„Szlakiem Południa” – rejs inauguracyjny transatlantyku MS Batory w zapiskach Heleny Deskur z 1936 r.

• Authors: Szymon Czwarno

Title variants

EN

“On the Southern Route”: The Inaugural Voyage of Transatlantic Liner MS Batory in Helena Deskur’s 1936 Notes

Abstracts

EN

The Polish merchant navy had nine transatlantic passenger ships in its history. The longest serving among them was the MS Batory, commissioned in 1936. Until the outbreak of World War II, the Batory sailed from Gdynia to New York. After Germany’s aggression against Poland, the British government chartered it. Rebuilt, it served as a troop transport and landing ship. It was used in naval operations, more than once becoming the target of direct enemy attacks. In 1946, it was returned to Poland. For several years, it again served the New York line, and then sailed to India and Canada. In 1969, it was withdrawn from service and sold for scrap. The Batory enjoyed considerable public interest. The central figure of numerous articles and reports, it also appeared in the memoirs of crew members and passengers. These include the memoirs of Helena Deskur, who was on the first cruise after the transatlantic ship went into service. The MS Batory at that time was on a cruise from Trieste to Gdynia.

PL

Polska marynarka handlowa posiadała w swojej historii dziewięć transatlantyckich statków pasażerskich. Najdłużej spośród nich służył MS Batory, oddany do eksploatacji w 1936 r. Do wybuchu II wojny światowej Batory pływał na trasie z Gdyni do Nowego Jorku. Po agresji Niemiec na Polskę został wyczarterowany przez rząd brytyjski. Przebudowany, służył jako transportowiec wojskowy i statek desantowy. Był wykorzystywany w operacjach morskich, stając się niejednokrotnie celem bezpośrednich ataków nieprzyjaciela. W 1946 r. zwrócono go Polsce. Przez kilka lat ponownie obsługiwał linię nowojorską, następnie pływał do Indii i Kanady. W 1969 r. został wycofany ze służby i dwa lata później sprzedany na złom. Batory cieszył się dużym zainteresowaniem publicznym. Był bohaterem licznych artykułów i reportaży, pojawiał się także we wspomnieniach członków załogi i pasażerów. Zalicza się do nich m.in. relacja Heleny Deskur, która uczestniczyła w pierwszym rejsie po wprowadzeniu transatlantyku do eksploatacji. MS Batory odbył wówczas rejs wycieczkowy na trasie z Triestu do Gdyni.

Keywords

EN

MS Batory; transatlantic; Trieste; Dubrovnik; Barcelona; Gibraltar; Casablanca; Fez

PL

MS Batory; transatlantyk; Triest; Dubrownik; Barcelona; Gibraltar; Casablanca; Fez

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej
• Year: 2023
• Issue: 16
• Pages: 267-300

Dates

published

2023

Contributors

author

Szymon Czwarno

• Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie

• https://orcid.org/0009000087884707

References

• Aksamit B., Batory. Gwiazdy, skandale i miłość na transatlantyku, Warszawa 2015.
• Aksamit B., Stalinowcy na „Batorym”, „Gazeta Wyborcza”, 15 VI 2015 (dodatek „Ale Historia”).
• Archiwum Akt Nowych w Warszawie: Konsulat Honorowy RP w Casablance: sygn. 70.
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie: 4003/1; 4003/35.
• Bell I., Moja podróż. Szlakiem południa, Warszawa 1937.
• Białas T., Liga Morska i Kolonialna 1930–1939, Gdańsk 1983.
• Borchardt K.O., Szaman morski, Gdynia 1998.
• Bujkiewicz Z., Aspiracje kolonialne w polityce zagranicznej Polski, Zielona Góra 1998.
• Czasznicka Z., M.S. „Batory”, „Plastyka” 1936, nr 4.
• Data A., Małkowski K., Baza wychodźstwa polskiego, „Rocznik Gdyński” 1992/1993, nr 11.
• Fiedler A., Wiek męski – zwycięski, Pelplin 2016.
• Kortylewski J., Pierwsze w historii polskie transatlantyki s/s „Polonia”, „Pułaski” i „Kościuszko”, „Rocznik Gdyński” 1997, nr 12.
• Kossak W., Wspomnienia, Warszawa 1973.
• Koszela W., Architektura okrętu. Transatlantyk m/s Batory, Oświęcim 2019.
• Ostromęcki M., Rys biograficzny – Fil[ister] Mirosław Ostromęcki, „Biuletyn Arkoński” 2001, nr 37, http://arkonia.pl/Czytelnia/Biuletyn_Arkonski/Nr_37#5 (dostęp 19 IX 2022 r.).
• Ostromęcki A., Życie matki, „Biuletyn Arkoński” 2002, nr 40, http://arkonia.pl/Czytelnia/Biuletyn_Arkonski/Nr_40 (dostęp 19 IX 2022 r.).
• Pertek J., Królewski statek „Batory”, Gdańsk 1975.
• Puchalski P., Polityka kolonialna międzywojennej Polski w świetle źródeł krajowych i zagranicznych: nowe spojrzenie (1918–1945), „Res Gestae” 2018, t. 7.
• Rogowski G., Pod polską banderą przez Atlantyk. M/s Piłsudski i m/s Batory, Warszawa 2015.
• Twardowski M., Polska wizytówka Batory, „Morza, Statki i Okręty” 1999, nr 2.
• Wańkowicz M., M/S „Batory”, „Morze” 1936, nr 6.
• Żeromska M., Wspomnienia, Warszawa 1996.

Identifiers

DOI

10.48261/PAIPN231614

Biblioteka Nauki

60706067