Condamnées à s’allier. La Pologne et la France à la fin de la Grande Guerre et dans l’immédiat après-guerre (1917–1921)

• Authors: Małgorzata Gmurczyk-Wrońska

Title variants

EN

Condemned to be allies. Poland and France at the end of the Great War and in the immediate post-war period (1917–1921)

Abstracts

EN

Roman Dmowski and his camp, including Erazm Piltz, used the evolution of French foreign policy and the existence of the Polish National Committee in Paris to pressure the French government to include Polish independence in the Allies’ war aims. France’s increased interest in Polish affairs in late 1917 resulted partly from the loss of its Russian ally and partly from a strong desire to weaken Germany as much as possible. France then began to modify its policy in Eastern Europe and included in its future plans the possibility of including the new Central European states in its alliance system. Finally, in 1921, France and Poland concluded a two-part alliance: a political agreement and a secret military convention. For France, in the political and military spheres, Poland was nothing more than a “rear ally”, an ally against Germany, as well as an ally that raised many objections in the Quai d’Orsay. It also played a very important role for French investors. For Poland, on the other hand, the alliance with France as a victorious power was a very important factor in its foreign policy, because Poland absolutely needed a partner among the European powers.

PL

Roman Dmowski i jego obóz, w tym Erazm Piltz, wykorzystywali ewolucję francuskiej polityki zagranicznej i istnienie w Paryżu Komitetu Narodowego Polskiego w celu wywierania presji na rząd francuski, aby włączył on sprawę niepodległości Polski do celów wojennych aliantów. Wzrost zainteresowania Francji sprawami polskimi pod koniec 1917 roku po części wynikał z utraty rosyjskiego sojusznika, a po części z dążenia do maksymalnego osłabienia Niemiec. Francja zaczęła wówczas modyfikować swoją politykę w Europie Wschodniej i w swoich planach na przyszłość uwzględniała możliwość włączenia nowych państw Europy Środkowej do swojego systemu sojuszniczego. Ostatecznie w 1921 roku Francja i Polska zawarły dwuczęściowy sojusz: umowę polityczną i tajną konwencję wojskową. Dla Francji, w sferze politycznej i militarnej, Polska była jedynie allié de revers, sojusznikiem przeciwko Niemcom, przy tym sojusznikiem budzącym wiele zastrzeżeń w Quai d’Orsay. Sojusz odegrał także bardzo ważną rolę z perspektywy francuskich inwestorów. Dla Polski natomiast sojusz z Francją jako mocarstwem zwycięskim był kluczowym czynnikiem w jej polityce zagranicznej, ponieważ Polska bezwzględnie potrzebowała partnera wśród mocarstw europejskich.

FR

Roman Dmowski et son camp, dont Erazm Piltz, ont utilisé l’évolution de la politique étrangère française et présence du Comité national polonais à Paris pour faire pression sur le gouvernement français afin qu’il inclue l’indépendance de la Pologne dans les objectifs de guerre des Alliés. L’intérêt accru de la France pour les affaires polonaises à la fin de 1917 résulte d’une part de la perte de son allié russe et d’autre part d’un fort désir d’affaiblir l’Allemagne autant que possible. La France s’est alors mise à modifier sa politique dans l’Est européen prévoyant dans ses plans futurs la possibilité de compter les nouveaux États d’Europe centrale dans son système d’alliance. Finalement, en 1921, la France et la Pologne conclurent une alliance en deux volets : un accord politique et une convention militaire secrète. Pour la France, la Pologne n’est dans les domaines politique et militaire qu’un «allié de revers», un allié contre l’Allemagne, mais aussi un allié qui soulève de nombreuses objections au Quai d’Orsay. Elle joue également un rôle très important pour les investisseurs français. Pour la Pologne, en revanche, l’alliance avec la France en tant que puissance victorieuse était facteur essentiel dans sa politique étrangère, le pays ayant absolument besoin d’un partenaire parmi les puissances européennes.

Keywords

EN

Polish foreign policy (1918–1939); World War I; Treaty of Versailles; France; Polish political thought; Polish National Committee (1917–1919); Polish-French Alliance 1921; diplomacy of the Second Polish Republic

PL

polska polityka zagraniczna (1918–1939); I wojna światowa; traktat wersalski; Francja; polska myśl polityczna; Komitet Narodowy Polski (1917–1919); sojusz polsko-francuski 1921; dyplomacja II Rzeczypospolitej

FR

Politique étrangère polonaise (1918–1939); Première Guerre mondiale; Traité de Versailles; France; pensée politique polonaise; Comité national polonais (1917–1919); alliance franco-polonaise 1921; diplomatie de la Deuxième République (Pologne)

• Publisher: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
• Journal: Krakowskie Studia Międzynarodowe
• Year: 2022
• Issue: 2
• Pages: 21-38

Dates

published

2022

Contributors

author

Małgorzata Gmurczyk-Wrońska

• Instytutu Historii im. T. Manteuffla PAN w Warszawie

References

• Accord Polono-Français au nom de la République polonaise Joseph Piłsudski chef de l’État Polonais (Dz.U. z 1922 r., nr 63, poz. 563).
• Baranowski W., Rozmowy z Piłsudskim 1916–1931, Warszawa 1999.
• Brzeziński A.M., Warszawa–Paryż–Genewa. Sojusz polsko-francuski a problem rozbrojenia w dwudziestoleciu międzywojennym (1919–1937), Łódź 1996.
• Bułhak H., Józef Piłsudski wobec sojuszu polsko-francuskiego (szkic do tematu), [dans :] Józef Piłsudski i jego współpracownicy, red. A. Suchoński, Opole 1999, pp. 53–71.
• Bułhak H., Polska–Francja. Z dziejów sojuszu 1922–1939, cz. I, (1922–1932), Warszawa 1993.
• Bułhak H., Polska–Francja. Z dziejów sojuszu 1933–1936, Warszawa 2000.
• Ciałowicz J., Polsko-francuski sojusz wojskowy 1921–1939, Warszawa 1970.
• Dmowski R., Niemcy, Rosja i kwestia polska, wyd. VII, Wrocław 2013.
• Dmowski R., Polityka polska i odbudowa państwa [reprint], Warszawa 2008.
• Duroselle J.-B., Clemenceau, Paris 1990.
• Engelgrad J., Roman Dmowski wobec Rosji, [dans :] Myśl polityczna Romana Dmowskiego, red. J. Engelgrad, Warszawa 2009.
• Gmurczyk-Wrońska M., Akt 5 listopada z francuskiej perspektywy, [dans :] Akt 5 listopada 1916 roku i jego konsekwencje dla Polski i Europy, red. J. Kłaczkow, K. Kania, Z. Giżyński, Toruń 2016, pp. 309–319.
• Gmurczyk-Wrońska M., Czy rok 1916 był istotny dla spraw polskich w polityce Francji?, „Dzieje Najnowsze” 2016, no. 3, pp. 37–50.
• Gmurczyk-Wrońska M., Francja i jej rosyjski „sojusznik” w latach 1917–1921, [dans :] Yesterday. Studia z historii najnowszej. Księga dedykowana prof. Jerzemu Eislerowi w 65. Rocznicę urodzin, red. J. Olaszek, A. Dudek, Ł. Kamiński et al., Warszawa 2017, pp. 53–68.
• Gmurczyk-Wrońska M., Not Russia, but France and England shall decide about Poland: thediplomatic action of Roman Dmowski in 1916–17, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2017, vol. 52, no. 3 (special issue), pp. 27–45.
• Gmurczyk-Wrońska M., Polska, bolszewicy i „biała” Rosja – z wschodniej polityki Francji (1918–1921), „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2014, vol. 49, no. 1, pp. 73–92.
• Gmurczyk-Wrońska M., Pozyskać Francję. Zabiegi Józefa Piłsudskiego o wsparcie Francji po I wojnie światowej, „Dzieje Najnowsze” 2019, Year 51, no. 2, pp. 247–263.
• Gmurczyk-Wrońska M., Rosja – utracony aliant Francji w 1917 r. Znaczenie, konsekwencje, [dans :] 1917. Przełomowy rok Wielkiej Wojny?, red. J. Snopko, G. Zackiewicz, Białystok 2019, pp. 66–76.
• Gmurczyk-Wrońska M., Skazani na Francję – polskie działania dyplomatyczne w państwach ententy w 1917 roku. „Dzieje Najnowsze” 2017, Year 49, no. 4, pp. 29–49.
• Gmurczyk-Wrońska M., Stanisław Patek w dyplomacji i polityce (1914–1939), Warszawa 2013.
• Guelton F., La France et la guerre polono-bolchevique, „Annales – Centre Scientifique de l’Académie Polonaise à Paris” 2011, vol. 13, pp. 89–124.
• Guelton F., Lorsque les officiers français jugeaient les officiers polonais, [dans :] La Pologne et l’Europe du partage à l’élargissement (XVIII e–XXI e siècles), éd. I. Davion, J. Kłoczowski, G.-H. Soutou, Paris 2007, pp. 99–107.
• Hogenhuis-Seliverstoff A., Les relations franco-sovietiques 1917–1924, Paris 1981.
• Journal du général Edmond Buat 1914–1923, éd. F. Guelton, Paris 2015.
• Jędrzejewicz W., Józef Piłsudski 1867–1935. Życiorys, Londyn 1986.
• Kidzińska A., Stosunki Erazma Piltza z francuskim MSZ podczas I wojny światowej, [dans :] Ku Niepodległej. Ścieżki polskie i francuskie 1795–1918, red. M. Willaume, Lublin 2005, pp. 519–528.
• Komarnicki T., Józef Piłsudski a polityka wielkich mocarstw zachodnich, Londyn 1952.
• Kukułka J., Francja a Polska po traktacie wersalskim (1919–1922), Warszawa 1970.
• Leczyk M., Komitet Narodowy Polski a Ententa i Stany Zjednoczone 1917–1919, Warszawa 1966.
• Niklewska J., Roman Dmowski w Londynie i w Paryżu w świetle jego archiwum z lat 1915–1919, [dans :] Myśl polityczna Romana Dmowskiego, red. J. Engelgrad, Warszawa 2009, pp. 45–66.
• Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914–1918, Warszawa 1985.
• Pajewski J., Wokół sprawy polskiej. Paryż, Lozanna, Londyn 1914–1918, Poznań 1970.
• Rojek W., Wpływ mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych na historyczno-polityczną genezę II Rzeczypospolitej VIII 1914 – II/VI 1919, [dans :] Naród – państwo – Europa Środkowa w XIX i XX wieku. Studia ofiarowane Michałowi Puławskiemu w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, red. A. Patek, W. Rojek, Kraków 2006, pp. 125–135.
• Schramm T., Czy Polsce w okresie międzywojennym potrzebna była Francja?, [dans :] Ład wersalsko-ryski w Europie Środkowo-Wschodniej 1921–1939, red. M. Kornata, Warszawa 2013, pp. 93–107.
• Schramm T., Dyplomacja francuska wobec kwestii autonomii Polski w 1916 r., [dans :] Ku Niepodległej. Ścieżki polskie i francuskie 1795–1918, red. M. Willaume, Lublin 2005, pp. 501–513.
• Sierpowski S., Polityka zagraniczna Józefa Piłsudskiego, [dans :] Józef Piłsudski i jego legenda, red. A. Czubiński, Warszawa 1988.
• Soutou G.-H., La grande illusion. Quand la France perdait la paix 1914–1920, Paris 2015.
• Suleja W., Dwa listy Stanisława Patka do Józefa Piłsudskiego z Paryża ze stycznia 1920 roku.
• Przygotowanie wyprawy kijowskiej, [dans :] Idea Europy i Polska w XIX–XX wieku. Księga ofiarowana dr. Adolfowi Juzwence, dyrektorowi Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, z okazji 60-lecia urodzin, Wrocław 1999, pp. 42–48.
• Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław 1995.
• Szczepaniak A., Od autonomii do niepodległości. Działalność polityczna Erazma Piltza w latach 1914–1929, Opole 2015.
• Śladkowski W., Georges Clemenceau – Stary Tygrys, Łódź 1988.
• Śladkowski W., Opinia publiczna we Francji wobec sprawy polskiej w latach 1914–1918, Wrocław 1976.
• Śladkowski W., Szkice polsko-francuskie XIX–XX wiek, Lublin 2015.
• Wandycz P.S., The Twilight of French Eastern Alliances 1926–1936. French–Czechoslovak– Polish Relations from Locarno to the Remilitarization of the Rhineland, Princeton 1988.
• Wołos M.,, In the Hallways of Versailles. “White” Russia and Poland during the Paris Peace Conference, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 2020, vol. 55, no. 3 (special issue), pp. 6–32.

Identifiers

DOI

10.48269/2451-0610-ksm-2022-2-001

Biblioteka Nauki

2216281