Co jest w tych piwnicach... Podział zasobu archiwalnego i ewidencyjnego komunistycznego resortu spraw wewnętrznych w okresie 1989–1992. Rozpoznanie zagadnienia. (Część II)

• Authors: Piotr Borysiuk

Title variants

EN

What is in Those Cellars... Division of the Archival and Evidential Resources of the Communist Ministry of Internal Affairs in 1989–1992. Identification of the Issue (Part II)

Abstracts

EN

This article is the second part of a study on the division of the archival resource, registries and finding aids of the communist Ministry of Internal Affairs in 1989–1992. While focusing on events between April and September 1990, the paper addresses the functioning of the Commission for Archival Collections of the Ministry of Internal Affairs (April–June 1990). Moreover, the transformation of the archival and registry units structures of the organs of state security and public order, which took place from May to the second half of 1990, has been widely discussed. During this transformation the functions previously performed by the communist ‘C’ Bureau of the Ministry of Internal Affairs were taken over by the Bureau of Registry and Archives of the State Protection Office, the IT Office of the Police Headquarters, the Central Archives of the Ministry of Internal Affairs and the PESEL Department of the Ministry of Internal Affairs. The staffing of the new archival and registry structures of the Ministry of Internal Affairs has also been described.

PL

Artykuł stanowi drugą część studium dotyczącego podziału zasobu archiwalnego i ewidencyjnego komunistycznego resortu spraw wewnętrznych w latach 1989–1992. Praca, koncentrując się na wydarzeniach między kwietniem a wrześniem 1990 r., porusza kwestię funkcjonowania Komisji do spraw Zbiorów Archiwalnych MSW (kwiecień–czerwiec 1990 r.). Ponadto szeroko omówiono w niej transformację struktur archiwalnych i ewidencyjnych organów bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego, która następowała od maja do drugiej połowy 1990 r. W jej trakcie funkcje dotychczas sprawowane przez komunistyczne Biuro „C” MSW przejęły Biuro Ewidencji i Archiwum Urzędu Ochrony Państwa, Biuro Informatyki KGP, Centralne Archiwum MSW i Departament PESEL MSW. Opisano również obsadę personalną nowych struktur archiwalnych i ewidencyjnych resortu spraw wewnętrznych.

Keywords

EN

Commission; Ministry of Internal Affairs; Office of State Protection (UOP); Police; Bureau of Registry and Archives

PL

Komisja; MSW; UOP; Policja; BEiA

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
• Year: 2021
• Issue: 19
• Pages: 804-835

Dates

published

2021

Contributors

author

Piotr Borysiuk

• Komenda Główna Policji, Główne Archiwum Policji

• https://orcid.org/0000000223575929

References

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN)
• Archiwum IPN w Warszawie (AIPN)
• Archiwum Komendy Wojewódzkiej Policji w Lublinie
• Archiwum Komendy Wojewódzkiej Policji z siedzibą w Radomiu
• Archiwum Zakładowe Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych (AZ NDAP)
• Biblioteka Sejmowa
• Główne Archiwum Policji
• Ewidencja operacyjna i archiwum organów bezpieczeństwa PRL w latach 1944–1990. Zbiór normatywów, red. i oprac. M. Komaniecka-Łyp, Kraków 2017
• Historyczno-prawna analiza struktur organów bezpieczeństwa państwa w Polsce Ludowej (1944–1990). Zbiór studiów, red. A. Jusupović i R. Leśkiewicz, Warszawa 2013
• „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego”, wydanie specjalne, 6 IV 2010
• Służba Bezpieczeństwa wobec przemian politycznych w latach 1988–1990. Region łódzki, wstęp, wybór i oprac. S. Pilarski, Warszawa–Łódź 2009
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 4 września 1990 r. w sprawie zasad stopniowego przekazywania kompetencji i mienia Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa jednostkom Policji i Urzędu Ochrony Państwa (Dz.U., 1990, nr 64, poz. 381)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lipca 1990 r. w sprawie nadania statutu organizacyjnego Ministerstwu Spraw Wewnętrznych (Dz.U., 1990, nr 49, poz. 288)
• Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U., 1990, nr 30, poz. 179)
• Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz.U., 1990, nr 30, poz. 180)
• Zarządzenie Szefa Urzędu Ochrony Państwa z dnia 2 października 1997 r. w sprawie organizacji wyodrębnionego archiwum Urzędu Ochrony Państwa (M.P., 1997, nr 76, poz. 723)
• https://katalog.bip.ipn.gov.pl
• http://kwartalnik.csp.edu.pl
• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
• Komenda Główna Policji
• Komenda Stołeczna Policji w Warszawie
• Komenda Wojewódzka Policji w Białymstoku
• Komenda Wojewódzka Policji w Gdańsku
• Komenda Wojewódzka Policji w Kielcach
• Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie
• Komenda Wojewódzka Policji w Szczecinie
• Ministerstwo Edukacji Narodowej
• Bereś W., Burnetko K., Gliniarz z „Tygodnika”. Rozmowa z byłym ministrem spraw wewnętrznych Krzysztofem Kozłowskim, Warszawa 1991
• Chlasta G., Czterech. Brochwicz. Miodowicz. Niemczyk. Sienkiewicz, Warszawa 2014
• Historia z konsekwencjami. Rozmawiają Krzysztof Kozłowski i Michał Komar, Warszawa 2009
• Lamparski L., Policja bez tajemnic, Warszawa 1993
• Milczanowski A., Jak trafiłem do Urzędu Ochrony Państwa, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego”, Wydanie Specjalne, 6 IV 2010, s. 41–48
• Trudne początki. Z nadinsp. w st. spocz. Leszkiem Lamparskim, pierwszym Komendantem Głównym Policji po 1989 roku rozmawia Piotr Maciejczak, „Kwartalnik Policyjny. Czasopismo Centrum Szkolenia Policji w Legionowie” 2009, nr 2(8)
• Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 3: 1975–1990, red. nauk. P. Piotrowski, Warszawa 2008
• Bagieński W., Cenckiewicz S., Woyciechowski P., Konfidenci. Archiwa ujawniają prawdę, wstęp A. Macierewicz, Warszawa 2015
• Barszcz A., Głos w sprawie archiwów wyodrębnionych, „Problemy Archiwistyki” 2009, nr 2
• Białek S., Brakowanie i niszczenie dokumentacji SB w województwie opolskim w latach 1987–1990. Ustalenia wstępne, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2009, t. 2
• Borysiuk P., Co jest w tych archiwach… Podział zasobu archiwalnego i ewidencyjnego komunistycznego resortu spraw wewnętrznych w okresie 1989–1992. Rozpoznanie zagadnienia (Część I),„Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2020, nr 18
• Borysiuk P., Specyfika funkcjonowania archiwów wyodrębnionych w Polsce – aspekty prawno-historyczne i strukturalne. Zarys problematyki [w:] Archiwa wyodrębnione w polskiej sieci archiwalnej. Materiały z XIV Ogólnopolskiego Seminarium Archiwalnego Sekcji Archiwa Zakładowe Stowarzyszenia Archiwistów Polskich, Oddziału w Płocku Stowarzyszenia Archiwistów Polskich i Archiwum Państwowego w Płocku. Płock 28–29 maja 2019 r., red. A. Jabłoński, Szczecin 2020
• Bury J., Polska informatyka: informatyka w służbach specjalnych PRL. Analiza kryminalistyczna, Warszawa 2017
• Drzymała P., Charakterystyka kartoteki zagadnieniowej na podstawie materiałów Wydziału „C” KWMO w Poznaniu, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2006, nr 1(3)
• Galij-Skarbińska S., Model zmiany cywilnych służb specjalnych w Polsce w latach 1989–1990. Powstanie Urzędu Ochrony Państwa, Toruń 2019
• Galuba R., Archiwa państwowe w latach 1918–2011. Podstawy prawne działalności, Poznań 2013
• Galuba R., Archiwa wyodrębnione w państwie demokratycznym [w:] Toruńskie konfrontacje archiwalne, t. 4: Nowa archiwistyka. Archiwa i archiwistyka w ponowoczesnym kontekście kulturowym, red. W. Chorążyczewski, W. Piasek, A. Rosa, Toruń 2014
• Galuba R., Archiwa wyodrębnione. Wybór przepisów z lat 2000–2011, Poznań 2013
• Gontarczyk P., Aleksander Kwaśniewski w dokumentach Służby Bezpieczeństwa. Fakty i interpretacje, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2009, nr 1(7)
• Grocki M., Konfidenci są wśród nas…, Warszawa b.d. [1992]. Grot D., Ku przeszłości otwartej. Dostępność archiwów państwowych w Polsce w latach 1918–2014, Warszawa 2015
• Jelonek-Litewka K., In Memoriam. Alicja Sokołowska (1942–2015), „Krakowski Rocznik Archiwalny” 2015, t. 21
• Konstankiewicz M., Niewęgłowski A., Narodowy zasób archiwalny i archiwa. Komentarz, Warszawa 2016
• Kozłowski T., Koniec imperium MSW. Transformacja organów bezpieczeństwa państwa 1989–1990, Warszawa 2019
• Kwaśniak M., Elektroniczne bazy danych Służby Bezpieczeństwa, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2014, t. 7
• Leśkiewicz R., Formalno-prawne aspekty powstania Urzędu Ochrony Państwa [w:] Urząd Ochrony Państwa 1990–2002: 25 lat UOP ABW, 6 kwietnia 2015, red. Z. Nawrocki i in., Warszawa 2015
• Leśkiewicz R., Od Służby Bezpieczeństwa do Urzędu Ochrony Państwa, „Dzieje Najnowsze” 2016, nr 1
• Mącior-Majka B., Kudra R., Struktura i kadra kierownicza UOP [w:] Urząd Ochrony Państwa 1990–2002: 25 lat UOP ABW, 6 kwietnia 2015, red. Z. Nawrocki i in., Warszawa 2015
• Milczanowski P., Specyfika struktury organizacyjnej Archiwum MSW [w:] Wokół teczek bezpieki. Zagadnienia metodologiczno-źródłoznawcze, red. F. Musiał, wyd. 2, Kraków 2015
• Perzyna P., Problematyka rozpoznania struktury zasobu i zespołowości akt cywilnych organów bezpieczeństwa państwa oraz ich informatycznego zapisu, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2009, t. 2
• Ruzikowski T., Zarys historii Zintegrowanego (Zautomatyzowanego) Systemu Kartotek Operacyjnych resortu spraw wewnętrznych, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2010, t. 3
• Szczęch R., Komendanci wojewódzcy MO/szefowie WUSW i ich zastępcy ds. Służby Bezpieczeństwa w Krakowie w latach 1957–1990 [w:] Strażnicy sowieckiego imperium. Urząd Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa w Małopolsce, red. F. Musiał, M.Wenklar, Kraków 2009
• Wyrozumska B., Zbigniew Perzanowski (22 X 1922 – 3 II 1999), „Studia Źródłoznawcze” 2000, t. 37
• Zieliński A., Grzegorz Jakubowski (1954–2001), „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2011, nr 4
• Zieliński A., Grzegorz Jakubowski (1954–2001). Dyrektor Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, pierwszy dyrektor Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej. Sylwetka praktyka [w:] Wkład archiwistów warszawskich w rozwój archiwistyki polskiej. Zbiór studiów poświęconych warszawskiemu środowisku archiwalnemu, red. nauk. A. Kulecka, Warszawa 2012
• fed, Akta pełne historii, „Gazeta Wyborcza”, 20 VI 1990
• Jach [J.Jachowicz], Co jest w tych piwnicach, „Gazeta Wyborcza”, 3 IV 1990
• Jachowicz J., Dwudziestu sprawiedliwych, „Gazeta Wyborcza”, 21 VIII 1990
• Jach [J.Jachowicz], Zeszli do piwnic MSW, „Gazeta Wyborcza”, 13–16 IV 1990

Identifiers

DOI

10.48261/ARPRL211921

Biblioteka Nauki

27695811