Relacje między emigracją a drugim obiegiem wydawniczym w PRL w latach 1976-1989/1990

• Authors: Cecylia Kuta

Title variants

EN

Relations Between the Emigration and the Second Circulation (Pol. “drugi obieg”) Publishing in the People’s Republic of Poland in 1976–1989/1990

Abstracts

PL

Tekst stanowi syntezę najważniejszych aspektów relacji na linii emigracja–kraj w kontekście niezależnej działalności wydawniczej prowadzonej w Polsce w latach 1976–1989/1990. Opisano, jak kształtowały się te kontakty przed powstaniem drugiego obiegu wydawniczego, w jaki sposób przy wsparciu emigracji budowano zręby niezależnej poligrafii w kraju oraz jak wyglądał dobór prac publikowanych w drugim obiegu. Szczególną uwagę zwrócono na rolę emigracji i jej wpływ na podziemie wydawnicze w Polsce. Ośrodki emigracyjne, utrzymujące łączność z krajem, nie tylko były poinformowane o jego aktualnej sytuacji politycznej, społecznej i kulturalnej, lecz także w pewnym stopniu uczestniczyły w krajowej konspiracji. Na łamach pism emigracyjnych komentowano zachodzące wydarzenia, zamieszczano dokumenty programowe ugrupowań opozycyjnych działających w Polsce, przedrukowywano listy protestacyjne, apele, oświadczenia, uchwały czy deklaracje, a jednocześnie periodyki te wywierały wpływ na kształtowanie się myśli politycznej opozycji w kraju.

Keywords

PL

drugi obieg wydawniczy; emigracja; wydawnictwa niezależne; wydawnictwa podziemne; Jerzy Giedroyc; niezależna działalność wydawnicza

EN

Second publishing circuit; emigration; independent publishing; clandestine press; Jerzy Giedroyc; independent publishing activity

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2022
• Volume: 39
• Issue: 1
• Pages: 408-431

Dates

published

2022

Contributors

author

Cecylia Kuta

• IPN Kraków
• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

• https://orcid.org/0000000194853239

References

• Chojnacki W., Jastrzębski M., Bibliograafi publikacji podziemnych w Polsce, t. 2: 1 I 1986 - 31 XII 1987, Warszawa 1993.
• Kamińska J. [Władysław Chojnacki, Wojciech Chojnacki], Bibliograafi publikacji podziemnych w Polsce 13 XII 1981 - VI 1986, Paryż 1988.
• Florczak Z., Grypsy i reminiscencje, Londyn 1995.
• Giedroyc J., Kisielewski S., Listy 1946-1991, wstęp A. Michnik, oprac. i przypisy Ł. Garbal, posłowie R. Habielski, Warszawa 2020.
• Nowak-Jeziorański J., Giedroyc J., Listy 1952-1998, oprac. i wstęp D. Platt, Wrocław 2001.
• Kisielewski S., Dzienniki, Warszawa 1997.
• „Mam na Pana nowy zamach…”. Wybór korespondencji Jerzego Giedroycia z historykami i świadkami historii 1946-2000, t. 1-2, wybór i oprac. S.M. Nowinowski i R. Stobiecki przy współpracy A. Brzezińskiej i M. Przybysz-Gralewskiej, Łódź-Paryż 2019.
• Mieroszewski J., Finał klasycznej Europy, wybór, wstęp i oprac. R. Habielski, Lublin 1997.
• Opozycja demokratyczna w Polsce 1976-1980. Wybór dokumentów, red. Z. Hemmerling, M. Nadolski, Warszawa 1994.
• Opozycja małopolska w dokumentach 1976-1980, oprac. A. Roliński, współpraca K. Bielawska, M. Orski, wstęp T. Gąsowski, Kraków 2003.
• I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”. Stenogramy, t. 1: I tura, oprac. G. Majchrzak, J.M. Owsiński, Warszawa 2011.
• Rudzińska A., O moją Polskę. Pamiętniki 1939-1991, Łódź-Warszawa 2003.
• Sąd orzekł..., Paryż 1972.
• Bielecki C., Książę Witold w podziemiu [w:] Jerzy Giedroyc. Redaktor. Polityk. Człowiek, oprac. K. Pomian, Lublin 2001.
• Błażejowska J., Papierowa rewolucja. Z dziejów drugiego obiegu wydawniczego w Polsce 1976- 1989/1990, Warszawa 2010.
• Budrewicz L., Z PRL do Polski. Wspomnienia z niejednego podwórka (1976-1989), Wrocław 2008.
• Bukowski H., Cieślak-Graef K., Konwoje z Niemiec, „Karta” 2002, nr 36.
• Co nam zostało z tych lat... Opozycja polityczna 1976-1980 z dzisiejszej perspektywy, red. J. Eisler, Warszawa 2003.
• Dorosz B., Literatura i krytyka literacka w drugim obiegu (1977-1989). Rekonesans bibliogracfizny w zakresie druków zwartych [w:] Piśmiennictwo - systemy kontroli - obiegi alternatywne, t. 2, red. J. Kostecki, A. Brodzka, Warszawa 1992.
• Drugi obieg w PRL na tle samizdatu w państwach bloku sowieckiego po 1956 roku, red. P. GasztoldSeń, N. Jarska, J. Olaszek, Warszawa 2016.
• Frazik W., Musiał F., Szpytma M., Wenklar M., Ludzie bezpieki województwa krakowskiego. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w województwie krakowskim w latach 1945-1990. Informator personalny, Kraków 2009.
• Friszke A., Opozycja polityczna w PRL 1945-1980, Londyn 1994.
• Friszke A., Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL, Warszawa 2007.
• Friszke A., Regionalny Komitet Wykonawczy Mazowsze. Powstanie, struktura, działalność (1981−1986) [w:] Solidarność podziemna 1981-1989, red. A. Friszke, Warszawa 2006.
• Friszke A., Sprawa Hanny Rewskiej, „Zeszyty Historyczne” 1996, z. 117.
• Friszke A., Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ „Solidarność” (1982-1987) [w:] Solidarność podziemna 1981-1989, red. A. Friszke, Warszawa 2006.
• Gawłowicz J., Byłem kurierem Giedroycia, Szczecin 1998.
• Golińczak M., Piłsudczykowska koncepcja Międzymorza jako projekt integracji środkowoeuropejskiej w programach i publicystyce Konfederacji Polski Niepodległej w latach 1979-1989 [w:] Epigoństwo, czy twórcza ciągłość? Ideowe dziedzictwo głównych nurtów politycznych Drugiej Rzeczypospolitej po zakończeniu II wojny światowej, red. E. Krasucki, T. Sikorski, A. Wątor, Toruń 2011.
• Grochola W., Słowo jak dynamit, „Karta” 2006, nr 49.
• Hofman I., Dwugłos o Peerelu. Dzienniki Stefana Kisielewskiego i Mariana Brandysa, Lublin 1999.
• Hofman I., Stefan Kisielewski w Kulturze, „Studia Medioznawcze” 2012, nr 3.
• Hofman I., Szkice o paryskiej „Kulturze”, Toruń 2004.
• Jasiński Ł., Kwestie międzynarodowe w myśli opozycji demokratycznej w PRL 1976-1980, Gdańsk 2009.
• Jedlicki W., Klub Krzywego Koła, Paryż 1963.
• Jegliński P., Placówka w Paryżu, „Scriptores” 2011, nr 39.
• Kaleta M., Emigracyjna spółka „Szmugiel”. Wspomnienia dostawcy sprzętu poligracfiznego przemycanego do Polski dla opozycji antykomunistycznej w latach 1978-1989, Warszawa 2015.
• Kaleta M., Powielacze na szmuglerskim szlaku. Fragmenty wspomnień emigracyjnych, „Sowiniec” 2005, nr 27.
• Kaliski B., Przerzut od Giedroycia, „Karta” 2004, nr 40.
• Kamińska-Chełminiak K., Stefana Kisielewskiego związki z paryską „Kulturą”, „Zeszyty Prasoznawcze”, 2017, t. 60, nr 3.
• Karpiński J., Taternictwo nizinne, Lublin 2002.
• Kowal P., Za wolność naszą i waszą. Ukraina, Litwa, i Białoruś w myśli politycznej środowisk opozycyjnych w latach 1976-1980 [w:] Narody i historia, red. A. Rzegocki, Kraków 2000 („Studia i Analizy”).
• Kowalczyk A.S., Wena do polityki. O Giedroyciu i Mieroszewskim, t. 2, Warszawa 2014.
• Król M., Nieco z boku. Autobiograafi niepolityczna , Warszawa 2008.
• Krzek-Lubowiecki M., Wydawnictwo Myśli Nieinternowanej. Dzieje niezależnej ocfiyny w latach 1982-1989, Kraków 2021.
• Kufel J., Między koniflktem a współdziałaniem. Linie zróżnicowania programowego Komitetu Obrony Robotników i Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela w latach 1976-1980, Toruń 2017.
• Kuta C., Niecenzurowane. Z dziejów drugiego obiegu wydawniczego w Krakowie w latach 1976- 1990, Kraków 2019.
• Kuta C., Niezależny ruch wydawniczy 1980-1989 [w:] NSZZ „Solidarność” 1980-1989, t. 2: Ruch społeczny, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010.
• Łabędź K., Koncepcje współpracy opozycji krajów bloku wschodniego wysuwane w publikacjach opozycji polskiej w latach 80. XX wieku [w:] Solidarność i opozycja polityczna w Europie ŚrodkowoWschodniej w latach 80. XX wieku. Wybrane zagadnienia, red. J.R. Sielezin, M. Golińczak, Wrocław 2012.
• Majchrzak G., Niebezpieczny dokument. Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej, „Wolność i Solidarność” 2011, nr 2.
• Michnik A., Tischner J., Żakowski J., Między panem a plebanem, Kraków 1995.
• Mieszanka informacyjna: Ubeckie nadajniki do namierzania drukarni, „Baza” 1985, nr 6.
• Milewski, czyli tajemnica poliszynela. Wywiad z Ireną Lasotą, „Nowy Świat”, 26 V 1992 r.
• Nowacki P., „Zapis”, „Spotkania” i potyczki z Kuroniem, „Biuletyn IPN” 2005, nr 7/8.
• Obieg NOW-ej, wybór i oprac. Ł. Bertram, Warszawa 2013.
• Olaszek J., Rewolucja powielaczy. Niezależny ruch wydawniczy w Polsce 1976-1989, Warszawa 2015.
• Pazio-Wlazłowska D., Wydawnictwa niezależne lat 1976-1989 [w:] Opozycja i opór społeczny w Polsce po 1956 roku, red. T. Kozłowski, J. Olaszek, t. 1, Warszawa 2011.
• Proces taterników, „Zeszyty Historyczne” (Paryż) 1997, nr 121.
• Ptasińska-Wójcik M., Inwigilacja Instytutu Literackiego przez Służbę Bezpieczeństwa w czasach Gomułki [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec emigracji politycznej i Polonii, red. R. Terlecki, Warszawa 2005.
• Ptasińska-Wójcik M., Z dziejów Biblioteki Kultury 1946-1966, Warszawa 2006.
• Reisch A.A., Nieznany front zimnej wojny. Tajny program dystrybucji książek za żelazną kurtyną, tłum. P. Poniatowska, red. M. Choma-Jusińska, Warszawa 2015.
• Riechers A., Pomoc dla Solidarności. Przykłady pomocy zachodnioniemieckiego społeczeństwa i państwa w latach 1980-1982, [Warszawa 2005].
• Rogaczewska K., Europa Środkowo-Wschodnia w myśli politycznej polskiej opozycji w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku [w:] Europa Środkowo-Wschodnia w polskiej myśli politycznej, red. M. Dymarski, J. Juchnowski, Wrocław 2004.
• Skórzyński J., Na przekór geopolityce. Europa Środkowo-Wschodnia w myśli politycznej polskiej opozycji demokratycznej 1976-1989, Warszawa 2014.
• Skórzyński J., Nowy Prometeizm. Polska opozycja antykomunistyczna wobec Europy Środkowo-Wschodniej (1967-1989) [w:] W poszukiwaniu programu. Studia i szkice z dziejów opozycji politycznej w PRL, red. Ł. Sołtysik, G. Waligóra, Warszawa-Wrocław 2020.
• Sowiński P., Europa George'a Mindena, „Wolność i Solidarność” 2013, nr 5.
• Sowiński P., Kontrabanda. Na pomoc podziemnym wydawcom w stanie wojennym [w:] Bibuła 1976-1989. Od wolnego słowa do wolności, red. W. Borowik, Warszawa 2009.
• Sowiński P., „Wola”, czyli wolność: Międzyzakładowy Komitet Koordynacyjny NSZZ „Solidarność”, tygodnik, Grupa Polityczna [w:] Solidarność podziemna 1981-1989, red. A. Friszke, Warszawa 2006.
• Sowiński P., Zakazana książka. Uczestnicy drugiego obiegu 1977-1989, Warszawa 2011.
• Sowiński P., Z ziemi włoskiej do Polski, „Wolność i Solidarność” 2014, nr 7.
• Stefan Kisielewski. Kisiel 1911-1991-2011, red. R. Habielski, M. Jabłonowski, Warszawa 2011.
• Supruniuk M., Zobaczyć inną Polskę. Pomoc paryskiego Instytutu Literackiego dla Polski w latach 1946-1990. Koncepcje i realizacja, Toruń 2011.
• Szarek J., Czarne Juwenalia. Opowieść o Studenckim Komitecie Solidarności, Kraków 2007.
• Szczepański T., Mniejszości narodowe w myśli opozycji polskiej w latach 1980-1989, Toruń 2008.
• Szczepański T., Wyspecjalizowane inicjatywy na rzecz Wschodu i problematyki narodowościowej w latach 1981-1989, „Mazowieckie Studia Humanistyczne” 2008, nr 1-2.
• Tarka K., Wyrok za tłumaczenie. Sprawa Anny Rudzińskiej, „Wolność i Solidarność” 2016, nr 9.
• Toruńczyk B., Rozmowy w Maisons-Lafitte, 1981, Warszawa 2006.
• Trzech kumpli. Przypis do historii PRL, oprac. A. Ferens, E. Stankiewicz, Kraków 2008.
• Tyrchan M., Paryska „Kultura” wobec koniflktów politycznych w Polsce (1976-1989), Poznań 2011.
• Wojtowicz W.K., „Francuzka” w Lublinie, „Scriptores” 2011, nr 39.
• Zając E., Głębocki H., „Ketman” i „Monika” - żywoty równoległe, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989” 2005, nr 1.

Identifiers

DOI

10.48261/pis223919

Biblioteka Nauki

2156699