Zapomniany „biały kruk”. Ukraina w myśli Mariana Kamila Dziewanowskiego (1913-2005)

• Authors: Oleksandr Avramchuk

Title variants

EN

The Forgotten “Rare Bird”. Marian Kamil Dziewanowski’s Vision of Ukraine

Abstracts

PL

W najnowszej historii stosunków polsko-ukraińskich istniała kategoria aktywnych rzeczników porozumienia, których Iwan Kedryn-Rudnycki określił mianem „białych kruków”. Użył tego sformułowania w odniesieniu do polskich intelektualistów, dziennikarzy i polityków, którzy byli sceptycznie nastawieni wobec polityki narodowościowej II Rzeczypospolitej, krytykowali asymilacyjne zapędy jej rządu i brak realizmu w stosunku do mniejszości narodowych. Publicysta miał na myśli przede wszystkim Leona Wasilewskiego, Stanisława Paprockiego, Olgierda Górkę, Tadeusza Hołówkę i Jerzego Giedroycia, zajmujących wobec spraw ukraińskich przychylne stanowisko. Osobną grupę międzywojennych „białych kruków” stanowili zdaniem Kedryn-Rudnyckiego ci, którzy, jak choćby Stanisław i Jerzy Stempowscy, urodzili się na Ukrainie prawobrzeżnej, a wraz z zakończeniem wojny polsko-bolszewickiej musieli przenieść się do Polski. Zachowali jednak głęboki sentyment do ukraińskiej kultury i wspierali dążenie Ukraińców do politycznego uniezależnienia się od Rosji2.

Keywords

PL

Marian Kamil Dziewanowski; myśl polityczna; prometeizm; federalizm; wojna polsko-bolszewicka; Józef Piłsudski; Ukraina

EN

Marian Kamil Dziewanowski; political thought; Prometheism; federalism; Polish-Soviet war; Józef Piłsudski; Ukraine

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2022
• Volume: 39
• Issue: 1
• Pages: 333-355

Dates

published

2022

Contributors

author

Oleksandr Avramchuk

• Wydział Historii Uniwersytetu Warszawskiego

• https://orcid.org/000000033470771X

References

• Dziewanowski M.K., A History of Soviet Russia, New Jersey 1985.
• Dziewanowski M.K., Dualism or Trialism? Polish Federal Tradition, „Slavonic and East European Review” 1963, vol. 41, no. 97.
• Dziewanowski M.K., Jedno życie to za mało: kartki z pamiętnika niepoprawnego optymisty, Toruń 1994.
• Dziewanowski M.K., Joseph Piłsudski: a European federalist, 1918-1922, Stanford 1969.
• Dziewanowski M.K., Joseph Pilsudski. eTh Bolshevik Revolution and Eastern Europe, „eTh Polish Review” 1969, vol. 14, no. 4.
• Dziewanowski M.K., Nie jesteśmy sami (O krajach i narodach Międzymorza), Londyn 1947.
• Dziewanowski M.K., Oskar Halecki - Historyk Przedmurza i Międzymorza, „Wiadomości” 25 XI 1973.
• Dziewanowski M.K., Pamiętniki gen. Szandruka, „Kultura” 1965, nr 6.
• Dziewanowski M.K., Pilsudski's Federal Policy, 1919-1921, „Journal of Central European Afairs” 1950, vol. 1, no. 2-3.
• Giedroyc J., Autobiograafi na cztery ręce, oprac. K. Pomian, Warszawa 2006.
• Halecki O., East Central Europe in Postwar Organization, „eTh Annals of the American Academy of Political and Social Science” 1943, vol. 228.
• Jerzy Giedroyc - Jerzy Stempowski. Listy 1946-1969, oprac. A.S. Kowalczyk, t. 2, Warszawa 1998.
• Kedryn I., Białe kruki, „Kultura” 1977, nr 10 (361).
• Lechoń J., Dziennik, t. 2, Warszawa 1992.
• „Mam na Pana nowy zamach…”. Wybór korespondencji Jerzego Giedroycia z historykami i świadkami historii, 1946-2000, oprac. S.M. Nowinowski, R. Stobiecki, współpraca A. Brzezińska i M. Przybysz-Gralewska, t. 1-3, Łódź-Paryż 2019.
• Pillars of the Profession. eTh Correspondence of Richard Pipes and Marc Raef, ed. J. Daly, LeidenBoston 2019.
• Plans for European Union in Great Britain and in Exile 1939-1945, ed. W. Lipgens, Berlin-New York 1986.
• Poland, a Country Study. Foreign Area Studies. eTh American University, Washington 1983.
• Reshetar J.S., eTh Ukrainian Revolution, 1917-1920: a study in nationalism , Princeton 1952.
• hTe Political and Social Ideas of Vjaceslav Lypyns`kyj, „Harvard Ukrainian Studies” 1985, vol. 3-4.
• Wandycz P. (rec.), „eTh Russian Review” 1970, vol. 29, no. 3.
• Кедрин І., Михайло Грушевський - не один, а більше їх (Спогади і рефлексії), „Український історик” 1984, nr 1-4.
• Bruski J.J., Petlurowcy: Centrum Państwowe Ukraińskiej Republiki Ludowej na wychodźstwie (1919- 1924), Kraków 2004.
• Bruski J.J., Sojusznik Piłsudskiego. Symon Petlura oczyma Polaków, „Nowy Prometeusz” 2011, nr 1.
• Cienciała A.M., Józef Piłsudski w anglo-amerykańskich informatorach i podręcznikach historycznych po drugiej wojnie światowej. Zagadnienie mitu-stereotypu [w:] Polskie mity polityczne XIX i XX wieku, red. W. Wrzesiński, Wrocław 1994.
• Grzywacz A., Jończyk A., Wojenne losy gen. Pawła Szandruka, „Zeszyty Historyczne” 2000, z. 134.
• Libera P., Zarys historii ruchu prometejskiego [w:] II Rzeczpospolita wobec ruchu prometejskiego, Warszawa 2013.
• Łukasiewicz S., Marian Kamil Dziewanowski (1913-2005). Szkic do biograifi intelektualnej, „Zeszyty Historyczne” 2006, z. 155.
• Łukasiewicz S., Trzecia Europa: Polska myśl federalistyczna w Stanach Zjednoczonych 1940-1971, Warszawa-Lublin 2010.
• Machcewicz P., Emigracja w polityce międzynarodowej, Warszawa 1999.
• Nowak A., Polska i trzy Rosje: studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (do kwietnia 1920 roku), Kraków 2015.
• Nowak A., Ryga: interpretacje i konsekwencje w polityce międzynarodowej [w:] Zapomniany pokój. Traktat ryski: interpretacje i kontrowersje 90 lat później, red. S. Dębski, Warszawa 2013.
• Pisuliński J., Józef Piłsudski a Ukraina (1918-1922), „Arcana” 2006, nr 68.
• Stobiecki R., Klio za wielką wodą: polscy historycy w Stanach Zjednoczonych po 1945 roku, Warszawa 2017.
• Stobiecki R., „Sprawa Pawła Szandruka” na łamach „Kultury” [w:] Między nauką a sztuką. Wokół problemów współczesnej historiograifi, red. E. Solska, P. Witek, M. Woźniak, Lublin 2017.
• Wołos M., Proces Samuela Schwartzbarda w październiku 1927 r. (w świetle prasy francuskiej), „Dzieje Najnowsze” 2006, nr 4.

Identifiers

DOI

10.48261/pis223916

Biblioteka Nauki

2156702