Narodowy Chrześcijański Klub Robotniczy – działalność i myśl polityczna w Sejmie Ustawodawczym

• Authors: Jarosław Rabiński

Title variants

EN

National Christian Workers’ Club – Activity and Political Thought in the Legislative Assembly

Abstracts

PL

W tekście ukazano działalność reprezentacji nurtu chrześcijańsko-demokratycznego w Sejmie Ustawodawczym II RP. Przedstawiono skład osobowy Chrześcijańskiego Narodowego Klubu Robotniczego, jego władze oraz dynamikę zmian liczebności jego członków. Dokonano analizy chadeckiej myśli politycznej, zrekonstruowanej na podstawie pierwszego programu Chrześcijańsko-Narodowego Stronnictwa Pracy z 1920 r. zestawionego z analizą aktywności posłów chadeckich na forum plenarnym Sejmu Ustawodawczego (tu zasadniczą podstawą źródłową były stenogramy posiedzeń Sejmu Ustawodawczego). Ukazano dorobek chadeckiej myśli politycznej przez pryzmat zagadnień: usytuowania religii w życiu publicznym, roli oświaty i wychowania, kwestii społecznej (zwłaszcza robotniczej), ustroju (zwłaszcza wkładu chadeków w prace nad Konstytucją marcową 1921) i polityki. W wyniku przeprowadzonej analizy udało się zrekonstruować zasadnicze elementy chadeckiej myśli politycznej, przede wszystkim ich oparcie na konkretnym systemie aksjologicznym, oraz wykazać spójność założeń programowych z inicjatywami ustawodawczymi podejmowanymi na forum parlamentu.

Keywords

PL

chrześcijańska demokracja; Sejm Ustawodawczy; II Rzeczpospolita Polska; Konstytucja marcowa 1921; Narodowy Chrześcijański Klub Robotniczy

EN

christian democracy; Legislative Sejm; Second Polish Republic; March Constitution; National Christian Workers’ Club

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2021
• Issue: 2
• Pages: 252-273

Dates

published

2021

Contributors

author

Jarosław Rabiński

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Instytut Pamięci Narodowej Odział w Lublinie

• https://orcid.org/0000000193671142

References

• Adamski S., Zadania Chrześcijańskiej Demokracji w Polsce, Poznań 1922.
• Antonów-Nitsche I., Józef Rymer, pierwszy wojewoda śląski 1882-1922, Katowice 1984.
• Balawajder E., Cegiełka Wacław [w:] Słownik biogracfizny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. I, Lublin 1994, s. 70.
• Balawajder E., Kaczyński Zygmunt [w:] Słownik biogracfizny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. II, Lublin 1994, s. 7-9.
• Bender R., Chrześcijańska myśl i działalność społeczna w zaborze rosyjskim w latach 1865-1918 [w:] Historia katolicyzmu społecznego w Polsce 1832-1939, Warszawa 1981, s. 201-256.
• Biełaszko M., Ksiądz Zygmunt Kaczyński (1894-1953) - duchowny, polityk, redaktor [w:] Niezłomni ludzie Kościoła. Sylwetki, red. J. Żaryn, Kraków 2011, s. 95-122.
• Chwaliszewski R., Fijałkowski M., Ksiądz Ignacy Czechowski i Stanisław Miedziński - orędownicy walki o polskość, „Rocznik Nadnotecki” 1991, t. XXII, s. 95-98.
• Gajewski R., Ks. Zygmunt Kaczyński - kapłan i polityk, Lublin 2013.
• Gajewski S., Sosiński Wojciech [w:] Słownik biogracfizny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. III, Lublin 1994, s. 79-80.
• Górski T., Olszański Ignacy [w:] Polski słownik biogracfizny, t. XXIV, s. 2.
• Hojka Z., Józef Rymer. Biograafi polityczna, Katowice 2002.
• Janaczek S., Maliński Kazimierz [w:] Słownik biogracfizny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. II, Lublin 1994, s. 114.
• Józef Rymer 1882-1922, red. M. Kubista, oprac. M. Lubina, K. Wencel, Katowice 2001.
• Ksiądz Stanisław Hałko 1884-1943, red. A. Szot, Białystok 2008.
• Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. J.M. Majchrowski, G. Mazur, K. Stepan, Warszawa 1994.
• Laska A., Narodowa Partia Robotnicza 1920-1937. Studia z dziejów ruchów społecznych w Drugiej Rzeczypospolitej, Rzeszów 2004.
• Latos T., Stojałowski Stanisław [w:] Polski słownik biogracfizny, t. XLIV, s. 11-17.
• Lewandowska B., Nowicki Albin [w:] Słownik biogracfizny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. II, Lublin 1994, s. 154-155.
• Majka J., Katolicka nauka społeczna. Studium historyczno-doktrynalne, Rzym 1986.
• Malinowski J., Stefan Dąbrowski (1877-1947). Biograafi polityczna, Poznań 2014.
• Marcoń W., Wojciech Sosiński - działacz związkowy i parlamentarzysta, „Zeszyty Historyczne” (Częstochowa) 2010, t. 11, s. 337-345.
• Myszor J., Duszpasterz czasu wojny i okupacji - biskup Stanisław Adamski 1939-1945, Katowice 1994.
• Oleksiński J., Lewandowski Zenon Eugeniusz [w:] Polski słownik biogracfizny, t. XVII, s. 213-215.
• Olszewski M., Piotrowski Adam [w:] Polski słownik biogracfizny, t. XXVI, s. 456-457.
• Pawlikowski M., Syn Ziemi Radomszczańskiej. Życie i działalność posła na Sejm II Rzeczypospolitej ks. dr. Władysława Chrzanowskiego 1886-1933, Strzałków 2011.
• Pawłowski B., Chrześcijańska demokracja a nauczanie społeczne Kościoła rzymskokatolickiego [w:] Chrześcijańska demokracja we współczesnym świecie, pod red. K. Krzywickiej, E. Olszewskiego, Lublin 1999.
• Piątkowski S., Wacław Cegiełka (1887-1966). Burmistrz Skarżyska-Kamiennej z lat okupacji niemieckiej [w:] Znad Kamiennej. Skarżysko-Kamienna. Materiały i studia, Skarżysko-Kamienna 2011, s. 23-34.
• Pietrzak J., Nowicki Stanisław [w:] Polski słownik biogracfizny, t. XXIII, s. 337-338.
• Pietrzak J., Nowicki Stanisław [w:] Słownik biogracfizny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. II, Lublin 1994, s. 155-156.
• Pietrzak M., Rządy parlamentarne w Polsce 1919-1926, Warszawa 1969.
• Poręba S., Nowicki Albin [w:] Polski słownik biogracfizny, t. XXIII, s. 311-312.
• Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939. Słownik biogracfizny, t. I-II, oprac. M. Smogorzewska, red. A.K. Kunert, Warszawa 1998-2000; t. III-IV, oprac. P. Majewski, red. G. Mazur, Warszawa 2005-2009.
• Próchnik A., Pierwsze piętnastolecie Polski niepodległej. Zarys dziejów politycznych, Warszawa 1957.
• Przybylski H., Rymer Józef [w:] Słownik biogracfizny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. III, Lublin 1994, s. 40-42.
• Przybylski H., Przybyła H., Katolicka nauka społeczna a ruch chrześcijańsko-demokratyczny, Katowice 1996.
• Rabiński J., Nurt chrześcijańsko-demokratyczny w II Rzeczypospolitej [w:] Główne obozy polityczne II Rzeczypospolitej na tle wydarzeń epoki, pod red. M. Ryby, Lublin 2012, s. 125-160.
• Rabiński J., Stronnictwo pracy we władzach naczelnych Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach 1939-1945, Lublin 2012.
• Rabiński J., Zygmunt Kaczyński (1894-1953) - kapłan, polityk, oafira reżimu komunistycznego [w:] Kościół w obliczu totalitaryzmów, red. W. Polak, W. Rozynkowski, M. Białkowski, J. Kufel, Toruń 2010, s. 189-205.
• Rak R., Biskup Stanisław Adamski jakiego nie znamy, Katowice 2003.
• Robakowski K., Maliński Kazimierz [w:] Polski słownik biogracfizny, t. XIX, s. 369-370.
• Ryńca M., Świniarski Alojzy [w:] Polski słownik biogracfizny, t. LI, s. 588-589.
• Rzepecki T., Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 1919 roku, Poznań 1920.
• Sikorski T., Kulesza M., Niezłomni w epoce fałszywych proroków. Środowisko „Tygodnika Warszawskiego” (1945-1948), Warszawa 2013.
• Smołka L., Rymer Józef [w:] Polski słownik biogracfizny, t. XXXIII, s. 515-517.
• Stopniak F., Adamski Stanisław [w:] Słownik biogracfizny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. I, Lublin 1994, s. 2-3.
• Strzeszewski C., Ewolucja katolickiej nauki społecznej, Warszawa 1978.
• Strzeszewski C., Katolicka nauka społeczna, Lublin 1994.
• Strzeszewski C., Banaszak M., Chrześcijańska myśl i działalność społeczna w zaborze pruskim w latach 1865-1918 [w:] Historia katolicyzmu społecznego w Polsce 1832-1939, Warszawa 1981, s. 63-134.
• Suplicka A., Stanisław Hałko (1884-1943) i Jakub Szapiro (1897-1941) - nauczyciele dwóch kultur w międzywojennym Białymstoku [w:] Nauczyciele. Szkice portretów uczonych i nauczycieli, red. J. Falkowska, A. Królikowska, Kraków 2018, s. 287-305.
• Szaraniec K., Ksiądz Stanisław Adamski. Duchowy przywódca Polaków pod zaborem pruskim, patron polskiej spółdzielczości, poseł, senator, biskup, Katowice 2011.
• Szczepaniak M., Prasa katolicka a polityka. Casus ks. Zygmunta Kaczyńskiego, „Polonia Sacra” 2017, nr 3, s. 193-211.
• Śliwak K., Activities of fr. Zygmunt Kaczynski - Minister of Religious Aafirs and Public Education in the government-in-exile (1943-1945), „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2016, nr 3-4, s. 196-208.
• Tomko A., Działalność biskupa Stanisława Adamskiego w okresie II Rzeczypospolitej. Państwo - prawo - oświata, Wrocław 2019.
• Toruńczyk R., Nader Mikołaj [w:] Polski słownik biogracfizny, t. XXII, s. 432-433.
• Turowski K., Czerniewski Ludomił Artemiusz [w:] Słownik biogracfizny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. I, Lublin 1994, s. 96-97.
• Turowski K., Gdyk Ludwik [w:] Polski słownik biogracfizny, t. VII, s. 362.
• Turowski K., Gdyk Ludwik [w:] Słownik biogracfizny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. I, Lublin 1994, s. 141-142.
• Turowski K., Harasz Antoni [w:] Słownik biogracfizny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. I, Lublin 1994, s. 170-171.
• Turowski K., Historia ruchu chrześcijańsko-demokratycznego w Polsce, Warszawa 1989.
• Turowski K., Olszański Ignacy [w:] Słownik biogracfizny katolicyzmu społecznego w Polsce, t. II, Lublin 1994, s. 161-162.

Identifiers

DOI

10.48261/pis213815

Biblioteka Nauki

2154501