Spór o Stanisława ze Szczepanowa. Dyskusje wokół powieści Karola Bunscha Imiennik

• Authors: Przemysław Benken

Abstracts

PL

Artykuł zawiera omowienie dyskusji poświęconej dwutomowej powieści krakowskiego prawnika i literata Karola Bunscha Imiennik (t. 1: Śladami pradziada, t. 2: Miecz i pastorał), wydanej w 1949 r. Opisano w niej panowanie Bolesława Śmiałego i konflikt władcy z biskupem krakowskim Stanisławem ze Szczepanowa, zakończony tragiczną śmiercią tego ostatniego w 1079 r. Autor połączył w powieści fakty historyczne, własne interpretacje spornych zagadnień i zachowanego materiału źrodłowego, jak rownież wydarzenia fikcyjne; mocno zarysował przy tym niemożliwe do weryfikacji z naukowego punktu widzenia wewnętrzne motywacje postaci historycznych. Powieść wywołała polemikę między autorem a jego krytykami, toczoną m.in. na łamach „Tygodnika Powszechnego”. Dotyczyła ona przede wszystkim sposobu ukazania przez Bunscha postaci bp. Stanisława, ktory to uznano za nierzetelny i krzywdzący. Krytycy książki odrzucali koncepcje historykow, na ktorych opierał się Bunsch, jak rownież część informacji podanych przez Galla Anonima względnie proponowali ich odmienną interpretację; dawali jednocześnie pierwszeństwo źrodłom poźniejszym, przedstawiającym bp. Stanisława w pozytywnym świetle. Bunsch bronił hipotez starszych badaczy, ktore przedstawił w powieści, jak rownież wielu własnych przemyśleń, zarzucając oponentom nieznajomość źrodeł, błędną ich interpretację, a nawet manipulację. Spor ciągnął się przez wiele lat i miał dodatkowy wymiar polityczny, wpisując się w skomplikowane relacje między Kościołem katolickim a komunistycznym rządem.

Keywords

PL

Karol Bunsch; św. Stanisław; stosunki państwo–Kościół; powieść piastowska

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2022
• Volume: 40
• Issue: 2
• Pages: 151-172

Dates

published

2022

Contributors

author

Przemysław Benken

• Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie

References

• Baszkiewicz J., Czarna i biała legenda Bolesława Śmiałego, „Kwartalnik Historyczny” 1981, R. 88, nr 2.
• Bunsch K., Posłowie [w:] idem, Przekleństwo, Kraków 2003.
• Domański J., Profesor Marian Plezia (26 II 1917 - 3 XI 1996), lfiolog klasyczny - mediewista - histo - ryk lfiologii , „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1997, t. 42, nr 3-4.
• Dziedzic Z., Miejsce męczeństwa św. Stanisława w kulturze i w świadomości narodowej Polaków, „Peregrinus Cracoviensis” 2000, z. 8.
• Gieysztor A., Wstęp [w:] T. Wojciechowski, Szkice historyczne jedenastego wieku, oprac. A. Gieysztor, Warszawa 1970.
• Gołubiew O., Unoszeni historią, Kraków 1979.
• Grudziński T., Koniflkt króla Bolesława Szczodrego z biskupem Stanisławem w polskiej świadomości zbiorowej (zarys problematyki), „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Historia” 1981, t. 17.
• Grudziński T., Bolesław Śmiały - Szczodry i biskup Stanisław, Warszawa 1982.
• Grzegorski Z., Święty - Śmiały. Wątek św. Stanisława w literaturze polskiej, „Poznańskie Studia Teologiczne” 2005, t. 18.
• Janicki J.J., Logos i etos świętości w świetle tekstów liturgicznych o św. Stanisławie biskupie i męczenniku, „Folia Historica Cracoviensia” 2003.
• Kornalczyk F., Wprowadzenie do sztuki Marii Dąbrowskiej [w:] M. Dąbrowska, Stanisław i Bogumił, Gniezno 1966.
• Kosonowski S., Stanisław Wyspiański zapomnianym autorem hipotezy o aktywnej roli Władysława Hermana w procesie obalenia władzy królewskiej Bolesława Szczodrego, „Pamiętnik Literacki” 2017, nr 2.
• Kristanova E., „Tygodnik Powszechny” (1945-1953). W kręgu zagadnień prozy literackiej, „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2013, t. 16, z. 2 (32).
• Labuda G., List papieża Paschalisa II do niewiadomego arcybiskupa polskiego z początku XII wieku, „Sobótka” 1971, nr 4.
• Labuda G., Św. Stanisław. Biskup krakowski, patron Polski. Śladami zabójstwa - męczeństwa - kanonizacji, Poznań 2000.
• Labuda G., Mieszko II. Król Polski (1025-1034), Poznań 2009.
• Łysiak W., Wyspy bezludne, Warszawa 1994.
• Plezia M., Kronika Galla na tle historiograifi XII wieku, Kraków 1947.
• Plezia M., Problem św. Stanisława biskupa, „Homo Dei” 1950, nr 19.

Identifiers

DOI

10.48261/pis224008

Biblioteka Nauki

2230866