Postawy mniejszości żydowskiej i niemieckiej w Polsce wobec wojny z Rosją sowiecką 1919-1920 roku

• Authors: Marta Milewska

Abstracts

PL

Odrodzone państwo polskie nie było krajem jednolitym narodowościowo. Na jego terenie można było spotkać mniejszości narodowe, wśród których dominowali Ukraińcy, Żydzi, Białorusini i Niemcy. Celem artykułu jest przedstawienie postaw mniejszości żydowskiej i niemieckiej wobec wojny polsko-sowieckiej 1920 roku. Postawa pierwszej z nich była zróżnicowana. Wiele miejsca poświęcono na ukazanie zarówno pozytywnych przykładów identyfikacji części Żydów z polską racją stanu w obliczu bolszewickiego zagrożenia w 1920 r., jak i negatywnego stosunku do państwa polskiego, będącego udziałem części tej grupy etnicznej. W tym czasie ludność niemiecką cechował wrogi stosunek do państwa polskiego. Wskazane zostały czynniki wywierające wpływ na postawy wymienionych mniejszości narodowych podczas konfliktu zbrojnego między Polską a bolszewicką Rosją.

Keywords

PL

mniejszość narodowa; dwudziestolecie międzywojenne; postawa; II Rzeczpospolita; najazd bolszewicki; wojna polsko-rosyjska 1920 roku

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2022
• Volume: 40
• Issue: 2
• Pages: 240-261

Dates

published

2022

Contributors

author

Marta Milewska

• Instytut Historii Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Warszawie
• Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

References

• Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa polskiego, wyd. drugie, Warszawa 1926.
• Grabski S., Pamiętniki, t. 2, Warszawa 1989.
• Inwazja bolszewicka a Żydzi. Zbiór dokumentów, Warszawa 1921.
• Kochanowski J., Rokowania pokojowe z Rosją Radziecką (VII-VIII 1920 r.) w relacji Kazimierza Stamirowskiego, „Przegląd Wschodni” 1992-1993, z. 1.
• Ligocki E., Nowa legenda, Warszawa 1921.
• Marchlewski J., Rosja proletariacka a Polska burżuazyjna [w:] idem, Pisma wybrane, t. 3, Warszawa 1956.
• Mścisławski T., Wojsko Polskie a Żydzi, Warszawa 1923.
• Narbut-Łuczyński A.J., U kresu wędrówki. Wspomnienia, Londyn 1966.
• Obrona Państwa w 1920 roku, red. W. Ścibor-Rylski, Warszawa 1923.
• Pierwszy Powszechny Spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 roku. Mieszkania, ludność, stosunki zawodowe, tablice państwowe, tabela 11: Ludność według wyznania religijnego i narodowości, Warszawa 1927.
• Piłsudski J., Pisma zbiorowe, t. 5, Warszawa 1937.
• Piłsudski J., Rok 1920. Z powodu pracy M. Tuchaczewskiego „Pochód za Wisłę”, Warszawa 1924.
• Sąsiedzi wobec wojny 1920 r. Wybór dokumentów, oprac. J. Cisek, Londyn 1990.
• Sprawozdania stenograficzne Sejmu Ustawodawczego (SS SU), pos. 155 z 15 czerwca 1920 r., ł. 4-5; pos. 158 z 2 lipca 1920 r., ł. 63; pos.172 z 14 października 1920 r., ł. 47-50-52; pos. 18 z 4 listopada 1920 r., ł. 49-50, 55-66.
• Witos W., Moje wspomnienia, część 2, oprac. E. Karczewski, J.R. Szaflik, Warszawa 1990.
• Wrzesiński W., Materiały do kwestii polskiej na Warmii i Mazurach po plebiscycie (1920-1921), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1959, nr 1.
• Bednarczyk P., Piątkowski S., „Twierdzą nam będzie każdy próg…”. Społeczeństwo ziemi radomskiej w okresie wojny polsko-bolszewickiej lat 1919-1920, Radom 2015.
• Bystrzycki P., Działdowszczyzna w latach II Rzeczpospolitej. Życie społeczno-polityczne, Olsztyn 1997.
• Bystrzycki P., Rok 1920 na Działdowszczyźnie, „Tygodnik Ciechanowski” 1987, nr 33.
• Chwalba A., 1919. Pierwszy rok wolności, Wołowiec 2019.
• Fuks M., Żydzi w Polsce. Dawniej i dziś, Poznań 2000.
• Gąsowski T., Żydzi wobec wojny polsko-bolszewickiej [w:] Polskie zwycięstwo 1920, red. M. Kopczyński, M. Mirowski, Warszawa 2020.
• Goclon J.A., W obronie Europy. Wojna z bolszewicką Rosją w 1920 roku, Toruń 2006.
• Gołębiewski G., Obrona Płocka przed wojskami bolszewickimi 18-19 sierpnia, Płock 2015.
• Grzybowski M.M., Wojna polsko-rosyjska 1920 r. w Płocku i na Mazowszu, Płock 1990.
• Gulczyński A., Ministerstwo byłej Dzielnicy Pruskiej (1919-1922), Poznań 1995.
• Hauser P., Niemcy a koniflkt polsko-radziecki w latach 1919-1920 [w:] Rok 1920 z perspektywy osiemdziesięciolecia, red. A. Ajnenkiel, Warszawa 2001.
• Kamiński M.K., Czechosłowacja wobec wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. [w:] Wojna polsko-sowiecka 1920 roku. Przebieg walk i tło międzynarodowe, red. A. Koryn, Warszawa 1991.
• Koński W, „Sprawa żydowska” podczas obrony Płocka w 1920 roku, „Płocki Rocznik Historyczno-Archiwalny” 1995, t. 1.
• Kozyra W., Działalność kierownictwa resortu spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej w czasie koniflktu polsko-bolszewickiego: luty 1919 - październik 1920 [w:] Rok 1920. Wojna i polityka, red. M. Szumiło, Lublin 2011.
• Księga Pamięci Gminy Żydowskiej Maków Mazowiecki, red. J. Brat, Tel Awiw 1969.
• Księga Pamięci Gminy Żydowskiej w Siedlcach, Buenos Aires 1956.
• Lewandowski J., Szkło bolesne, obraz dni. Eseje nieprzedawnione, Uppsala 1990.
• Lietz Z., Plebiscyt na Powiślu, Warmii i Mazurach w 1920 roku, Warszawa 1958.
• Madajczyk P., Niemcy wobec wojny polsko-radzieckiej w 1920  r. [w:] Wojna polsko-sowiecka 1920 roku. Przebieg walk i tło międzynarodowe, red. A. Koryn, Warszawa 1991.
• Markowski M.B., Społeczeństwo województwa kieleckiego wobec wojny polsko-bolszewickiej, Kielce 1998.
• Martin B., Niemiecko-rosyjska konfrontacja polityczna, gospodarcza i militarna oraz próby nawią- zywania kontaktów na granicy Prus Wschodnich podczas wojny polsko-radzieckiej 1920 r. [w:] Zwycięski pokój czy rozejm na pokolenie - traktat ryski z perspektywy 100 lat, red. Z. Girzyński, J. Kłaczkow, Warszawa 2022.
• Mierzwiński H., Wojna polsko-sowiecka 1919, 1920, Biała Podlaska 1991.
• Musialik Z.M., Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 a Żydzi, Częstochowa 1995.
• Pogromy na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, t. II: Studia przypadków (do 1939 roku), red. K. Kijek, A. Markowski, K. Zieliński, Warszawa 2019.
• Roszkowski W., Najnowsza historia Polski 1914-1945, Warszawa 2003.
• Rudnicki S., Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa 2004.
• Szczepański J., Dzieje Wyszkowa i okolic, Warszawa 1998.
• Szczepański J., Niemcy wobec najazdu bolszewickiego na Polskę w 1920 roku, „Res Historica” 2011, nr 31.
• Szczepański J., Okupacja sowiecka Mazowsza Północnego podczas najazdu 1920 roku, „Niepodległość i Pamięć” 2020, nr 70.
• Szczepański J., Separatystyczne tendencje Wielkopolski i Pomorza w okresie najazdu bolszewickiego w 1920 roku [w:] Archiwistyka oraz problemy historii Polski, Polonii i dyplomacji XX wieku, red. J. Łosowski, Lublin 2011.
• Szczepański J., Społeczeństwo Białostocczyzny wobec wojny polsko-sowieckiej 1920 r., „Białostocczyzna” 1993, nr 1.
• Szczepański J., Społeczeństwo Polski w walce z bolszewickim najazdem, Pułtusk-Warszawa 2000.
• Szczepański J., Społeczność żydowska Mazowsza w XIX-XX wieku, Pułtusk 2005.
• Szczepański J., W okresie Drugiej Rzeczypospolitej [w:] Dzieje Makowa Mazowieckiego, t. 1: (do 1945 r.), red. idem, Maków Mazowiecki - Pułtusk 2020.
• Szczepański J., Wojna 1920 roku na Mazowszu i Podlasiu, Warszawa-Pułtusk 1995.
• Tomaszewski J., Najnowsze dzieje Żydów w Polsce w zarysie (do 1950 roku), Warszawa 1993.
• Wróbel P., Na równi pochyłej. Żydzi Białegostoku w latach 1918-1939 - demograafi, ekonomia, koniflkty z Polakami , „Przegląd Historyczny” 1988, z. 2.
• Wrzesiński W., Polska - Prusy Wschodnie. Plebiscyty na Warmii, Mazurach oraz na Powiślu w 1920 roku, Olsztyn 2010.
• Zieliński K., Postawy społeczności żydowskiej [w:] Społeczeństwo Mazowsza wobec wydarzeń I wojny światowej, red. A. Koseski, J. Szczepański, Pułtusk 2017.
• Ziemiński J., Rejestracja działań bolszewickich [w:] Chełmskie prace historyczne, t. 1, Chełm 1998.
• Żydzi bojownicy o niepodległość Polski, red. N. Getter, J. Schall, Z. Schipper, Lwów 1939. Postawy mniejszości żydowskiej i niemieckiej
• w Polsce wobec wojny z Rosją sowiecką 1919-1920 roku

Identifiers

DOI

10.48261/pis224012

Biblioteka Nauki

2230862