Przykład wymiany informacji pomiędzy MSW WRL i MBP NRD w zakresie obrony przed dywersją ideologiczną

• Authors: Bogusław Wójcik

Title variants

EN

Example of the Exchange of Information between the Ministry of the Interior of the Hungarian People’s Republic and the Ministry of State Security of the GDR in the Field of Defence against Ideological Diversion

Abstracts

EN

Cooperation between the intelligence structures of the socialist states involved in examining the activities of so-called centres of ideological diversion and neutralising them has taken on a new formalised character since the mid-1970s. The documents presented indicate an exchange of information in this regard between the Ministry of State Security of the German Democratic Republic and the Ministry of the Interior of the Hungarian People’s Republic. One of them identifies the Centre for the Study of Religion and Communism, commonly referred to as Keston College, as an anti-communist church organisation with the “greatest significance” in Anglo-Saxon countries. The centre was established in 1969 in the UK on the initiative of Michael Bourdeaux, Sir John Lawrence, Leonard Schapiro and Peter Reddaway. Through their information services, periodicals, expert opinions and book publications, as well as conferences and meetings, the staff and associates of Keston College influenced a change in the awareness of Western societies about religious freedom in the USSR and its satellite countries, and supported the activities of dissident groups emerging there. The presentation of the “voice of the voiceless” as part of these activities influenced not only the reassessment of the situation of communities living behind the Iron Curtain but also the expansion of the sphere of civil liberties in the realities of the functioning of communist states.

PL

Współpraca struktur wywiadowczych państw socjalistycznych zajmujących się rozpoznaniem działalności tzw. ośrodków dywersji ideologicznej i jej neutralizacją od połowy lat siedemdziesiątych XX w. nabrała nowego, sformalizowanego charakteru. Prezentowane dokumenty wskazują na wymianę informacji w tym zakresie pomiędzy Ministerstwem Bezpieczeństwa Państwowego Niemieckiej Republiki Demokratycznej oraz Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Węgierskiej Republiki Ludowej. W jednym z nich określono Centre for the Study of Religion and Communism, potocznie nazywane Keston College, jako antykomunistyczną organizację kościelną mającą „największe znaczenie” w krajach anglosaskich. Ośrodek ten został założony w 1969 r. w Wielkiej Brytanii z inicjatywy Michaela Bourdeaux, sir Johna Lawrence’a, Leonarda Schapiro i Petera Reddawaya. Pracownicy i współpracownicy Keston College za sprawą przygotowywanych serwisów informacyjnych, wydawanych periodyków, ekspertyz i wydawnictw książkowych, a także organizowanych konferencji i spotkań wpływali na zmianę świadomości społeczeństw państw zachodnich na temat wolności religijnej w ZSRS i jego krajach satelickich, a także wspierali działalność powstających tam grup dysydenckich. Prezentowanie w ramach tych działań „głosu pozbawionych głosu” wpływało nie tylko na zmianę oceny sytuacji społeczności żyjących za żelazną kurtyną, lecz także na poszerzanie sfery wolności obywatelskich w realiach funkcjonowania państw komunistycznych.

Keywords

EN

information exchange between GDR and HPR intelligence agencies; ideological diversion; Centre for the Study of Religion and Communism; Keston College

PL

wymiana informacji pomiędzy agencjami wywiadowczymi NRD i WRL; dywersja ideologiczna; Centre for the Study of Religion and Communism; Keston College

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
• Year: 2022
• Issue: 20
• Pages: 745-764

Dates

published

2022

Contributors

author

Bogusław Wójcik

• Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Rzeszowie

• https://orcid.org/0000000188869787

References

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN)
• Bundesbeauftragter für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik (BStU) – obecnie Bundesarchiv (BArch)
• Bagieński W., Antykomunistyczna „dywersja ideologiczna” jako zagrożenie dla PRL [w:] Antykomunizm Polaków w XX wieku, red. P. Kardela, K. Sacewicz, Białystok–Olsztyn–Warszawa 2019
• Bagieński W., Wydział XI Departamentu I MSW i kierunki działania wywiadu w walce z opozycją w latach 80. [w:] Konfidenci, red. W. Bagieński, S. Cenckiewicz, P. Woyciechowski, Warszawa 2015
• Baráth M., Some Aspects of the Cooperation between the Hungarian and Soviet Intelligence Services, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2020, nr 18
• Bourdeaux M., One Word of Truth. The Cold War Memoir of Michael Bourdeaux and Keston College, London 2019
• Gieseke J., Stasi. Historia 1945–1990, tłum. A. Kożuch, Kraków 2010
• Glaeser A., The Secret Police, the Opposition, and the End of East German Socialism, Chicago–London 2011
• Hurst M., British Human Rights Organizations and Soviet Dissent, 1965–1985, London 2017
• Robertson J., Be Our Voice. The Story of Michael Bourdeaux and Keston College, London 1984
• Schwan H., Erich Mielke. Żywot w służbie Stasi, tłum. M. Pindel, Warszawa 2001
• Selvage D., Defining the Ideological „Enemy”. The KGB’s Reports on „Trends in the Tactics of the Enemy for Conducting Ideological Subversion”, 1974–1988, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2020, nr 18
• Tantzscher M., Die Stasi und ihre geheimen Brüder. Die internationale geheimdienstliche Kooperation des MfS [w:] Diktaturen in Europa im 20. Jahrhundert – der Fall DDR, oprac. H. Timmermann, Berlin 1996
• Vilemarest P. de, Stasi Markusa Wolfa. Niemiecka wojna domowa 1945–1991, tłum. J. Targalski, Warszawa 1997
• Voices of the Voiceless. Religion, Communism, and the Keston Archive, red. J. de Graffenried, Z. Knox, Waco 2019
• Wójcik B., Informacja dotycząca Keston College opracowana w Wydziale XI Departamentu I MSW, „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2019, nr 12
• Wójcik B., Keston College a wolność religijna za żelazną kurtyną, „Biuletyn IPN” 2019, nr 10
• Wójcik B., Znaczenie infogeopolityki dla zmian systemowych w Europie Środkowo-Wschodniej na przykładzie działalności Keston College w latach 1969–1989 [w:] W stulecie powrotu odrodzonego państwa polskiego na mapę Europy i świata. Polska myśl geopolityczna i sprawy międzynarodowe w XX wieku, red. D. Iwaneczko, B. Wójcik, Rzeszów 2020
• https://digitalcollections-baylor.quartexcollections.com
• https://en.wikipedia.org
• https://hungarianreview.com
• https://www.baylor.edu
• https://www.bundesstiftung-aufarbeitung.de
• https://www.richardwurmbrandfoundation.com
• https://www.stasi-unterlagen-archiv.de
• https://www.theguardian.com

Identifiers

DOI

10.48261/arprl222024

Biblioteka Nauki

20304103