Organizacja i struktura Biura Studiów SB MSW (1982–1989). Podstawowe fakty i ustalenia

• Authors: Witold Bagieński

Title variants

EN

Organisation and Structure of the Study Office of the Security Service of the Ministry of the Interior (1982–1989). Basic Facts and Findings

Abstracts

EN

Following the imposition of martial law, an operational unit was established within the Ministry of the Interior to act as a team to coordinate activities undertaken against the underground Solidarity movement and other illegal groups. The Study Office of the Security Service of the Ministry of the Interior was established in March 1982 and became operational in the summer of 1982. It was given special prerogatives and could supervise the activities of other Security Service units as well as assist them in planning and carrying out their tasks. Its officers were also involved in uncovering anti-system circles. The available literature and documents show that they led complex games and operational combinations that even included the establishment of controlled underground organisations. This article outlines the circumstances surrounding the establishment of this office, its internal organisation and its basic tasks. The chronology of the establishment of its field cells, for instance the inspectorates No. 2 of the Provincial Offices of the Interior of the Security Service, is also described.

PL

Po wprowadzeniu stanu wojennego w MSW utworzono jednostkę operacyjną pełniącą funkcję sztabu, która koordynowała działania przeciwko podziemnej Solidarności oraz innym nielegalnym grupom. Biuro Studiów SB MSW powołano w marcu 1982 r., zaczęło ono funkcjonować latem 1982 r. Nadano mu szczególne prerogatywy i mogło ono nadzorować aktywność innych jednostek SB oraz pomagać im w planowaniu i realizacji zadań. Jego oficerowie byli również zaangażowani w rozpracowywanie środowisk antysystemowych. Z dostępnej literatury i dokumentów wynika, że prowadzili złożone gry i kombinacje operacyjne, które obejmowały nawet formowanie kontrolowanych organizacji podziemnych. W niniejszym artykule przedstawiono okoliczności powołania tego biura, jego organizację wewnętrzną i podstawowe zadania, które przed nim postawiono. Opisano również chronologię tworzenia jego ogniw terenowych, czyli inspektoratów 2 SB WUSW.

Keywords

EN

Ministry of the Interior; Security Service; Study Office of the Security Service of the Ministry of the Interior; Study Office of the Ministry of the Interior; Central Operational Group, Independent Operational Group; Department III of the Ministry of the Interior; Department V of the Ministry of the Interior; anti-communism; opposition; repression; Independent Self-Governing Trade Union “Solidarity”; security

PL

MSW; Służba Bezpieczeństwa; Biuro Studiów SB MSW; Biuro Studiów MSW; Centralna Grupa Operacyjna; Samodzielna Grupa Operacyjna; Departament III MSW; Departament V MSW; NSZZ „Solidarność”; antykomunizm; represje; opozycja; bezpieczeństwo

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
• Year: 2022
• Issue: 20
• Pages: 226-250

Dates

published

2022

Contributors

author

Witold Bagieński

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie

• https://orcid.org/0000000340006813

References

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN)
• Sawicki W., Raport Kiszczaka dla Moskwy, czyli czego nie powiedział minister Widacki, Kraków 2002
• Solidarność Walcząca w dokumentach, t. 1: W oczach SB, oprac. Ł. Kamiński, W. Sawicki, G. Waligóra, Warszawa 2007
• Wołk G., Opozycja polityczna w świetle danych Biura Studiów Służby Bezpieczeństwa MSW z 1988 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2019, nr 1.
• Bereś W., Skoczylas J., Generał Kiszczak mówi… prawie wszystko, Warszawa 1991
• Sierański I., Wspomnienia przewodniczącego Ogólnokrajowego Komitetu Założycielskiego ZZ FMO 1981–1986, Toronto 2012
• Widacki J., Czego nie powiedział generał Kiszczak, Warszawa 1992
• Wroński P., Spowiedź życia. U wrót czyśćca. W rozmowie z Przemysławem Wojciechowskim, Warszawa 2016
• Awłasewicz T., Niewidzialni. Największa tajemnica służb specjalnych PRL, Warszawa 2021
• Bagieński W., Cenckiewicz S., Woyciechowski P., Konfidenci, Warszawa 2015
• Cenckiewicz S., Anna Solidarność. Życie i działalność Anny Walentynowicz na tle epoki (1929–2010), Poznań 2010
• Cenckiewicz S., Oczami bezpieki. Szkice i materiały z dziejów aparatu bezpieczeństwa PRL, Łomianki 2012
• Cenckiewicz S., Sprawa Lecha Wałęsy, Poznań 2008
• Cenckiewicz S., Śladami bezpieki i partii. Studia – źródła – publicystyka, Łomianki 2009
• Cenckiewicz S., Wałęsa. Człowiek z teczki, Poznań 2013
• Cenckiewicz S., Gontarczyk P., SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii, Warszawa 2008
• Domagalski W., NSZZ „Solidarność” Region Mazowsze [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 5: Polska środkowo-wschodnia, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010
• Friszke A., Regionalny Komitet Wykonawczy Mazowsze. Powstanie, struktura, działalność (1981–1986) [w:] Solidarność podziemna 1981–1989, red. idem, Warszawa 2006
• Friszke A., Sprawa jedenastu. Uwięzienie przywódców NSZZ „Solidarność” i KSS „KOR” 1981–1984, Kraków 2017
• Friszke A., Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ „Solidarność” (1982–1987) [w:] Solidarność podziemna 1981–1989, red. idem, Warszawa 2006
• Głębocki H., Policja tajna przy robocie. Z dziejów państwa policyjnego w PRL, Kraków 2005
• Grocki M., Konfidenci są wśród nas…, Warszawa 1992
• Kamiński Ł., Waligóra G., Solidarność Walcząca [w:] NSZZ „Solidarność” 1980–1989, t. 2: Ruch społeczny, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010
• Kasprzycki M., Inspektorat 2 SB WUSW w Nowym Sączu (1985–1988), „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2022, nr 20
• Labrenz-Weiß H., Solidarność Walcząca w Poznaniu w świetle dokumentów Stasi [w:] Organizacja Solidarność Walcząca w Wielkopolsce w latach 1983–1990, red. K. Brzechczyn, P. Zwiernik, Poznań 2009
• Majchrzak G., Portret agenta. Przypadek Eligiusza Naszkowskiego [w:] Solidarność 1980–1981 w kraju i w Wielkopolsce. Szkice do portretu, red. K. Brzechczyn, Poznań 2016
• Majchrzak G., „Solidarność” na celowniku, Poznań 2016
• Majchrzak G., Tajemnice stanu wojennego, Warszawa 2016
• Paczkowski A., Wojna polsko-jaruzelska. Stan wojenny w Polsce, czyli kontrrewolucja generałów, Warszawa 2021
• Piotrowski P., Służba Bezpieczeństwa KW MO we Wrocławiu w latach 1957–1990 [w:] Twarze wrocławskiej bezpieki. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa we Wrocławiu. Informator personalny, red. T. Balbus, P. Piotrowski, K. Szwagrzyk, Wrocław 2006
• Piotrowski P., Służba Bezpieczeństwa w latach 1975–1990 [w:] Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 3: 1975–1990, red. P. Piotrowski, Warszawa 2008
• Piotrowski P., Struktury Służby Bezpieczeństwa MSW 1975–1990, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2003, nr 3
• Piotrowski P., Wrocławska opozycja 1986 r. w materiałach Służby Bezpieczeństwa, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2003, nr 2
• Sawicki W., Czas metamorfozy. Podziemie antykomunistyczne w 1987 r. w oczach Służby Bezpieczeństwa, „Arcana” 1999, nr 27
• Wicenty D., Zgniłe jabłka, zepsute skrzynki i złe powietrze. Dysfunkcje w Służbie Bezpieczeństwa w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku, Gdańsk–Warszawa 2018
• Wołk G., Opozycja polityczna w świetle danych Biura Studiów Służby Bezpieczeństwa MSW z 1988 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2019, nr 1
• Wołk G., Służba Bezpieczeństwa wobec pism i wydawnictw drugiego obiegu w latach 1980–1990 [w:] Drugi obieg wydawniczy w PRL na tle samizdatu w państwach bloku sowieckiego po 1956 roku, red. P. Gasztold-Seń, N. Jarska, J. Olaszek, Warszawa 2016
• Wręga A.J., Jerzy Dobrzański a porwanie i zabójstwo Bohdana Piaseckiego – prolegomena, „Glaukopis” 2018, nr 36
• Zwiernik P., „Bibuła” SB [w:] Papierem w system. Prasa drugoobiegowa w PRL, red. M. Marcinkiewicz, S. Ligarski, Szczecin 2010
• Zwiernik P., Poznańskie wątki operacji „Tęcza”, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2006, nr 11–12
• Majchrzak G., Człowiek, który uwiódł Służbę Bezpieczeństwa, „Rzeczpospolita”, 6 VIII 2005
• Mączka C., Supertajne Studio 2, „Przegląd Tygodniowy” 1993, nr 6 (567)
• Piotrowski P., Biuro studiów szczególnych, „Rzeczpospolita”, 11 VI 2005
• Piotrowski P., Elita bezpieki PRL, „Dziennik Bałtycki”, 15 I 2008
• Wołk G., Tajna broń Kiszczaka, „Historia Do Rzeczy” 2017, nr 8

Identifiers

DOI

10.48261/arprl222007

Biblioteka Nauki

20250698