Próba międzywojennego soft-power na kierunku litewskim - Wileńskie Biuro Informacyjne („Wilbi”) i jego rola w kształtowaniu stosunków polsko-litewskich

• Authors: Paweł Libera

Title variants

EN

Interwar Soft-Power in Lithuania – the Vilnius Information Bureau (‘Wilbi’), and Its Role in Shaping Polish-Lithuanian Relations

Abstracts

PL

Wileńskie Biuro Informacyjne („Wilbi”) powstało w 1923 r. jako organizacja społeczna, chociaż w rzeczywistości było podporządkowane MSZ i wywiadowi wojskowemu (Oddział II Sztabu Głównego) i realizowało ich wytyczne w zakresie polityki Polski wobec Litwy. Początkowo rola „Wilbi” ograniczała się do przygotowywania obszernego i szczegółowego przeglądu prasowego na temat Litwy („Biuletyn Kowieński »Wilbi«”). W 1931 r. obowiązki Biura zostały poszerzone o przygotowywanie przeglądu prasowego na temat innych krajów bałtyckich i organizację audycji propagandowej „Chwilki litewskiej” nadawanej przez Radio Polskie w Wilnie. Audycja ta miała być odpowiedzią na audycje radiowe nadawane z Kowna przez Związek Wyzwolenia Wilna. „Wilbi” było bezpośrednio nadzorowane przez Mariana Świechowskiego i Władysława Wielhorskiego, którzy byli mężami zaufania Oddziału II i MSZ. Linia polityczna audycji była kontrolowana i ustalana wspólnie przez MSZ i Ekspozyturę 2 Oddziału II Sztabu Głównego w porozumieniu z MSW i Urzędem Wojewódzkim Wileńskim. Rola tego ostatniego podmiotu znacznie wzrosła po zmianie polityki Polski wobec mniejszości litewskiej w Polsce w 1936. Ostatecznie na skutek niewłaściwego zarządzania przez kierownika Janusza Ostrowskiego w 1936 r. Biuro zostało przekształcone w referat litewski, włączone do Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej w Wilnie i wydawało „Biuletyn Kowieński »Wilbi«” do początku 1938 r. „Chwilka litewska” została podporządkowana wojewodzie wileńskiemu, Ludwikowi Bociańskiemu, a następnie zlikwidowana na początku 1938 r.

Keywords

PL

stosunki polsko-litewskie; propaganda; Oddział II Sztabu Głównego; Władysław Wielhorski; Marian Świechowski

EN

Polish-Lithuanian relations; propaganda; Division II of the General Staff; Władysław Wielhorski; Marian Świechowski

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2021
• Issue: 2
• Pages: 393-417

Dates

published

2021

Contributors

author

Paweł Libera

• Biuro Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej
• Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

• https://orcid.org/0000000155410822

References

• Buchowski K., Litwomani i polonizatorzy. Mity, wzajemne postrzeganie i stereotypy w stosunkach polsko-litewskich w pierwszej połowie XX wieku, Białystok 2006.
• Buchowski K., Polacy w niepodległym państwie litewskim 1918-1940, Białystok 1999.
• Buchowski K., Związek Wyzwolenia Wilna [w:] Szkice polsko-litewskie, czyli o niełatwym sąsiedztwie w pierwszej połowie XX wieku, Białystok 2005.
• Cenckiewicz S., Tadeusz Katelbach (1897-1977). Biograafi polityczna, Warszawa 2005.
• Gajownik T., Tajny front niewypowiedzianej wojny: działalność polskiego wywiadu wojskowego na Litwie w latach 1921-1939, Warszawa 2010.
• Górski T., Błogosławiony Jerzy Matulewicz, Warszawa 2005.
• Kairiūkštytė N., Vilniaus vadavimo sąjunga 26.04.1925 - 25.11.1938, Vilnius 2001.
• Kornat M., Świechowski Marian [w:] Polski słownik biogracfizny, t. 51, Kraków 2016.
• Libera P., Józef Piłsudski wobec Litwy [w:] Bez emocji. Polsko-litewski dialog o Józefie Piłsudskim, red.  Jastrzębska-Golonkowa D., Nikžentaitis A., Suleja W., Wolsza T., Warszawa 2020, s. 170-185.
• Libera P., Polityka Józefa Becka wobec Litwy (1930-1939) [w:] Płk Józef Beck (1894-1944). Żołnierz, dyplomata, polityk, red. S. Nowinowski, Łódź-Warszawa 2017.
• Libera P., Zarys historii ruchu prometejskiego [w:] II Rzeczpospolita wobec ruchu prometejskiego, oprac. P. Libera, Warszawa 2013.
• Łossowski P., Polityczni emigranci litewscy w Polsce w latach 1927-1930, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 1997, t. 32.
• Łossowski P., Stosunki polsko-litewskie 1921-1939, Warszawa-Łowicz 1997.
• Łossowski P., Ultimatum polskie do Litwy 17 marca 1938 roku, Warszawa 2010.
• Maciulis D., D. Staliunas, Lithuanian nationalism and the Vilnius question 1883-1940, Marburg 2015.
• Makowski B., Litwini w Polsce, Warszawa 1986.
• Notkowski A., Prasa w systemie propagandy rządowej w Polsce (1926-1939). Studium techniki władzy, Warszawa-Łódź 1987.
• Ponarski Z., Draugas: szkice do portretu Franciszka Ancewicza, Lublin 2004 Rudziński E., Informacyjne agencje prasowe w Polsce 1926-1936, Warszawa 1970.
• Sierpowski S., Propolska inicjatywa lewicowej emigracji litewskiej w 1927 r. [w:] Historia i polityka: studia i rozprawy dedykowane profesorowi Adamowi Koseskiemu w 65. rocznicę urodzin, red. A. Bartnicki, J.R. Szaflik, Pułtusk 2004, s. 63-73.
• Szostakowska M., Konsulaty polskie w Prusach Wschodnich 1920-1939, Olsztyn 1990.
• Werschler I., Z dziejów obozu belwederskiego. Tadeusz Hołówko − życie i działalność, Warszawa 1984.

Identifiers

DOI

10.48261/pis213821

Biblioteka Nauki

2154471