Tantiemy dla współtwórców utworu audiowizualnego w kontekście usług platform streamingowych oraz dyrektywy w sprawie prawa autorskiego na jednolitym rynku cyfrowym

• Authors: Iga Bałos

Title variants

EN

Inalienable royalties for filmmakers in the context of streaming services and the Directive on Copyright in the Digital Single Market

Abstracts

EN

The aim of the article is to present the nature of remuneration due to film co-authors and performers on the basis of Art. 70(2)(1) of the Act of February 4, 1994 on copyright and related rights (CRRA). The current wording of the provision does not take into account the realities of the contemporary audiovisual industry and changing habits of audience who give up cinema screenings in favor of VoD. The streaming services also replace usage of films stored on DVD or other carriers. According to Article 18 of Directive (EU) 2019/790 of the European Parliament and of the Council of 17 April 2019 on copyright and related rights in the digital single market, the Member Stated shall ensure that where authors and performers license or transfer their exclusive rights for the exploitation of their works or other subject matter, they are entitled to receive appropriate and proportionate remuneration. According to the author of this article, the said article, with respect to coauthors of an audiovisual work should be implemented by extending the scope of Art. 70(2)(1) of the CRRA by introducing an inalienable right to appropriate remuneration for making the work publicly available in such a manner that anyone could access it at a place and time individually selected by them.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie charakteru wynagrodzenia, należnego współtwórcom filmowym na podstawie art. 70 ust. 21 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (pr. aut.). Obecne brzmienie przepisu nie uwzględnia realiów rynku audiowizualnego ani zmieniających się zwyczajów widzów, którzy rezygnują z seansu w kinie na rzecz VoD. Usługa wypiera również korzystanie z filmów zapisanych na nośniku. Art. 18 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym, która w dacie rozpowszechnienia niniejszego tekstu nie została wciąż implementowana do polskiego porządku prawnego, zobowiązuje państwa członkowskie, aby w przypadku, gdy twórcy i wykonawcy udzielają licencji lub przenoszą swoje wyłączne prawa do eksploatacji ich utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną, mieli oni prawo do odpowiedniego i proporcjonalnego wynagrodzenia. Zdaniem autorki postulat ten, w odniesieniu do współtwórców utworu audiowizualnego, powinien być zrealizowany poprzez rozszerzenie zakresu art. 70 ust. 21 pr. aut. i wprowadzenie niezbywalnego prawa do stosownego wynagrodzenia z tytułu publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.

Keywords

PL

tantiemy; prawo filmowe; odpowiednie i proporcjonalne wynagrodzenie

EN

residuals; inalienable royalties; appropriate and proportionate remuneration

• Publisher: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
• Journal: Studia Prawnicze: rozprawy i materiały
• Year: 2023
• Volume: 33
• Issue: 2
• Pages: 75-121

Dates

published

2023

Contributors

author

Iga Bałos

• Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

References

• Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r., poz. 2509).
• Autoriõiguse seadus [estońska ustawa o prawie autorskim], riigiteataja.ee/akt/128122021003 [dostęp: 11.09.2023].
• Autorių teisių ir gretutinių teisių įstatymo, nr. Viii-1185, 2022-03-30 Nr. 2022-06306 [litewska ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych], e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAD/TAIS.207019.
• Code de droit économique [belgijski kodeks prawa gospodarczego], www.ejustice.just.fgov.be/eli/loi/2013/02/28/2013A11134/justel#LNK0499 [dostęp: 13.11.2023].
• Code de la propriété intellectuelle, créé par la loi no 92-597 du 1er juillet 1992 relative au code de la propriété intellectuelle, publié au Journal officiel du 3 juillet 1992, Version en vigueur au 09 février 2023 [francuski kodeks własności intelektualnej], legifrance.gouv.fr/codes/article_lc/LEGIARTI000006278963.
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (Dz.Urz. UE L 130/92 z 17.05.2019).
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 października 2021 r. w sprawie europejskich mediów w dekadzie cyfrowej: plan działania na rzecz wsparcia odbudowy i transformacji (2021/2017(INI)) (Dz.Urz. UE C 184 z 5.05.2022).
• Zakon o spremembah in dopolnitvah Zakona o avtorski in sorodnih pravicah (ZASP-I), 11.10.2022, SOP 2022-01-3088 [słoweńska ustawa o zmianie ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych], pisrs.si/Pis.web/pregledPredpisa?id=ZAKO7916.
• Wyrok SA w Warszawie z dnia 6 listopada 2020 r., V ACa 826/19, LEX nr 3199659.
• Adekaiyero A., Mazzeo E., ‘Breaking Bad’ star Aaron Paul, ‘Orange Is the New Black’ cast member Kimiko Glenn, and more actors are revealing how little money they make as the SAG-AFTRA strike rolls on, 6.09.2023, insider.com/actors-revealing-how-little-money-make-sag-aftra-strike-2023-7 [dostęp: 11.09.2023].
• Arkin D., Streaming viewership overtakes cable TV for the first time, 18.08.2022, nbcnews.com/business/consumer/streaming-viewership-overtakescable-tv-first-time-rcna43704 [dostęp: 11.09.2023].
• Axham J., The Consistency of the Nordic Extended Collective Licencing Model with International Copyright Conventions and EU Copyright Norms, 2017, portal.research.lu.se/files/77224573/Axhamn_ECL_NIR_2019_6.pdf.
• Bałos I., Umowa opcji w produkcji utworu audiowizualnego w kontekście praw do scenariusza, „Zeszyty Naukowe UJ” 2022, nr 2, s. 59–88.
• Barta J., Markiewicz R., Art. 41, [w:] M. Czajkowska-Dąbrowska, Z. Ćwiąkalski, K. Felchner et al., Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, wyd. 5, Warszawa 2011, Lex/el.
• Błeszyński J., Glosa do uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 25 listopada 2008 r. III CZP 57/2008, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2009, nr 5, s. 12–28.
• Błeszyński J., Znaczenie projektowanego art. 861 oraz art. 18 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, „Monitor Prawniczy” 2023, nr 10, s. 660–664.
• Box Office Lab, Badanie wpływu COVID-19 na działalność producentów filmowych, Warszawa 2021, pisf.pl/wp-content/uploads/2021/10/boxofficelab_raport_PL-EN-29-09.pdf [dostęp: 11.09.2023].
• Bukowski M., Art. 70, [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015, Lex/el.
• Carre S., le Cam S., Macrez F., Buyout contracts imposed by platforms in the cultural and creative sector, November 2023, europarl.europa.eu/supporting-analyses [dostęp: 13.11.2023].
• Chatzoulis E., Follow Belgium and implement authors’ rights!, 11.07.2022, saa-authors.eu/en/blog/776-follow-belgium-and-implement-authorsrights#.Y-SrlnbMJPY [dostęp: 11.09.2023].
• Czajkowska-Dąbrowska M., Wojciechowska A., Art. 70. Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, [w:] Ustawy autorskie. Komentarze, t. 2, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021, Lex/el.
• Czas na tantiemy z internetu!, 16.01.2023, polishdirectors.com/czas-na-tantiemy-z-internetu [dostęp: 13.11.2023].
• Czyżewski K., Komentarz do art. 70, [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. A. Michalak, Warszawa 2019, Legalis, nb. 1. Dingilevskis M., Lithuania transposes the DSM Directive, 11.04.2022, ipkitten. blogspot.com/2022/04/guest-post-lithuania-transposes-dsm.html[dostęp: 11.09.2023].
• Dlaczego tak ważna jest nowelizacja ustawy o prawach autorskich w internecie w dzisiejszych czasach?, sprawiedliwamuzyka.pl [dostęp: 13.11.2023].
• Dusollier S., Comment of the European Copyright Society Addressing Selected Aspects of the Implementation of Articles 18 to 22 of the Directive (EU) 2019/790 on Copyright in the Digital Single Market, 8.06.2020, europeancopyrightsocietydotorg.files.wordpress.com/2020/06/ecs_comment_art_18-22_contracts_20200611.pdf [dostęp: 11.09.2023].
• Dziadul Ch., Slovenia adopts new law for authors’ rights, 17.02.2022, broadbandtvnews.com/2022/10/17/slovenia-adopts-new-law-forauthors-rights [dostęp: 13.02.2023].
• Eurovision DSM contest, eurovision.communia-association.org [dostęp: 11.09.2023].
• Faughdner R., Rottenberg J., What Netflix’s release of ‘Roma’ says about its movie business strategy, 3.12.2018, latimes.com/business/hollywood/la-fi-ct-netflix-roma-20181203-story.html [dostęp: 11.09.2023].
• Gardziński T., Netflix nie zapłaci pieniędzy twórcom „Rancza”. Duże rozgoryczenie i irytacja wśród aktorów, 1.12.2020, rozrywka.spidersweb.pl/netflix-ranczo-tantiemy-bogdan-kalus-jacek-kawalec [dostęp: 13.11.2023].
• GESAC, ECSA, False Bargain for European Creators!. 5 Points on why and how to Address Buy-Out Contracts in the VOD Sector, authorsocieties.eu/content/uploads/2022/11/gesac-flyer-buyout.pdf [dostęp: 15.11.2023].
• Ginsburg J.C., Colors in Conflicts: Moral Rights and the Foreign Exploitation of Colors in Conflicts. Moral Rights and the Foreign Exploitation of Colorized U.S. Motion Pictures Colorized U.S. Motion Pictures, „Journal of the Copyright Society of the U.S.A” 1988, no. 36, s. 81–100.
• IRIS Special: Creativity Comes at a Price The Role of Collecting Societies, eds S. Nikoltchev, European Audiovisual Observatory, Strasbourg 2009, rm.coe.int/1680783dcd.
• Kolejny rekordowy rok SFP-ZAPA – 166 mln łącznej kwoty wypłat dla autorów i producentów w 2021, 10.01.2022, zapa.org.pl/aktualnosci,2,365,Kolejny-rekordowy-rok-SFP-ZAPA-166-mln-lacznej-kwoty-wyplat-dla-autorow-i-producentow-w-2021-roku.html [dostęp: 11.09.2023].
• Kośka M., Cinema City przegrało spór o kilkanaście milionów złotych. Komornik wszedł na konto, 1.12.2020, money.pl/gospodarka/cinema-city-przegralo-spor-o-kilkanascie-milionow-zlotych-komornik-wszedl-na-konto-6581634701405120a.html [dostęp: 11.09.2023].
• Markiewicz R., Prawo o wynagrodzeniach za eksploatację w internecie ryzykowne gospodarczo, 1.02.2023, prawo.pl/biznes/wynagrodzenia-tworcow-audiwizualnych,519425.html [dostęp: 13.11.2023].
• Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Oświadczenie ws. tantiem dla polskich twórców i wykonawców z tytułu emisji w serwisach streamingowych, 17.11.2022, gov.pl/web/kultura/oswiadczenie-ws-tantiem-dla-polskich-tworcow-i-wykonawcow-z-tytulu-emisji-w-serwisach-streamingowych [dostęp: 13.11.2023].
• Misiewicz A., Okiem ekspertki, [w:] Prawa nie na sprzedaż! TAK dla tantiem, NIE dla buy-outów, zaiks.org.pl/buy-out [dostęp: 13.11.2023].
• Motion Picture Association, Who we are, mpa-emea.org/who-we-are [dostęp: 15.11.2023].
• Muszyńska M., Ranczo – aktorzy nie dostaną tantiem za emisję serialu na Netflixie. TVP zabiera głos, 16.12.2020, naekranie.pl/aktualnosci/ranczo-netflix-nie-wyplaci-tantiem-aktorom-1608115048 [dostęp: 13.11.2023].
• Netflix szykuje pułapkę na polskich filmowców. Oświadczenie Prezesa SFP Jacka Bromskiego, 21.12.2022, zapa.org.pl/aktualnosci,2,408,Netflix-szykuje-pulapke-na-polskich-filmowcow-Oswiadczenie-Prezesa-SFP-Jacka-Bromskiego.html [dostęp: 11.09.2023].
• Pallus P., Trwa batalia o tantiemy ze streamingu. „Nie walczymy z Netfliksem”, 2.01.2023, wirtualnemedia.pl/artykul/tantiemy-streaming-internetustawa-dyrektywa-netflix-jacek-bromski [dostęp: 11.09.2023].
• Pascal Ch., Les clauses de buyout – d’acquisition forfaitaire des droits dans les contrats d’auteur pour les SMAD – illicéité et qualité de producteur audiovisuel, 10.11.2022, dalloz-actualite.fr/node/clauses-de-ibuyouti-d-acquisition-forfaitaire-des-droits-dans-contrats-d-auteur-pour-smad-illic#.Y-Tc3HbMJPY [dostęp: 11.09.2023].
• Perpina C., Navarro R., Strain A., Spain’s audiovisual sector: fair remuneration and economic growth, 23.04.2021, members.cisac.org/CisacPortal/cisacDownloadFileSearch.do?docId=40042&lang=en [dostęp:13.11.2023].
• Pham A., Danish unions involved in streaming dispute claim mea culpa, as industry is bleeding, 13.10.2022, nordiskfilmogtvfond.com/news/stories/danish-unions-involved-in-streaming-dispute-claim-mea-culpa-as-industry-is-bleeding [dostęp: 11.09.2023].
• Pham A., Streaming crisis will cost Denmark min. DKK1-1.5 billion say production powerhouses, 22.09.2022, nordiskfilmogtvfond.com/news/stories/the-streaming-crisis-will-cost-denmark-min-dkk1-1-5-billion-say-production-powerhouses [dostęp: 11.09.2023].
• Porozumienie Stowarzyszenia Filmowców Polskich z siecią kin Multikino, 2.04.2021, sfp.org.pl/2016/wydarzenia,5,31505,0,1,Porozumienie-Stowarzyszenia-Filmowcow-Polskich-z-siecia-kin-Multikino.html [dostęp:11.09.2023].
• Ptak-Iglewska A., Świąteczny konflikt Polaków z Netflixem, 25.12.2022, rp.pl/biznes/art37667891-swiateczny-konflikt-polakow-z-netflixem [dostęp:11.09.2023].
• SAA, Takeaways from SAA’s expert seminar: ECL helps audiovisual authors, state Nordic copyright experts, 15.12.2022, saa-authors.eu/en/news/791-takeaways-from-saa-s-expert-seminar-ecl-helps-audiovisual-authors-state-nordic-copyright-experts [dostęp: 15.11.2023].
• SACD, Réforme de l’audiovisuel: le ministre apporte de nouvelles garanties essentielles pour les auteurs, 13.09.2019, sacd.fr/fr/reforme-de-laudiovisuel-le-ministre-apporte-de-nouvelles-garanties-essentielles-pour-les-auteurs-0 [dostęp: 13.11.2023].
• Shapiro T., fordhamipinstitute.com/wp-content/uploads/2019/04/Shapiro-Ted.pdf [dostęp: 15.11.2023].
• Shapiro T., Remuneration Provisions in the DSM Copyright Directive and the Audiovisual Industry in the EU: The Elusive Quest for Fairness, 8.01.2021, wiggin.co.uk/insight/remuneration-provisions-in-the-dsm-copyrightdirective-and-the-audiovisual-industry-in-the-eu-the-elusive-questfor-fairness [dostęp: 15.11.2023].
• Shapiro T., wipo.int/meetings/en/2007/sem_cr_ge/bio/shapiro.html [dostęp:15.11.2023].
• Stowarzyszenie Filmowców Polskich podpisało nową umowę z Grupą Polsat Plus, 31.08.2023, sfp.org.pl/wydarzenia,5,34822,1,1,Stowarzyszenie-Filmowcow-Polskich-podpisalo-nowa-umowe-z-Grupa-Polsat-Plus.html [dostęp: 11.09.2023].
• Szczotka J., 3.2. Współtwórcy jako uprawnieni do wynagrodzenia z tytułu najmu egzemplarzy, [w:] idem, Najem i użyczenie egzemplarzy utworu jako odrębne pola eksploatacji, Warszawa 2013.
• Targosz T., Art. 41, [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red.D. Flisak, Warszawa 2015, Lex/el.
• Targosz T., Włodarska-Dziurzyńska K., Umowy przenoszące prawa autorskie, Warszawa 2010.
• TW, Netflix zajmuje połowę czasu polskim widzom streamingu. Player przed Disney+ i TVP VOD, 13.06.2023, wirtualnemedia.pl/artykul/wspoldzielenia-konta-netflix-jak-uzyskac-dostep-player-przed-disney-i-tvp-vod[dostęp: 11.09.2023].
• Wayne M.L., Netflix, Amazon, and branded television content in subscription video on-demand portals, „Media, Culture & Society” 2018, vol. 40, iss. 5, s. 725–741.
• Wittenberg A., Netflix lobbuje w Polsce. „Zgodzili się na to Niemcy i dziś mają wielki problem”, 2.03.2023, film.dziennik.pl/nowosci-vod/artykuly/8670856,netflix-polskie-kino-tantiemy-przepisy-lobbing-platforma-streamingowa-vod.html#opinia-cieszynskiego [dostęp: 11.09.2023].
• Xalabarder R., International Legal Study on Implementing an Unwaivable Right of Audiovisual Authors to Obtain Equitable Remuneration for the Exploitation of Their Works, May 2018, cisac.org/media/4055/download[dostęp: 11.09.2023].
• Związek Autorów i Producentów Audiowizualnych, Często zadawane pytania, zapa.org.pl/aktualnosci,10,50,Czesto-zadawane-pytania.html [dostęp:11.09.2023].
• Projekt z dnia 6 czerwca 2022 r. ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw, https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12360954/12887989/12887990/dokument561868.pdf [dostęp: 28.11.2023].
• Projekt z dnia 17 listopada 2022 r. ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw, https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12360954/12887989/12887990/dokument588064.pdf [dostęp: 28.11.2023].
• Projekt z dnia 4 stycznia 2023 r. ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw, https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12360954/12888011/12888012/dokument599316.pdf [dostęp: 28.11.2023].
• Raport z konsultacji publicznych projektu ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw – załącznik do Oceny Skutków Regulacji, legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12360954/12888011/12888012/dokument599321.pdf [dostęp: 11.09.2023].
• SAA, Implementation of the EU Copyright Directive: Article 18 9th Initiative Urheberrecht Copyright Conference, 22 November 2021, urheber.info/media/pages/konferenz-2021/48a57cc68e-1663062364/cecile-despringre_saa.pdf [dostęp: 11.09.2023].
• SAA, Open letter: Extend the Polish model of statutory remuneration for audiovisual authors to on-demand usages, saa-authors.eu/en/news/801-open-letter-extend-the-polish-model-of-statutory-remuneration-for-audiovisual-authors-to-on-demand-usages#.ZDbFbXZBxPY[dostęp: 11.09.2023].
• Stanowisko Google do projektu ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw (UC103), wdrażającej Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie praw autorskich i pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmieniającej dyrektywy 96/9/WEi 2001/29/WE, Warszawa, 20.07.2022, legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12360954/12887995/12887998/dokument587260.pdf [dostęp: 15.11.2023].
• Stanowisko nadesłane przez Stowarzyszenie Dystrybutorów Filmowych w ramach konsultacji społecznych Projektu 01, Warszawa, 19.07.2022, legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12360954/12887995/12887998/dokument587309.pdf [dostęp: 13.02.2023].
• Uzasadnienie, [w:] Druk nr 1382, Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, „Druki Sejmowe III kadencja”, 24.09.1999.
• Załącznik: Uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw (UC103), legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12360954/12887995/12887998/dokument587285.pdf [dostęp: 15.11.2023].

Identifiers

DOI

10.48269/2451-0807-sp-2023-2-004

Biblioteka Nauki

27324453