Struktura i kadra kierownicza pionu SB KW MO / WUSW w Krośnie w latach 1975–1990

• Authors: Paweł Fornal

Title variants

EN

The Structure and Managerial Staff of the Security Service Division of the Provincial Headquarters of the Citizens’ Militia/Provincial Office of the Interior in Krosno during 1975–1990

Abstracts

EN

This publication presents the provincial unit of the communist Security Service in Krosno, which was operating from 1975 to 1990 within the structures of the local Provincial Headquarters of the Citizens’ Militia and, from 1983, of the Provincial Office of the Interior. The article is divided into two parts. The first describes the circumstances of the establishment of the provincial unit of the Security Service in Krosno in June 1975 along with its structure, as well as the organisational and staffing changes that took place during the 15 years of its existence. It then presents the Security Service units subordinate to the Provincial Office of the Interior in Krosno that were established in 1983 in the district offices of the interior in Jasło, Brzozów, Sanok, Lesko and Ustrzyki Dolne, and from 1985 in Krosno. The second part, on the other hand, contains extensive biographical notes describing the course of service of the three heads of the provincial unit of the Security Service in Krosno: Stanisław Jamrozik, Jan Żak and Julian Szyndler. The article is supplemented both by photographs of the said unit heads and tables showing the structure of the Security Service unit in 1975 and 1981.

PL

Publikacja przedstawia wojewódzką jednostkę komunistycznej Służby Bezpieczeństwa (SB) w Krośnie, działającą w latach 1975–1990 w strukturach tamtejszej Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej, a od 1983 r. Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych. Artykuł podzielono na dwie części. W pierwszej opisano okoliczności powstania jednostki wojewódzkiej SB w Krośnie w czerwcu 1975 r. oraz jej strukturę, a także zmiany organizacyjne i etatowe, jakie nastąpiły w okresie 15 lat jej istnienia, zaprezentowano jednostki SB podległe WUSW w Krośnie, a utworzone w 1983 r. w rejonowych urzędach spraw wewnętrznych w Jaśle, Brzozowie, Sanoku, Lesku i Ustrzykach Dolnych oraz od 1985 r. w Krośnie. Natomiast w drugiej części znalazły się obszerne biogramy z przebiegiem służby trzech kierowników wojewódzkiej jednostki SB w Krośnie: Stanisława Jamrozika, Jana Żaka i Juliana Szyndlera. Artykuł uzupełniają fotografie wymienionych kierowników jednostki oraz tabele przedstawiające strukturę jednostki SB w 1975 i 1981 r.

Keywords

EN

Krosno; Provincial Headquarters of the Citizens’ Militia; Provincial Office of the Interior; Security Service; jobs; structure; positions; Stanisław Jamrozik; Julian Szyndler; Jan Żak

PL

Krosno; KW MO; WUSW; SB; etaty; struktura; stanowiska; Stanisław Jamrozik; Julian Szyndler; Jan Żak

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
• Year: 2022
• Issue: 20
• Pages: 106-149

Dates

published

2022

Contributors

author

Paweł Fornal

• Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Rzeszowie

• https://orcid.org/0000000327575659

References

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN)
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie (AIPN Rz)
• Dziennik Ustaw PRL 1975
• Dziennik Ustaw PRL 1983
• Dziennik Ustaw RP 1990
• Aparat bezpieczeństwa w Polsce 1956–1975. Kadra kierownicza, t. 2, red. P. Piotrowski, Warszawa 2006
• Aparat bezpieczeństwa w Polsce 1975–1990. Kadra kierownicza, t. 3, red. P. Piotrowski, Warszawa 2008
• Brożyniak A., Gliwa M., Służba Bezpieczeństwa wobec opozycji antykomunistycznej w Polsce południowo-wschodniej w latach 1975–1980. Zarys problematyki, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2014, nr 1 (12)
• Chmielowiec P., Urząd Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa w Bieszczadach. Struktura – ludzie – działalność [w:] Bieszczady w Polsce Ludowej 1944–1989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiński, Rzeszów 2009
• Dudek A., Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury komunistycznej w Polsce 1988–1990, Kraków 2004
• Fornal P., Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Krośnie w latach 1944–1959. Struktura, kierownicy, działalność, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2015, nr 1 (13)
• Fornal P., Referat ds. bezpieczeństwa (SB) Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej w Krośnie w latach 1957–1975. Struktura, kierownicy, działalność, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2020, nr 1 (18)
• Fornal P., Struktura, kadra kierownicza i główne kierunki działań operacyjnych Referatu Służby Bezpieczeństwa Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej oraz Rejonowego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Brzozowie w latach 1957–1990, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2013, nr 1 (11)
• Fornal P., Wybory czerwcowe 1989 r. w Brzozowie i rejonie brzozowskim w raportach Służby Bezpieczeństwa, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2014, nr 1 (12)
• Frazik W., Struktury organizacyjne Służby Bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1956–1990 [w:] Strażnicy sowieckiego imperium. Urząd Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa w Małopolsce 1945–1990, red. F. Musiał, M. Wenklar, Kraków 2009
• Iwaneczko D., Opór społeczny a władza w Polsce południowo-wschodniej 1980–1989, Warszawa 2005
• Iwaneczko D., Zmierzch dekady Gierka. Polska południowo-wschodnia 1975–1980, Rzeszów 2016
• Kasprzycki M., Służba Bezpieczeństwa w latach 1975–1980. Reorganizacja, funkcjonowanie i główne kierunki działań operacyjnych w nowym podziale administra-cyjnym kraju [w:] PRL na pochylni (1975–1980), red. M. Bukała, D. Iwaneczko, Rzeszów 2017
• Kleszczyński B., NSZZ „Solidarność” Region Podkarpacie [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 5: Polska środkowo-wschodnia, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010
• Kleszczyński B., Wybory do Sejmu kontraktowego i Senatu w województwie krośnieńskim [w:] Wybory parlamentarne w 1989 r. w Polsce południowo-wschodniej, red. M. Gliwa, M. Krzysztofiński, Rzeszów 2011
• Kuna I., Inspektoraty ochrony funkcjonariuszy wojewódzkich urzędów spraw wewnętrznych północno-wschodniej Polski (1984–1990). Struktury, kadry, działalność, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2019, nr 1 (17)
• Leniart E., Reforma administracyjna w Polsce w latach 1972–1975 [w:] PRL na pochylni (1975–1980), red. M. Bukała, D. Iwaneczko, Rzeszów 2017
• Leśkiewicz R., Od Służby Bezpieczeństwa do Urzędu Ochrony Państwa, „Dzieje Najnowsze” 2016, R. 48, nr 1
• Ludzie bezpieki województwa krakowskiego. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1945–1990. Informator personalny, red. W. Frazik, F. Musiał, M. Szpytma, M. Wenklar, Kraków 2007
• Pączek T., Aparat kontroli wewnętrznej zwalczający przestępczość w Milicji Obywatelskiej (1945–1990), „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2018, nr 1 (16)
• Twarze bezpieki w Polsce południowo-wschodniej 1944–1990. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa. Informator personalny, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiński, Rzeszów 2007
• Twarze olsztyńskiej bezpieki. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w Olsztynie. Informator personalny, red. P. Kardela, Białystok 2007
• Wicenty D., Kiszczakowska „policja w policji”. O Zarządzie Ochrony Funkcjonariuszy (1985–1990), „Dzieje Najnowsze” 2016, R. 48, nr 1
• Witalec R., Struktura i kadra kierownicza pionu „W” na Podkarpaciu w latach 1959–1989, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2011, nr 1 (8–9)
• Wszołek G., Służba Bezpieczeństwa w Krakowie na tle przemian w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych 1989–1990, Warszawa 2019
• Wybory ’89 w Polsce południowo-wschodniej w dokumentach SB, wstęp i oprac. J. Borowiec, D. Iwaneczko, Warszawa–Rzeszów 2009
• Zielonka M., Struktury Służby Bezpieczeństwa w województwie wałbrzyskim w latach 1975–1990, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2013, nr 1/11

Identifiers

DOI

10.48261/arprl222003

Biblioteka Nauki

20209038