Unijne konferencje kapłańskie w Pińsku jako inicjatywa biskupa Zygmunta Łozińskiego

• Authors: Mieczysław Ryba

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy wielkiej debaty religijno-politycznej na temat neounii, nowej formy przyciągania ludności prawosławnej do jedności z Kościołem katolickim. Podczas konferencji kapłańskich, organizowanych w Pińsku, Kościoł starał się znaleźć argumenty przekonujące polskie czynniki polityczne do akceptacji akcji unijnej na Kresach Wschodnich II RP. Pokazywano, że intencją kręgow kościelnych nie było kreowanie nowego separatyzmu narodowościowego na Kresach (na wzor tego ukraińskiego z Małopolski Wschodniej), lecz była nią akcja misyjna o charakterze przede wszystkim religijnym. Artykuł pokazuje też wewnątrzkościelną dyskusję na temat naleciałości bizantyńskich w obrządkach wschodnich, prowadzących do całkowitego usztywnienia liturgii i sprowadzenia spraw teologicznych u unitow wyłącznie do kwestii obrządkowych. Podczas obrad konferencji kapłańskich szukano rozwiązań uwzględniających poszanowanie starego obrządku wschodniego i uczenia konwertytow podstaw teologii katolickiej.

Keywords

PL

neounia; obrządek bizantyńsko-słowiański; konferencje kapłańskie w Pińsku

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2022
• Volume: 40
• Issue: 2
• Pages: 301-321

Dates

published

2022

Contributors

author

Mieczysław Ryba

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Urząd Wojewódzki Wileński Wydział Społeczno-Polityczny. Monografia obrządku wschodniosłowiańskiego na terenie Województwa Wileńskiego, Wilno, 7 VI 1938, ф. 46, oп. 9, cп. 4419.
• Chomyszyn G., Dwa królestwa, tłum. M. Siudak, red. I. Pełechatyj, W. Osadczy, Kraków 2017.
• Chomyszyn G., Problem ukraiński. Odbitka artykułów z XXIX i XXX (marzec-kwiecień- maj 1933) tomu miesięcznika, „Nasza Przyszłość. Wolna Trybuna Myśli Zachowawczej”, Warszawa 1933.
• Łubieński H.I., Droga na Wschód Rzymu, Warszawa 1932.
• O pracy unijnej w Polsce. List pasterski J.E. ks. dr. Henryka Przeździeckiego, biskupa podlaskiego, Warszawa 1933.
• Pamiętnik I-ej Konferencji Kapłańskiej w Sprawie Unii Kościelnej w Pińsku (23-24 IV 1930 roku), oprac. K. Kułak, Pińsk 1931.
• Pamiętnik II Konferencji Kapłańskiej w Sprawie Unii Kościelnej w Pińsku (1, 2 i 3 IX 1931 roku), oprac. K. Kułak, Pińsk 1932.
• Pamiętnik III-ej Konferencji Kapłańskiej w sprawie unii kościelnej w Pińsku (30, 31 sierpnia i 1 wrześ- nia 1932), Pińsk 1933.
• Pamiętnik IV-ej Pińskiej Konferencji Kapłańskiej w sprawie Unii Kościelnej (7, 8 i 9 września 1933), Pińsk 1934.
• Pamiętnik V-tej Pińskiej Konferencji Kapłańskiej w Sprawie Unii Kościelnej (5, 6 i 7 września 1935), Pińsk 1936.
• Pamiętnik VI-tej Konferencji Kapłańskiej w Sprawie Unii Kościelnej (1-3 września 1937), Pińsk 1939.
• Przemówienie bpa Przeździeckiego na kongresie w Welehradzie, „Wiadomości Diecezjalne Podlaskie” 1924, nr 8-10.
• Przybylski P., Rola duchowieństwa greckokatolickiego w kształtowaniu się opcji narodowych wśród Łemków w latach 1918-1947, Toruń 2006.
• Stan akcji unijnej w diecezji pińskiej, „Oriens” 1933, z. 4.
• Wołczański J., Listy biskupa Grzegorza Chomyszyna do arcybiskupa Józefa Bilczewskiego z lat 1904- 1922, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 2003, nr 36 (1).
• Chodynicki K., Bałaban Gedeon (im. chrzest. Hryhory) († 1607) [w:] Polski słownik biogracfizny, t. 1, Kraków 1935.
• Górka L., Dziedzictwo Ojców. Ekumeniczny charakter tradycji welehradzkiej, Warszawa 1995.
• Górka L., Velehrad - symbol pojednania. W setną rocznicę inicjacji kongresów welehradzkich (1907- 2007), „Roczniki Teologiczne” 2006-2007, t. 53-59, z. 7.
• https://polona.pl/item/o-rzadzie-y-iednosci-kosciola-bozego-pod-iednym-pasterzem-y-o-greckim-y-rvskim-od-tey,NzQwNTAzMjE/6/#info:metadata, dostęp 18 I 2022 r.
• Hałaburda M., Duchowieństwo diecezji pińskiej (1929-1935), Kraków 2019.
• Hałaburda M., Schematyzmy diecezji pińskiej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2019, nr 112.
• Koneczny F., Bizantynizm niemiecki, Warszawa 2018.
• Koneczny F., Polskie logos a etos. Roztrząsanie o znaczeniu i celu Polski, t. 2, Poznań 1921.
• Koneczny F., Protestantyzm w życiu zbiorowym, Warszawa 2018.
• Kozyrska A., Arcybiskup Edward Ropp - życie i działalność (1851-1939), Lublin 2005.
• Łatocki A., Autokefalia. Zasady autokefalii, Warszawa 1932.
• Mróz M., W kręgu dyplomacji watykańskiej. Rosja, Polska, Ukraina w dyplomacji watykańskiej w latach 1917-1926, Toruń 2004.
• Nabywaniec S., Biskup Jozafat Kocyłowski (1876-1947), „Studia Rzeszowskie” 1998, t. 5.
• Papierzyńska-Turek M., Państwo wobec prawosławia 1918-1939, Warszawa 1989.
• Przemówienie Jego Eminencji ks. kardynała Sylwestra Sembratowicza na pierwszym uroczystym posiedzeniu Wiecu Katolickiego we Lwowie dnia 7 lipca 1896 r. [w:] Księga Pamiątkowa Drugiego Wiecu Katolickiego odbytego we Lwowie w dniach 7, 8 i 9 lipca 1896, Lwów 1899.
• Ryba M., Biskup Grzegorz Chomyszyn - zwolennik normalizacji stosunków ukraińsko-polskich w okresie międzywojennym, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2020, nr 113.
• Ryba M., Kościół i państwo na Kresach południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej, Warszawa 2021.
• Ryba M., Proces ukrainizacji Kościoła greckokatolickiego w Galicji Wschodniej w pierwszym etapie posługi duszpasterskiej metropolity Andrzeja Szeptyckiego (1899-1919). U źródeł koniflktu religijnego i narodowościowego na kresach południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2020, nr 35.
• Ryba M., Stosunki państwo-Kościół w województwie lubelskim 1918-1939, Lublin 2016.
• Rzemieniuk F., Katolicki Kościół obrządku bizantyjsko-słowiańskiego (neounia), Lublin 1999.
• Skutki polityczne Unii w dawnej Rzeczypospolitej i w chwili obecnej, „Sprawy Narodowościowe” 1932, nr 6.
• Sprawa „bizantynizmu” i „latynizmu” w cerkwi gr[ecko]katolickiej. Listy pasterskie ks. metropolity Szeptyckiego i ks. biskupa Chomyszyna, „Sprawy Narodowościowe” 1931, nr 4-5.
• Strutyński M., Myśl społeczno-polityczna Kościoła greckokatolickiego w II RP (1918-1939), Kraków 2019.
• Suławka A.R., Dookoła akcji unijnej. Dwumiesięcznik „Oriens” (1933-1939) jako pismo propagujące neounię w II Rzeczypospolitej, https://histmag.org/Dookola-akcji-unijnej.-DwumiesiecznikOriens-1933-1939-jako-pismo-propagujace-neounie-w-II-Rzeczypospolitej-7294, dostęp 18 I 2022 r.
• Woźniak A., „Kitież” - czasopismo ruchu unijnego w międzywojennej Polsce [w:] Chrześcijański Wschód a kultura polska, red. R. Łużny, Lublin 1989.
• Wyczawski W., Ruch neounijny w Polsce w latach 1923-1939, „Studia eThologica Varsaviensa” 1970, nr 8.
• Zięba A.A., Watykan i Ukraina po pierwszej wojnie światowej, „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze” 1994, t. 2.
• Бойчук A., Грекокатолицький Духовний Семінар в Станиславові [в:] Пастир Добрий. До 150-річчя Великого Учителя Церкви і Народу, Пророка України, pед. І. Пелехатий, Івано- -Франківськ-Харків 2017.

Identifiers

DOI

10.48261/pis224015

Biblioteka Nauki

2230859