Uniwersały Rady Nieustającej z lat 1775–1788. Część IV: Polityka społeczna

• Authors: Marcin Głuszak

Title variants

EN

Universals of the Permanent Council in 1775–1788. Part IV: Social policy

Abstracts

EN

In addition to judicial and economic matters, the activities of the Permanent Council focused on widely understood social policy, namely: student recruitment to the Academy of Medicine in Cracow, the prevention of begging, vagrancy and escape of the peasants from Russia. Furthermore, the Permanent Council was acting in an area of education and issued the universals devoted to raising funds for the Commission of National Education. The actions of the Permanent Council were not always effective, because the local authorities and the nobility did not want to comply with regulations contained in the universals.

PL

Obok materii sądowniczych i ekonomicznych działania Rady Nieustającej koncentrowały się wokół szeroko rozumianej polityki społecznej: rekrutacji studentów do Akademii Lekarskiej w Krakowie, zapobiegania żebractwu, włóczęgostwu i zbiegostwu chłopów z Rosji. Ponadto Rada Nieustająca działała w obszarze edukacji – wydawała uniwersały poświęcone gromadzeniu funduszy dla Komisji Edukacji Narodowej. Działania Rady Nieustającej nie zawsze były jednak skuteczne, bowiem władze miast i szlachta nie chciały podporządkować się nakazom zawartym w uniwersałach.

Keywords

PL

Rada Nieustająca; uniwersały; polityka społeczna; Akademia Lekarska; żebractwo; włoczęgostwo; zbiegli włościanie; Komisja Edukacji Narodowej

EN

the Permanent Council; universals; social policy; the Academy of Medicine; begging; vagrancy; fugitive peasants; the Commission of National Education

• Publisher: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
• Journal: Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego
• Year: 2022
• Volume: XXV
• Issue: 25
• Pages: 101-118

Dates

published

2022

Contributors

author

Marcin Głuszak

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000000210789012

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych: tzw. Metryka Litewska, dział VII. Zbiór Dokumentów Papierowych
• Czacki T., O litewskich i polskich prawach, o ich duchu, źródłach, związku i o rzeczach zawartych w pierwszem Statucie dla Litwy 1529 roku wydanem, t. I, Warszawa 1800.
• Protokóły posiedzeń Komisyi Edukacyi Narodowej 1773–1777, oprac. T. Wierzbowski, Piotr Laskauer i S-ka, Warszawa 1910.
• Volumina Constitutionum, t. I: 1493–1549, vol. 1: 1493–1526, oprac. S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996.
• Volumina Constitutionum, t. II: 1550–1609, vol. 2: 1587–1609, oprac. S. Grodziski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2008.
• Volumina Legum. Przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarów w Warszawie, od roku 1732 do roku 1782, wydanego, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1860, t. VI–VIII.
• Zbiór rezolucji interpretacyjnych Rady Nieustającej z lat 1786–1788, oprac. M. Głuszak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
• Zbiór rezolucyi Rady Nieustaiącey potrzebnych do wiadomosci juryzdykcyi sądowych y obywatelow oboyga narodow od seymu 1782 do seymu 1784 roku zebrany, Warszawa 1786.
• Zbiór rezolucyi Rady Nieustaiącey potrzebnych do wiadomości juryzdykcyi sądowych y obywatelów oboyga narodow od seymu 1784 do seymu 1786 roku zebrany, Warszawa 1788.
• Baranowski B., Ludzie luźni w południowo-wschodniej Wielkopolsce w XVII–XVIII wieku, Wrocław 1953.
• Borkowska-Bagieńska E., „Zbiór Praw Sądowych” Andrzeja Zamoyskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1986.
• Czaja A., Między tronem, buławą a dworem petersburskim. Z dziejów Rady Nieustającej 1786–1789, PWN, Warszawa 1988.
• Ereciński T., Uniwersał Stanisława Augusta z r. 1785 w sprawie wysyłania przez miasta koronne uczniów na naukę lekarską do Szkoły Głównej Koronnej, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny oraz Historii Nauk Przyrodniczych” 1927, t. VII, z. 2, s. 168–175.
• Głuszak M., Uniwersały Rady Nieustającej z lat 1775–1788. Część I: Charakterystyka ogólna, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2019, t. XXII, s. 37–49.
• Grodziski S., Ludzie luźni. Studium z historii państwa i prawa polskiego, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1961.
• Historia Kościoła w Polsce, t. II: 1764–1945, cz. 1: 1764–1918, red. B. Kumor, Z. Obertyński, Wydawnictwo Pallottinum, Poznań–Warszawa 1979.
• Jobert A., Komisja Edukacji Narodowej w Polsce (1773–1794), przeł. i uzupeł. M. Chamcówna, Ossolineum, Wrocław 1979.
• Korzon T., Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta (1764–1794). Badania historyczne ze stanowiska ekonomicznego i administracyjnego, t. I–IV, Księgarnia L. Zwolińskiego i S-ki, Teodor Paprocki i S-ka, Kraków–Warszawa 1897.
• Krawczyk K., Problemy sanitarno-zdrowotne w pracach Departamentu Policji Rady Nieustającej w latach 1778–1780, [w:] Zdrowie i choroba jako problem polityczny i społeczny. Medycyna w kontekście działań państwa, red. B. Płonka-Syroka, T. Srogosz, DiG, Wrocław 2005, s. 56–66.
• Likowski E., Dzieje Kościoła unickiego na Litwie i Rusi w XVIII i XIX wieku uważane głównie ze względu na przyczyny jego upadku, cz. I, Gebethner i Wolff, Warszawa 1906.
• Michalski J., Problematyka ludności luźnej w pierwszej połowie panowania Stanisława Augusta, [w:] idem, Studia historyczne z XVIII i XIX wieku, t. 1: Polityka i społeczeństwo, Wydawnictwo Stentor, Warszawa 2007.
• Milik K., Srogosz T., Uczniowie lekarscy – stypendyści miast królewskich u schyłku I Rzeczypospolitej, [w:] Z dziejów Polski XIX i XX wieku. Księga jubileuszowa ofiarowana profesorowi Ryszardowi Szwedowi, red. T. Dubicki, T. Panecki, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2004, s. 43–60.
• Rybarski R., Skarbowość Polski w dobie rozbiorów, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1937.
• Sobczak J., Sądownictwo Komisji Edukacji Narodowej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1982, t. XXXIV, z. 2, s. 213–230.
• Srogosz T., Problemy sanitarno-zdrowotne w działalności administracji Rzeczypospolitej w okresie stanisławowskim, Akademia Medyczna, Łódź 1993.
• Śreniowski S., Zbiegostwo chłopów w dawnej Polsce jako zagadnienie ustroju społecznego, Spółdzielnia Wydawnicza „Książka”, Warszawa 1948.
• Woltanowski A., Wołoszyński R.W., Komisja Edukacji Narodowej 1773–1794, Książka i Wiedza, Warszawa 1973.
• Zahorski A., Centralne instytucje policyjne w Polsce w dobie rozbiorów, PWN, Warszawa 1959.

Identifiers

DOI

10.48269/2450-6095-sdpipp-25-005

Biblioteka Nauki

2189305