Historia Andrzeja Markiewicza, najlepiej wynagradzanego agenta Biura Studiów SB

• Authors: Rafał Olbert

Title variants

EN

The story of Andrzej Markiewicz, the best-paid agent of the Studies Bureau of the Security Service

Abstracts

EN

The article describes the course of the collaboration with the Security Service of the journalist and teacher Andrzej Markiewicz, sentenced to three years’ imprisonment in 1961 for sending materials to the dissident Paris-based Kultura. In prison, he was interviewed by officers of the “Zagubiony” Operational and Investigative Group and, after his release, by Department III of the Ministry of the Interior, but due to Markiewicz’s limited capabilities, his file was archived in 1966. The renewal of agent contacts took place in the mid-1970s through officers of the Ministry of the Interior’s Independent Operational Group. After the introduction of martial law, work with this secret collaborator known by the pseudonym “Emil” was taken over by the Studies Bureau of the SB. “Emil” participated in operational activity aimed at the invigilation and disintegration of émigré circles; he established personal contacts with, among others, Jerzy Giedroyc and Mirosław Chojecki, and acted as an intermediary in the transfer of financial aid for underground creative groups operating in Poland. A measure of his effectiveness was that he was given power of attorney in publishing matters by the authors of the book Konspira, as well as acting as an intermediary in sending Lech Wałęsa’s correspondence to the West. The Security Service maintained a protective umbrella over Markiewicz, preventing him from being held accountable for maintaining numerous sexual relationships with underage boys – until the agent’s death following a robbery attack in 1986.

PL

Artykuł opisuje przebieg współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa dziennikarza i nauczyciela Andrzeja Markiewicza, skazanego w 1961 r. na 3 lata pozbawienia wolności za przesyłanie materiałów do paryskiej „Kultury”. W więzieniu prowadzili z nim rozmowy funkcjonariusze Grupy Operacyjno-Dochodzeniowej „Zagubiony”, a po jego wyjściu na wolność – Wydziału III Departamentu III MSW, lecz z powodu niewielkich możliwości Markiewicza w 1966 r. odłożono jego teczkę do archiwum. Do odnowienia kontaktów agenturalnych doszło w połowie lat siedemdziesiątych za sprawą funkcjonariuszy Samodzielnej Grupy Operacyjnej MSW. Po wprowadzeniu stanu wojennego tajnego współpracownika ps. „Emil” przejęło Biuro Studiów SB. „Emil” uczestniczył w grach operacyjnych służących inwigilacji i dezintegracji środowisk emigracyjnych, nawiązał osobiste kontakty m.in. z Jerzym Giedroyciem i Mirosławem Chojeckim, pośredniczył w przekazywaniu pomocy finansowej dla działających w kraju podziemnych zespołów twórczych. Miarą jego skuteczności było uzyskanie pełnomocnictwa w sprawach wydawniczych od autorów książki Konspira, a także pośrednictwo w przesyłaniu na Zachód korespondencji Lecha Wałęsy. Służba Bezpieczeństwa utrzymywała parasol ochronny nad Markiewiczem, uniemożliwiając pociągnięcie go do odpowiedzialności za utrzymywanie licznych kontaktów seksualnych z nieletnimi chłopcami – aż do śmierci agenta w wyniku napadu rabunkowego w 1986 r.

Keywords

EN

Andrzej Markiewicz; Security Service; Studies Bureau of the Security Service of the Ministry of the Interior; surveillance of the opposition; disintegrating activities; compromising materials

PL

Andrzej Markiewicz; Służba Bezpieczeństwa; Biuro Studiów SB MSW; inwigilacja opozycji; działania dezintegrujące; materiały kompromitujące

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
• Year: 2023
• Issue: 21
• Pages: 657-687

Dates

published

2023

Contributors

author

Rafał Olbert

• Oddziałowe Archiwum IPN we Wrocławiu

• https://orcid.org/0009000148754982

References

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (AIPN).
• Bagieński W., „Biuro Studiów SB MSW (1982–1989). Podstawowe fakty i ustalenia”, mps.
• Bagieński W., Organizacja i struktura Biura Studiów SB MSW (1982–1989). Podstawowe fakty i ustalenia, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2022, nr 20.
• Bagieński W., Wydział XI Departamentu I MSW i kierunki działania wywiadu w walce z opozycją w latach 80. [w:] W. Bagieński, S. Cenckiewicz, P. Woyciechowski, Konfidenci, Warszawa 2015.
• Goddeeris I., Ministerstwo Spraw Zagranicznych „Solidarności”. Biuro Koordynacyjne NSZZ „Solidarność”, 1982–1989, część 1,„Pamięć i Sprawiedliwość” 2007, nr 11.
• Goss M., Spodenkiewicz P., Bohater, konfident, prowokator. Działalność Andrzeja Mazura, konfidenta SB, „Więź” 2006, nr 568.
• Heruday-Kiełczewska M., „Solidarność” nad Sekwaną. Działalność Komitetu Koordynacyjnego NSZZ „Solidarność” w Paryżu 1981–1989, Gdańsk 2016.
• https://ipn.gov.pl/pl/edukacja-1/wystawy/13798,Przeciwko-kilku-myslom-co-nie-nowe-Procesy-krajowcow-za-kontakty-z-paryska-Kultu.html, dostęp 27 III 2023 r.
• http://www.cmentarzekomunalne.com.pl/mapa/wyniki.php?imie=andrzej&nazwisko=markiewicz&check_nazwisko=on&check_ur=on&rok=1928&miesiac=3&dzien=6&rok2=1928&miesiac2=3&dzien2=6&rok_zg1=1800&miesiac_zg1=1&dzien_zg1=1&rok_zg2=2023&miesiac_zg2=3&dzien_zg2=27& cmentarz=&send=Szukaj, dostęp 27 III 2023 r.
• Łabuszewski T., Wielka wsypa w Obwodzie AK Grodno Prawy Niemen, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, nr 8–9.
• Łopiński M., Moskit M. (Gach Z.), Wilk M., Konspira. Rzecz o podziemnej „Solidarności”, Gdańsk–Warszawa 1989.
• Pleskot P., Tam i z powrotem. Georges Mink w słowach, dokumentach, obrazach, Warszawa 2018.
• „Przeciwko kilku myślom… co nie nowe!” Procesy krajowców za kontakty z paryską „Kulturą”, red. M. Ptasińska-Wójcik, Warszawa–Gdańsk 2006.
• Płot J. (Markiewicz A.), Skrawek Ojczyzny, „Kultura” 1961, nr 159–160.
• Płot J. (Markiewicz A.), Skrawek Ojczyzny (II), „Kultura” 1961, nr 162.
• Sowiński P., Tajna dyplomacja. Książki emigracyjne w drodze do kraju 1956–1989, Warszawa 2016.
• Śnieżko A., Wydobył z ziemi gród, o którym nikt nie wiedział. Wspomnienie o Józefie Jodkowskim, Białystok 2000.
• Zwiernik P., Poznańskie wątki operacji „Tęcza”, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2006, nr 11–12.
• Zyzak P., Efekt domina. Czy Ameryka obaliła komunizm w Polsce?, t. 1, Warszawa 2016.

Identifiers

DOI

10.48261/arprl232121

Biblioteka Nauki

34111956