Sprawa powrotu do Polski emisariuszy gruzińskiego rządu emigracyjnego Szalwy Beriszwilego oraz Dawita Erkomaiszwilego jesienią 1930 roku

• Authors: Razhden Chikhoria

Title variants

EN

The Case of the Return to Poland of the Emissaries of the Georgian Government in Exile, Shalva Berishvili and Davit Erkomaishvili in the Autumn of 1930

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest historii powrotu z Turcji do Polski gruzińskich emigrantów, którzy jako emisariusze gruzińskiego rządu emigracyjnego latem 1930 r. potajemnie dostali się na teren sowieckiej Gruzji w celu prowadzenia nielegalnej działalności politycznej. Misja była skutkiem wspólnej pracy przedstawicieli emigracji gruzińskiej w Paryżu oraz władz polskich, a w szczególności Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Członkowie ekspedycji mieli za zadanie przywrócenie łączności z Gruzją poprzez stworzenie sieci komunikacyjnej. Zainstalowanie ośrodka łączności przewidywało, że emisariusze przez dłuższy czas mieli pozostać w Gruzji, jednakże ich nagły powrót (po niespełna dwóch miesiącach) wzbudził podejrzenia władz polskich. Dodatkowo komplikował sytuację fakt, że emisariusze po wydostaniu się z terytorium sowieckiej Gruzji wpadli w ręce władz tureckich. W warunkach polepszających się stosunków pomiędzy Ankarą i Moskwą istniało zagrożenie, że władze tureckie wydadzą Gruzinów stronę sowieckiej. Nie do końca wiadomo, co skłoniło Turków do uwolnienia gruzińskich emisariuszy, którym udało się dostać do Stambułu. Emisariusze byli przekonani, że wykonali wszystkie powierzone im zadania, w przeciwieństwie do strony polskiej, która nie pomogła w ich uwolnieniu z tureckiego aresztu. Ze swojej strony polskie czynniki podejrzewały, że gruzińscy emisariusze lekkomyślnie odnosili się do powierzonych zadań, co przyczyniło się do skomplikowania sytuacji.

EN

The article is devoted to the history of the return from Turkey to Poland of Georgian emigrants who, as emissaries of the Georgian government in exile, secretly entered the territory of Soviet Georgia in the summer of 1930 to pursue illegal political activity. The mission was the result of the joint work of the representatives of the Georgian emigration in Paris and the Polish authorities, in particular the Branch II of the General Staff of the Polish Army. The members of the expedition were tasked with re-establishing contact with Georgia by creating a communication network. The installation of the communications center provided that the emissaries would remain in Georgia for a longer period, but their too sudden return (after only two months of stay) aroused the suspicions of the Polish authorities. The situation was additionally complicated by the fact that the emissaries, after leaving the territory of Soviet Georgia, fell into the hands of the Turkish authorities. In the conditions of improving relations between Ankara and Moscow, there was a risk that the Turkish authorities would hand over the Georgians to the Soviet side. It is not fully known what prompted the Turks to release Georgian emissaries who managed to get to Istanbul. Georgian emissaries were convinced that they had performed all the tasks entrusted to them, unlike the Polish side, which did not help in their liberation from the Turkish arrest. For their part, Polish factors suspected that Georgian emissaries were reckless with the tasks entrusted to them, which made the situation more complicated.

Keywords

PL

Gruzja; Polska; Turcja; Ruch Prometejski; rząd gruziński na emigracji; Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego

EN

Georgia; Poland; Turkey; Promethean Movement; Georgian Government in Exile; Branch II of the General Staff of the Polish Army

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2022
• Volume: 39
• Issue: 1
• Pages: 582-606

Dates

published

2022

Contributors

author

Razhden Chikhoria

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

References

• Czainskij J., Tevfik Rüştü i polska polityka prometejska w kontekście sprawy wydalenia Simona Mdiwaniego z Turcji w 1928 r., „Nowy Prometeusz” 2014, nr 6.
• Gilewski G., The origins, course and consequences of an intelligence operation held in the Georgian Soviet Socialist Republic, organised by Office No. 2 of the Second Department of Main Staff of the Polish Armed Forces and Georgian Military Organisation in 1930, „Nowy Prometeusz” 2018, nr 10.
• Thom F., Beria: oprawca bez skazy, tłum. K. Antkowiak, Warszawa 2016.

Identifiers

DOI

10.48261/pis223927

Biblioteka Nauki

2230826