Oskarżenie o współpracę z wywiadem polskim jako narzędzie GPU/NKWD USRS w czystkach w Armii Sowieckiej w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Przypadek Henryka Wieczffińskiego i polski wątek sprawy kryptonim „Wiesna”

• Authors: Serhii Kokin

Title variants

EN

Accusation of Collaboration with Polish Intelligence as a Tool of the GPU/NKVD of the Ukrainian SSR in the Soviet Army Purges in the 1920s and 1930s. The Case of Henryk Wieczffiński and a Polish Theme in the "Vesna" Case

Abstracts

EN

The defeat of the Soviets in the Polish-Bolshevik War in 1920 marked the collapse of their hopes for the rapid and successful export of the proletarian revolution to Central and Western Europe. Józef Piłsudski became a long-time symbol of this grave geopolitical defeat for the Bolsheviks, so the fight against his legacy in the Ukrainian Soviet Socialist Republic (USSR) was one of the most important tasks of the Communist security services in the 1920s and 1930s. Demonstrative in this respect were the numerous operational examinations and large collective criminal cases initiated during this period by the OGPU authorities, for in one way or another there was always a "Polish trace" present. An example of such activity is the liquidation of the All-Union Military-Officer Counterrevolutionary Organisation by the GPU of Ukraine (the "Vesna" case), as part of which Lt. Henryk Wieczffiński, an observer pilot, chief of staff of the 20th Aviation Brigade of the Ukrainian Military District, was arrested and subsequently executed (12 July 1931 in Kharkov).

PL

Porażka Sowietów w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. oznaczała upadek ich nadziei na szybki i udany eksport rewolucji proletariackiej do Europy Środkowej i Zachodniej. Symbolem tej ciężkiej klęski geopolitycznej na wiele lat stał się dla bolszewików Józef Piłsudski, toteż walka z jego dziedzictwem w Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Sowieckiej (USRS) należała do najważniejszych zadań komunistycznych służb bezpieczeństwa w latach dwudziestych i trzydziestych XX w. Pokazowe pod tym względem były liczne rozpracowania operacyjne i duże grupowe sprawy karne wszczęte w tym okresie przez organy OGPU, w taki czy inny sposób zawsze bowiem był w nich obecny „polski ślad”. Przykładem takiej działalności jest likwidacja przez GPU Ukrainy Wszechzwiązkowej Wojskowo-Oficerskiej Organizacji Kontrrewolucyjnej (sprawa „Wiesna”), w której ramach został aresztowany, a następnie rozstrzelany (12 lipca 1931 r. w Charkowie) por. Henryk Wieczffiński, lotnik obserwator, szef sztabu 20 Brygady Lotniczej Ukraińskiego Okręgu Wojskowego.

Keywords

EN

Henryk Wieczffiński; Józef Piłsudski; Ukrainian Soviet Socialist Republic; OGPU; GPU of Ukraine; "Vesna" case

PL

Henryk Wieczffiński; Józef Piłsudski; Ukraińska Socjalistyczna Republika Sowiecka; OGPU; GPU Ukrainy; sprawa „Wiesna”

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
• Year: 2022
• Issue: 20
• Pages: 375-392

Dates

published

2022

Contributors

author

Serhii Kokin

• Instytut Historii Ukrainy Narodowej Akademii Nauk Ukrainy (Kijów, Ukraina)

• https://orcid.org/0000000221947952

References

• Wydzielone Państwowe Archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy (ukr. Галузевий державний архів Служби безпеки України, HDA SBU)
• Додаткові свідчення заарештованого С.Г. Бєжанова. 6 квітня 1931 р. [Dodatkowe zeznania aresztowanego Siergieja Bieżanowa. 6 kwietnia r.], „З архівів ВУЧК–ГПУ–НКВД–КГБ” 2002, № 2 (19)
• Ориентировка по ликвидируемой ГПУ УССР шпионско-диверсионно-повстанческой контрреволюционной организации ІІ отдела польского Главного штаба. 5 декабря 1930 г. [Instrukcja w sprawie likwidowanej przez GPU USRS szpiegowsko-dywersyjno-powstańczej kontrrewolucyjnej organizacji II Oddziału Sztabu Głównego Polski. 5 grudnia 1930 r.], „З архівів ВУЧК–ГПУ–НКВД–КГБ” 2002, № 1 (18)
• Справа „Всесоюзної військово-офіцерської контрреволюційної організації” (справа „Весна”, 1930–1931 рр.) за документами Державного архіву Служби безпеки України, упоряд. С. Кокін, О. Пшенніков, Я. Тинченко, „З архівів ВУЧК–ГПУ–НКВД–КГБ” 2002, № 1 (18)
• Сталин и Каганович. Переписка. 1931–1936 гг., сост. О. В. Хлевнюк, Р.У. Дэвис, Л. П. Кошелева, Э. А. Рис, Л. А. Роговая, Москва 2001
• Wojtkowiak J., Polacy i Litwini. Oficerowie Armii Czerwonej w latach 1922–1941 Słownik biograficzny, Warszawa 2015
• Кокін С., Пшенніков О., Тинченко Я., Даниленко В., Вступ. Справа „Всесоюзної військово-офіцерської організації »Весна«”, „З архівів ВУЧК–ГПУ–НКВД–КГБ” 2002, № 1 (18)
• Степанов А., Униформа российского воздушного флота. Дополнительные материалы. Люди и судьбы, „Старый Цейхгауз. Российский военно-исторический журнал” (Москва) 2010, № 3 (35)
• Тинченко Я., Голгофа русского офицерства в СССР, 1930–1931 годы, предисловие А.Н. Цамутали, Москва 2000 („Монографии. Московский научный общественный фонд”, вып. 10)

Identifiers

DOI

10.48261/arprl222012

Biblioteka Nauki

20265847