”, „Szech”, „Sudyka” (1912–2005) [w:] Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956, t. 12, Kraków 2007
• Nowak Cz., Uczestnicy konspiracji niepodległościowej w Podkarpaciu w latach 1939–1956. Prezentacja wybranych osób i wydarzeń, Krosno 2019
• Ostasz G., Krośnieńskie struktury Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” [w:] Dzieje Podkarpacia. Areszt śledczy PUBP w Krośnie i jego więźniowie (na tle działań antykomunistycznego podziemia w powiecie krośnieńskim w latach 1944–1956), t. 7, red. J. Gancarski, Krosno 2003
• Ostasz G., Siatki WiN i Brygad Wywiadowczych na terenie powiatu Krośnieńskiego [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956, red. K. Kaczmarski, M. Krzysztofiński, Cz. Nowak, Rzeszów–Krosno 2009
• Skubisz P., Służba Bezpieczeństwa wobec osób zbiegłych z kraju. Stenogram wykładu wygłoszonego przez Zenona Polaka w marcu 1958 r., "Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989" 2011, nr 1(8–9)
• Syrek W., Józef Cieśla "Topór". Przeciw brunatnemu i czerwonemu zniewoleniu, Krosno 2009
• Syrnyk J., Analiza historyczno-antropologiczna działań organów bezpieczeństwa w kwestii tzw. nacjonalizmu ukraińskiego na Podkarpaciu w latach 1947–1989, Wrocław–Warszawa 2015
• Syrnyk J., Ukraińskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne (1956–1990), Wrocław 2008
• Szopa P., Działania władz bezpieczeństwa i wymiaru sprawiedliwości wobec folksdojczów po zakończeniu wojny [w:] Krosno i powiat krośnieński w latach 1944–1956. Materiały z konferencji naukowych zorganizowanych przez Muzeum Podkarpackie w Krośnie w latach 2012–2013, red. Cz. Nowak, Krosno 2015
• Twarze bezpieki w Polsce południowo-wschodniej 1944–1990. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa. Informator personalny, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiński, Rzeszów 2007
• Wójcik Z.K., „WIN”-owcy krośnieńscy [w:] Dzieje Podkarpacia. Areszt śledczy PUBP w Krośnie i jego więźniowie (na tle działań antykomunistycznego podziemia w powiecie krośnieńskim w latach 1944–1956), t.7, red. J. Gancarski, Krosno 2003

Identifiers

DOI

10.48261/ARPRL201807

Biblioteka Nauki

24987765