Penetrating the Iron Curtain - the Rockefeller and Ford Foundations' Exchange Programs Directed to “Friendly ” Poles, 1948-1962/1968

• Authors: Renata Nowaczewska

Title variants

PL

Otwieranie żelaznej kurtyny – program wymiany kulturalnej fundacji Rockefellera i Forda skierowany do „przyjaznych” Polaków, 1948–1962/1968

Abstracts

PL

Celem artykułu jest analiza jednej z form międzynarodowej filantropii, świadczonej przez dwie amerykańskie fundacje prywatne: Rockefellera i Forda. Poszukiwane są odpowiedzi na pytania o wpływ programów wymiany, skierowanych do Polski we wczesnym okresie zimnej wojny, na stworzenie możliwości badawczych, służących dogonieniu osiągnięć naukowych na Zachodzie. Cezury czasowe to data pierwszej wizyty przedstawicieli Fundacji Rockefellera w Polsce i rok, w którym fundacje tymczasowo wycofały się ze wsparcia lub zawiesiły swoje rozległe programy. Krytyczna analiza dokumentów archiwalnych obu fundacji pozwala poznać okoliczności ich zaangażowania, procedury wyboru kandydatów oraz różne podejścia do sposobów osiągania wyznaczonych celów. Fundacja Rockefellera koncentrowała się na wynikach naukowych, dążyła do wzajemnej wymiany idei, do tworzenia sieci powiązań współpracujących ze sobą naukowców i intelektualistów, podczas gdy Fundacja Forda prowadziła działania z zakresu dyplomacji kulturalnej, która wywierałaby długofalowy wpływ na grupy „przyjaznych” odbiorców. W artykule przedstawiono kilka studiów przypadku polskich stypendystów, ukazując w ten sposób niedyskryminacyjne praktyki fundacji oparte na zasługach i roli, którą podopieczni mogli odegrać w rozwoju nauki, umacnianiu wolnego świata i promowaniu porozumienia międzynarodowego.

EN

The research objectives of this article are to analyse one form of international philanthropy undertaken by two American private foundations: the Rockefeller and the Ford foundations. It poses questions about the possible impact the exchange programs directed to Poland in the early Cold War period had upon the opening of research opportunities to catch up with peers in the West. The article covers the time span between the first visit of the Rockefeller Foundation representatives and the year when both temporarily withdrew or suspended their extensive programs. The method of critically analysing archival documents of both foundations made it possible to explore the circumstances of their engagement, candidate selection procedures, and the different approaches to achieving set goals. It reveals that the Rockefeller Foundation focused on scientific results, leading to the ‘cross-fertilization’ of ideas, network creation, and the opening up opportunities, while the Ford Foundation aimed at long-term cultural diplomacy, impacting upon groups of ‘friendly’ recipients. The article explores several case studies of Polish grantees, showing the foundations’ non-discriminatory practices based on merit and the role these grantees might have exercised in the development of science, strengthening the free world, and promoting international understanding.

Keywords

EN

Rockefeller Foundation; Ford Foundation; philanthropy; exchange programs; Cold War; Poland; scientists; intellectuals; case studies

PL

Fundacja Rockefellera; Fundacja Forda; filantropia; programy wymiany; zimna wojna; Polska; naukowcy; intelektualiści; studia przypadków

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2023
• Volume: 41
• Issue: 1
• Pages: 401-419

Dates

published

2023

Contributors

author

Renata Nowaczewska

• Instytut Historyczny Uniwersytetu Szczecińskiego [Institute of History, University of Szczecin]

References

• ehT Department of State, “United States and U.S.S.R. Sign Agreement on East-West Exchanges”, Bulletin, vol. XXXVIII, No. 973, 17 February 1958.
• Expansion of American Aid to Poland rThough Polish-American Foundation, 28 April 1959, U.S. Congressional Record, 86th Congress, 1st Sess., vol. 5, part 5, 6900-6901.
• ehT Ford Foundation, Annual Report(s) for 1951, 1958, 1963.
• Gaither, H.R., Report of the Study for the Ford Foundation on Policy and Program, Detroit, 1, 1949.
• Public Papers of the Presidents, Harry Truman, “Letter to the Speaker on the Need for an Expanded Truth Campaign to Combat Communism”, 13 July 1950, Public Papers of the Presidents, Harry Truman, “Address on Foreign Policy at a Luncheon of the American Society of Newspaper Editors”, 20 April 1950.
• ehT Rockefeller Foundation, Annual Reports of 1946 to 1961.
• Siscoe, F. G. Despatch No. 274 From the Embassy in Poland to the Department of State, Warsaw, 29 Jan. 1959, Foreign Relations of the U.S., 1958-60, Vol. X, Part 2.
• Arnove, R.F., Philanthropy and Cultural Imperialism: eTh Foundations at Home and Abroad, Bloomington, 1982.
• Berghahn, V.R., “Philanthropy and Diplomacy in the “American Century””, Diplomatic History, 1999, vol. 23, No. 3, pp. 399-402.
• Berghahn, V.R., America and the Intellectual Cold Wars in Europe: Shepard Stone between Philanthropy, Academy, and Diplomacy, Princeton-Oxford, 2001.
• Brzeziński, Z., Between Two Ages, New York, 1970.
• Clotfelter, Ch.T., Ehrlich, T., ed. by, Philanthropy and the Nonprotfi Sector in a Changing America, Bloomington & Indianapolis, 2001.
• Curti, M., American Philanthropy Abroad: A History, New Brunswick, New Jersey, 1963.
• Czernecki, I., An intellectual oefnsive: the Ford Foundation and the destalinization of the Polish social sciences, Cold War History, 2013, vol.13, No. 3, pp. 289-310.
• Fleishman, J.L., eTh Foundation: A Great American Secret: How Private Wealth is Changing the World, New York, 2009.
• Fosdick, R.B., eTh Story of the Rockefeller Foundation, New York, 1952.
• Gemelli, G. (ed.), eTh Ford Foundation and Europe (1950s-1970s): Cross-Fertilization of Learning in Social Science and Management, Brussels, 1998.
• Harr J.E., Johnson P.J., eTh Rockefeller Century, New York, 1988.
• Kamm, H., “Polish Reds Urge Curbs on Contacts with West”, eTh New York Times, 21 May 1967, p. 13.
• Karl, B.D., Katz, S.N., “Foundations and Ruling Class Elites”, Daedalus, 1987, No. 116, pp. 236-270.
• Kilias, J., “Not only scholarships: eTh Ford Foundation, its material support, and the rise of social research in Poland”, Serendipities. Journal for the Sociology and History of the Social Sciences, 2020, vol. 5, No. 1-2, pp. 33-46.
• Krige J., American Hegemony and the Postwar Reconstruction of Science in Europe, Cambridge, MA, 2006.
• Kuisel, R., Seducing the French: eTh Dilemma of Americanization, Berkley, 1993.
• Maier, Ch.S., “eTh Politics of Productivity: Foundations of American International Economic Policy aeftr World War II” [in] In Search of Stability: Explorations in Historical Political Economy, Charles S. Maier, ed., Cambridge, 1987.
• Nowaczewska, R., “Fundacja Forda a problem uchodźców w Europie, 1950-56. Od wymiany akademickiej i programów pilotażowych do pomocy bezpośredniej” [in:] Czas wojny. Czas pokoju: Stany Zjednoczone Ameryki w XX i XXI wieku. vol. II, Ł. Niewiński, ed., Białystok, 2015.
• Nowaczewska, R., ““Winning the Hearts and Minds”: eTh Intellectual Cold War and the Rockefeller and Ford Foundations' Exchange Programs in Eastern Europe”, Res Gestae 2023, vol. 15, pp. 165-81, https://doi.org/10.24917/24504475.15.12.
• Parmar, I., Selling Americanism, Combatting Anti-Americanism: eTh Historical Role of American Foundations, Budapest, 2004.
• Richmond, Y., Cultural Exchange & eTh Cold War. Raising the Iron Curtain, University Park, 2003.
• Roelofs J., Foundations and Public Policy: eTh Mask of Pluralism, New York, 2003.
• Schwartz, H., “Poland Asks Help of 2 Big U.S. Funds; Seeks Educational Support from Rockefeller and Ford Foundations in Line with U.S. Policy Past Assistance Noted”, eTh New York Times, 14 February 1957, p. 14.
• Stonor Saunders F., eTh Cultural Cold War: eTh CIA and the World of Arts and Letters, New York, 2000.
• Stensrud, I., ““Soft power” deployed. Ford Foundation's fellowship programs in communist Eastern Europe in the 1950s and 1960s”, Monde(s), 2014, vol. 6, No. 2, pp. 111-128.
• Stensrud, I., “Europe not taken for granted: eTh Ford Foundation's exchange programs in Eastern Europe in the 1950s and '60s.” PhD Dissertation NYNU, Trondheim, 2018.
• Sułek, A. ““To America!”: Polish Sociologists in the United States aeftr 1956 and the Development of Empirical Sociology in Poland”, Eastern European Politics & Societies 2010, vol. 24, No. 3, pp. 327-352.
• Tournes, T., Scott-Smith, G., ed., Global Exchanges: Scholarships and Exchange Programs in the Modern World, New York, 2017.

Identifiers

DOI

10.48261/pis234119

Biblioteka Nauki

2230845