Zbrodnicze eksperymenty medyczne dotyczące układu kostno-szkieletowego kończyn dolnych, wykonywane na Polkach - więźniarkach w KL Ravensbrück oraz ich następstwa dla stanu życia, zdrowia i późniejszego funkcjonowania operowanych

• Authors: Maria Zima , Radosław Górski

Title variants

EN

Criminal Medical Experiments on the Skeletal System of the Lower Limbs Conducted on Polish Women – the Prisoners of Ravensbrück Concentration Camp and Their Consequences for the Quality of Life, Health and Later Functioning of the Patients Operated

Abstracts

PL

Artykuł interdycyplinarnie przedstawia eksperymenty prowadzone przez niemieckich lekarzy w KL Ravensbrück na Polkach i ich wpływ na losy operowanych. Omówiono eksperymenty na kończynach dolnych: czyste kostne i septyczno-kostne. W oparciu o materiał dowodowy, ekspertyzy lekarskie i wspomnienia operowanych przedstawiono przebieg operacji i ich następstwa. Po wojnie eksperymenty te uznano za zbrodnie wojenne i przeciwko ludzkości. W zależności od stopnia okaleczenia podczas operacji oraz braku opieki pooperacyjnej i rehabilitacji, stresu wojennego, złych warunków obozowych u operowanych wystąpiło pogorszenie stanu zdrowia. Autorzy uznali doświadczenia za zbrodnicze eksperymenty medyczne. Dokonywali ich lekarze, ale z pogwałceniem etyki lekarskiej. Przeprowadzano je na zdrowych kobietach. Na skutek doświadczeń dochodziło do upośledzenia sprawności fizycznej, co prowadziło nawet do kalectwa. Ponadto wystąpił silny zespół stresu pourazowego, na który nałożyła się trauma poboozowa i krzywda związana z eksperymentami. Z racji dolegliwości chorobowych część kobiet została wyłączona z ról społecznych.

Keywords

PL

zbrodnicze eksperymenty medyczne; KL Ravensbrück; II wojna światowa; III Rzesza; zespół stresu pourazowego; zbrodnie wojenne; zbrodnie przeciwko ludzkości

EN

Nazi medical experiments; Ravensbrück concentration camp; World War II; Third Reich; post-traumatic stress disorder; war crimes; crimes against humanity

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2021
• Issue: 2
• Pages: 476-500

Dates

published

2021

Contributors

author

Maria Zima

• Instytut Pamięci Narodowej

• https://orcid.org/0000000156609374

author

Radosław Górski

• Klinika Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu I Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

• https://orcid.org/0000000218371905

References

• Deklaracja Helsińska, przyjęta przez Światowe Towarzystwo Medyczne w 1964 r. (z późn. zm.), https://nil.org.pl/uploaded_images/1575631646_deklaracja-helsinska-wma.pdf.
• Gebhardt K., Schulze, Treatment by exercises and mobilization of the joints [w:] Report of the hTird Conference of Special Medical Consultants from 24th to 26th May 1943 at the Military Medical Academy. Berlin, b.m., [1945].
• Klimek H., Ponad ludzką miarę. Wspomnienia operowanych z Ravensbrück, Warszawa 1972.
• Kodeks norymberski z 1947 r.
• Kreuzverhör der Herta Oberheuser vom 8. April 1947, Fall I, Protokoll, S.5570-5587 [w:] Opfer und Täterinnen. Frauenbiographien des Nationalsozialismus, red. A. Ebbinghaus, Nördlingen 1987.
• Lanckorońska K., Wspomnienia wojenne. 22 X 1939 - 5 IV 1945, Kraków 2002.
• Lista polskich obywateli przybyłych statkiem do Malmö w ciągu dnia 28 IV 1945, http://harbouroofhpe.com.
• Mączka-Patkaniowska Z., Operacje doświadczalne w obozie koncentracyjnym Ravensbrück, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce” 1947, t. 2.
• Polski Instytut Źródłowy w Lund, Protokoły przesłuchań świadków, Protokół przesłuchania świadka nr 228 cz. 2, dr Zofia Mączka, Zeznanie rzeczowe w sprawie operacyj doświadczalnych przeprowadzanych w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück, 10 IV 1946, https://www. alvin-portal.org/alvin/attachment/document/alvin-record:102847/ATTACHMENT-0038.pdf.
• Półtawska W., I boję się snów, Częstochowa 2004.
• Stumpfegger L., Die freie autoplastische Knochentransplantation in der Wiederherstellungschirurgie der Gliedmaßen. Erfahrungen und Ergebnisse, „Deutsche Zeitschrift für Chirurgie” 1944, nr 259.
• Trials of war criminals before the Nuemberg Military Tribunals under Control Council law no. 10. Vol. 2: eTh Medical case, eTh Milch case, Washington 1949.
• Wyrok wraz z uzasadnieniem amerykańskiego trybunału wojskowego nr 1 w Norymberdze w procesie lekarzy hitlerowskich z dnia 19-20 VIII 1947 r.
• Buchmann E., Die Frauen von Ravensbrück, Berlin 1960.
• Cichocki Ł., Depukat A., Hat M., Pragnący K., Wieczorek A., Trauma a zdrowie psychiczne - Antoni Kępiński in memoriam, „Zeszyty Pracy Socjalnej” 2018, t. 23, nr 4.
• Dąbrowski S., Schrammowa H., Żakowska-Dąbrowska T., Trwałe zmiany psychiczne powstałe w wyniku pobytu w obozach koncentracyjnych i eksperymentów pseudolekarskich, „Przegląd Lekarski-Oświęcim” 1965, nr 1.
• Dembińska E., Rutkowski K., Powojenne badania stresu pourazowego w Krakowie. Część  I. Badania do 1989, http://www.psychiatriapolska.pl/uploads/onlinefirst/Rutkowski_PsychiatrPolOnlineFirstNr21.pdf.
• Dobaczewska W., Kobiety z Ravensbrück, Warszawa-Kraków 2020.
• Dziak A., Zarys dziejów ortopedii polskiej, Wrocław 1976.
• Faberkiewicz-Szyrkowa, Gdzie nie śpiewały ptaki, Warszawa 1972.
• Fedorowicz A., Skutki eksperymentów medycznych przeprowadzanych na kobietach i dzieciach w niemieckich obozach koncentracyjnych, „Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska. Sectio F, Historia” 2010, t. 65, z 1.
• Helm S., Kobiety z Ravensbrück. Życie i śmierć w hitlerowskim obozie koncentracyjnym dla kobiet, Warszawa 2017.
• Jakubik A., Ryn Z., Ekspermenty pseudomedyczne w hitlerowskich obozach koncentracyjnych, „Przegląd Lekarski - Oświęcim” 1973, nr 1.
• Kiedrzyńska W., Ravensbrück. Kobiecy obóz koncentracyjny, Warszawa 1961.
• Kwiatkowska-Bieda A., Harcerki z Ravensbrück, Ożarów Mazowiecki 2021.
• Machlejd W., Experimental operations on prisoners of Ravensbrück Concentration Camp, Poznań 1960.
• Mączka Z., Mordercy w białych fartuchach [w:] Serca niezagasłe. Wspomnienia więźniarek z Ravensbrück, red. A. Gierczak, Warszawa 1975.
• Mączka Z., O eksperymentach niemieckich w Ravensbrück, „Robotnik” 27 VIII 1946.
• Mączka-Patkaniowska Z., Operacje doświadczalne przeprowadzanie w obozie koncentracyjnym, „Polski Tygodnik Lekarski” 1946, nr 1.
• Mączka-Patkaniowska Z., Zeznania z bunkra, „Przegląd Lekarski” 1965, nr 1.
• Michejda K., Wyniki ekspertyzy sądowo-lekarskiej. Operacje doświadczalne w obozie koncentracyjnym Ravensbrück, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce” 1947, t. 2.
• Opfer und Täterinnen. Frauenbiographien des Nationalsozializmus, red. A. Ebbinghaus, Frankfurt am Mein 1996.
• Oratowska B., Transporty lubelsko-warszawskie do KL Ravensbrück. Zoafi Pociłowska - biograafi [w:] Historia - ludzie - pamięć, red. T. Skoczek, Warszawa 2016, s. 157-184.
• Orwid M., Socjopsychiatryczne następstwa pobytu w obozie koncentracyjnym Oświęcim-Brzezinka, „Przegląd Lekarski - Oświęcim” 1964, nr 1.
• Philipp G., Kalendarium der Ereignisse im Frauen-Konzentrationslager Ravensbrück 1939-1945, Berlin 1999.
• Półtawska W., Operacje doświadczalne w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück, „Przegląd Lekarski - Oświęcim” 1963, nr 1a.
• Przetrwałam. Doświadczenia kobiet więzionych w czasach nazizmu i stalinizmu, oprac. M. Buko, K. Madoń-Mitzner, M. Szymańska, Warszawa 2017.
• Psychoanaliza w cieniu wojny i zagłady, red. E. Kobylińska-Dehe, Kraków 2020.
• Ruch oporu w FKL Ravensbrück. Spotkanie międzynarodowe - Jaszowiec maj 1971, red. W. Kiedrzyń- ska, M. Rutkowska-Kurcyuszowa, U. Wińska, Katowice 1972.
• Ryn Z.J., Medycyna za drutami obozu. Podręcznik dla studentów medycyny, Kraków 2010 Ryn Z.J., eTh KZ-syndrome and its evolution through the generations [w:] Medical Review Auschwitz: Medicine Behind the Barbed Wire. Conference Proceedings 2018, 9 May 2018, Kraków, Poland, red. M. Ciesielska, P. Gajewski, T. Chelouche, Kraków 2019.
• Saidel R.G.,. eTh Jewish Women of Ravensbrück Concentration Camp, Wisconsin 2015.
• Sehn J., Niektóre aspekty prawne tzw. eksperymentów dokonywanych przez hitlerowskich lekarzy SS w obozach koncentracyjnych, „Przegląd Lekarski - Oświęcim” 1961, nr 1a.
• Silver J.R., Karl Gebhardt (1897-1948), A lost Man, „eTh Journal of the Royal College of Physicians of Edinburgh” R. 41: 2011, nr 4.
• Stanuch Z., Golgota kobiet. Relacje więźniarek i innych obozów koncentracyjnych ze zbiorów Polskiego Instytytu Źródłowego w Lund”, Szczecin 2018.
• Stanuch Z., Ravensbrück. Historia nie do zapomnienia. Perspektywa polska, Szczecin 2020.
• Sterkowicz S., Zbrodnie hitlerowskiej medycyny, Warszawa 1981.
• Strebel B., KL Ravensbrück. Historia kompleksu obozów, Gdańsk 2018.
• Tillion G., Ravensbrück. An eyewitness account of a women's concentration camp, New York 1975.
• Waitz R., Zmiany chorobowe u byłych więźniarek obozów koncentracyjnych, „Przegląd Lekarski” 1963, nr 1a.
• Weindling P., Nazi Medicine and the Nuremberg Trials. From Medical Warcrimes to Informed Consent, Hampshire - New York 2004.
• Wińska U., Więzi. Losy więźniarek z Ravensbrück, Gdańsk 1992.

Identifiers

DOI

10.48261/pis213825

Biblioteka Nauki

2154470