Polityka władz niemieckich na obszarach okupowanych i administrowanych przez Ober-Ost w latach I wojny światowej (na przykładzie Białegostoku i Grodna)

• Authors: Jan Snopko

Title variants

EN

The Policy of the German Authorities in the Areas Occupied and Administered by Ober-Ost During World War I (on the Example of Białystok and Grodno)

Abstracts

PL

W listopadzie 1918 r. jedynie część ziem polskich mogła cieszyć się niepodległością. Natomiast północno-wschodnie obszary przedrozbiorowej Rzeczypospolitej pozostawały nadal pod okupacją niemiecką i musiały oczekiwać na niepodległość jeszcze kilka miesięcy. Wiązało się to z sytuacją wojskowo-polityczną w tej części Europy, gdzie Niemcy dysponowały poważnymi siłami wojskowymi, ciągle zachowującymi dyscyplinę i zdolność bojową. Należy też zaznaczyć, że system okupacyjny na obszarze podległym dowódcy frontu wschodniego (Oberbefehlshaber Ost – w skrócie Ober-Ost) był dużo bardziej represyjny i uciążliwy dla mieszkańców niż np. w Generalnym Gubernatorstwie Warszawskim. Władze okupacyjne prowadziły bezwzględną eksploatację gospodarczą okupowanych terytoriów. Mieszkańców poddano ścisłej kontroli. Wprowadzono zakaz działalności politycznej oraz ostrą cenzurę prasy i wszelkich publikacji. Zakazano zgromadzeń publicznych oraz wprowadzono ograniczenia w możliwości przemieszczania się ludności.

Keywords

PL

I wojna światowa; okupacja niemiecka; Ober-Ost; front wschodni; niepodległość Polski

EN

World War I; German occupation; Ober-Ost; Eastern Front; Polish independence

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2021
• Issue: 2
• Pages: 125-136

Dates

published

2021

Contributors

author

Jan Snopko

• Uniwersytet w Białymstoku

• https://orcid.org/000000025154795X

References

• Brensztejn M., Dziennik 1915-1918, cz. 1: rok 1915 i 1916, oprac. M. i M. Przeniosło, Kielce 2015.
• Fedorowicz Z., Trzydzieści lat mego pobytu w Wilnie 1914-1944, Bydgoszcz 2010.
• Ludendorf E., Moje wspomnienia wojenne 1914-1918 [w:] Polska w pamiętnikach wielkiej wojny 1914-1918, Warszawa 1925.
• A. Szklennik, „Wspomnienia o wydarzeniach w Wilnie i w kraju”. Dziennik, wstęp i oprac. J. Gierowska-Kałłaur, cz. I, Warszawa 2018, cz. II, Warszawa 2019.
• Wilno i Wileńszczyzna w pamiętnikach z lat pierwszej wojny światowej (materiały ze zbiorów wileń- skich i londyńskich), oprac. M. i M. Przeniosło, Kielce 2014.
• Centek J., Niemieckie wojska lądowe na froncie wschodnim w listopadzie 1918  r., „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2018, nr 1-2.
• Das Land Ober Ost. Deutsche Arbeit in den Verwaltungsgebieten Kurland, Litauen und BialystokGrodno, Stuttgart 1917.
• Deruga A., Geneza umowy białostockiej z 5 lutego 1919 r., „Rocznik Białostocki” 1966, t. VI.
• Gierowska-Kałłaur J., Społeczeństwo polskie Ziem Północno-Wschodnich byłej Rzeczypospolitej Obojga Narodów wobec niemieckiej okupacji Ober Ost [w:] Pierwsza niemiecka okupacja. Królestwo Polskie i kresy wschodnie pod okupacją mocarstw centralnych 1914-1918, pod red. G. Kucharczyka, Warszawa 2019.
• Krzyżaniak M., Wojciechowski M., Koszty prowadzenia wojny na frontach pierwszej wojny światowej [w:] Ekonomia a wojna. Studia i szkice, pod red. M. Franza, Toruń 2011.
• Kucharczyk G., Niemieckie „porządki na Wschodzie” (wizje i próby ich realizacji). Pierwsza i druga niemiecka okupacja na ziemiach Rzeczypospolitej w XX wieku w perspektywie porównawczej [w:] Pierwsza niemiecka okupacja. Królestwo Polskie i kresy wschodnie pod okupacją mocarstw centralnych 1914-1918, pod red. G. Kucharczyka, Warszawa 2019.
• Lewandowski J., Królestwo Polskie pod okupacją austriacką 1914-1918, Warszawa 1980.
• Liulevicius V. G., Kriegsland im Osten. Eroberung, Kolonisierung und Militärherrschaft im Ersten Weltkrieg 1914-1918, Hamburg 2002.
• Łowczowski G., Organizacja etapów wojska niemieckiego i administracja terenami okupowanymi na froncie wschodnim podczas wojny 1914-1918, Warszawa 1933.
• Miodowski A., Próby wyzwolenia Białegostoku na przełomie 1918/1919  r. [w:] Białystok w 80-leciu. W rocznicę odzyskania niepodległości 19 II 1919-19 II 1999, pod red. C. Kukli, Białystok 2000.
• Pierwsza niemiecka okupacja. Królestwo Polskie i kresy wschodnie pod okupacją mocarstw centralnych 1914-1918, pod red. G. Kucharczyka, Warszawa 2019.
• Snopko J., Polityka okupacyjna Niemców w Grodnie w latach I wojny światowej [w:] Grodnenszczina v istoriczeskom, ekonomiczeskom i kul'turnom razwitji 1801-1921 gg. (k 210-letiu obrazovanija Grodnenskoj gubiernii), Grodno 2012.
• Stempin A., Próba „moralnego podboju” Polski przez Cesarstwo Niemieckie w latach I wojny światowej, Warszawa 2013.
• Turonek J., Białoruś pod okupacją niemiecką, Wrocław 1989.
• Volkava V., Ziemie białoruskie pod niemiecką okupacją w okresie I wojny światowej [w:] Pierwsza niemiecka okupacja. Królestwo Polskie i kresy wschodnie pod okupacją mocarstw centralnych 1914-1918, pod red. G. Kucharczyka, Warszawa 2019.
• Westerhof Ch., Praca przymusowa w czasie I wojny światowej. Niemiecka polityka sterowania siłą roboczą w okupowanym Królestwie Polskim i na Litwie w latach 1914-1918, Warszawa 2014.
• Wojski M., 1915. Białystok, Białystok 2015.
• Zemke H., Der Oberbefehlshaber Ost und das Schulwesen im Verwaltungsbereich Litauen wahrend des Weltkriegs, Berlin 1936.

Identifiers

DOI

10.48261/pis213808

Biblioteka Nauki

2154508