Kara nieredukowalnego dożywotniego pozbawienia wolności (art. 77 § 3 k.k.) jako przykład nowej recydywy jurydycznej?

• Authors: Tomasz Tyburcy

Title variants

EN

Prerequisites for the sentence of life imprisonment without possibility of parole on the grounds of the new juridical recidivism (Article 77 § 3 of Criminal Code)

Abstracts

EN

The Act of 7 July 2022 amending the Act – Criminal Code and certain other acts introduced into the Criminal Code the possibility for the court to impose the sentence of life imprisonment without possibility of parole (Article 77 § 3 and 4 of the Criminal Code), which constitutes a novelty in Polish criminal law and is widely criticised by the legal community. The legislator has provided two grounds for the optional imposition of life imprisonment without possibility of parole. The article discusses Article 77 § 3 of the Criminal Code is based on formal grounds: a previous final conviction for a specific type of crime (against life and health, freedom, sexual liberty, public security or of a terrorist nature) for life imprisonment or imprisonment for a period of not less than 20 years. It introduces a new form of juridical (legal, special) one-time recidivism. Fulfilment of its prerequisites, however, does not tighten the limits of life imprisonment, but the possibility of imposing it with the prohibition of conditional release.

PL

Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw wprowadziła do Kodeksu karnego możliwość wymierzenia przez sąd kary nieredukowalnego dożywotniego pozbawienia wolności, czyli z zakazem warunkowego przedterminowego zwolnienia (art. 77 § 3 i 4 k.k.), co stanowi novum w polskim prawie karnym i jest powszechnie krytykowane przez środowisko prawnicze. Ustawodawca przewidział dwie podstawy do fakultatywnego orzeczenia kary nieredukowalnego dożywotniego pozbawienia wolności. Artykuł omawia art. 77 § 3 k.k., który opiera się na przesłankach formalnych, tj. uprzednim prawomocnym skazaniu za określony rodzaj przestępstwa (przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej, bezpieczeństwu powszechnemu lub o charakterze terrorystycznym) na karę dożywotniego pozbawienia wolności lub karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 20 lat. Wprowadza nową postać recydywy jurydycznej (prawnej, specjalnej) jednokrotnej. Spełnienie jej przesłanek nie powoduje jednak obostrzenia granic kary dożywotniego pozbawienia wolności, lecz możliwość wymierzenia jej z zakazem warunkowego zwolnienia.

Keywords

PL

dożywotnie pozbawienie wolności; kara dożywotniego pozbawienia wolności; nieredukowalne dożywotnie pozbawienie wolności; warunkowe zwolnienie; zakaz warunkowego zwolnienia; recydywa

EN

life imprisonment; life imprisonment without parole; probation; prohibition of parole; parole ban; ban of conditional release; recidivism; parole

• Publisher: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
• Journal: Studia Prawnicze: rozprawy i materiały
• Year: 2023
• Volume: 33
• Issue: 2
• Pages: 123-152

Dates

published

2023

Contributors

author

Tomasz Tyburcy

• Menedżerska Akademia Nauk Stosowanych w Warszawie

References

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483).
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. nr 88, poz. 553).
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 1997 r., nr 89, poz. 554.).
• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomani (tekst jedn.: Dz.U. z 2023 r., poz. 172).
• Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 2600).
• Wyrok ETPCz z dnia 9 lipca 2013 r., Vinter i inni przeciw Zjednoczonemu Królestwu, skarga nr 66069/09, Legalis.
• Wyrok ETPCz z dnia 4 września 2014 r. Trabelsi przeciw Belgii, skarga nr 140/10, Legalis.
• Wyrok TK z dnia 10 lipca 2000 r., SK 21/99, OTK 2000, nr 5, poz. 144.
• Wyrok SA w Krakowie z dnia 14 września 2005 r., II AKa 165/05, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2005, z. 10, poz. 25.
• Wyrok SA w Katowicach z dnia 25 lutego 2011 r., II AKa 438/10, LEX nr 846488.
• Postanowienie SA w Krakowie z dnia 8 kwietnia 2003 r., II AKz 125/03, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2003, z. 4, poz. 33.
• Bielski M., Teza 9 do art. 202, [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, cz. 1, Komentarz do art. 117–211a, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017, Lex/el.
• Bielski M., Teza 10 do art. 202, [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, cz. 1, Komentarz do art. 117–211a, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017, Lex/el.
• Budyn-Kulik M., Teza 1 do art. 64, [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, Warszawa 2023, Lex/el.
• Filar M., Teza 1 do art. 202, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. O. Górniok, Warszawa 2006, Lex/el.
• Góral R., Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Warszawa 2007.
• Górowski W., Szewczyk M., Teza 16 do art. 41, [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 1, Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, wyd. 5, Warszawa 2016, Lex/el.
• Hermeliński W., Nita-Światłowska B., Kara dożywotniego pozbawienia wolności bez dostępu do warunkowego przedterminowego zwolnienia – refleksje w kontekście gwarancji wynikających z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Palestra” 2018, nr 10, s. 21–29.
• Kalisz T., Warunkowe zwolnienie z reszty kary pozbawienia wolności z perspektywy problemów z ustalaniem treści i kierunku prognozy kryminologicznej, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2013, nr 30, s. 175–190.
• Kierzynka R., Teza 7 do art. 607r, [w:] Kodeks postępowania karnego, Komentarz, t. 2, red. D. Drajewicz, Warszawa 2020, Legalis.
• Kulik M., Teza 1 do art. 58. Komentarz do niektórych przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, [w:] Pozakodeksowe przestępstwa przeciwko zdrowiu. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2017, Lex/el.
• Lachowski J., Instytucja warunkowego przedterminowego zwolnienia, „Państwo i Prawo” 2008, nr 2, s. 110–121.
• Lipiński K., Teza 7 do art. 202, [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021, Lex/el.
• Łucarz K., Muszyńska A., Przedmiot ochrony art. 59, [w:] eaedem, Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Komentarz, Kraków–Warszawa 2008, Lex/el.
• Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2014.
• Pilch A., Prewencyjne wyłączenie warunkowego przedterminowego zwolnienia (na marginesie projektowanej zmiany art. 77 k.k.), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2018, nr 9, s. 35–49.
• Piórkowska-Flieger J., Teza 2 art. 202, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2016, Lex/el.
• Przesławski T., Cel w konstrukcji przestępstwa terrorystycznego, „Prokuratura i Prawo” 2009, nr 5, s. 17–29.
• Rybak-Starczak A., Glosa do uchwały SN z dnia 27 października 2005 r., I KZP 32/05, „Palestra” 2006, z. 7–8, s. 339–346.
• Smarzewski M., Cyberterroryzm a cyberprzestępstwa o charakterze terrorystycznym, „Ius Novum” 2017, nr 1, s. 64–75.
• Tyburcy T., Przedmiot ochrony przepisu typizującego czyn zabroniony, „Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego” 2017, nr 1, s. 90–114.
• Tyburcy T., Zmiany unormowania recydywy jurydycznej (art. 64 i art. 64a k.k.) w ustawie z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, „Studia Społeczne” 2022, nr 4, s. 161–185.
• Warylewski J., [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. 1, Komentarz do artykułów 117–221, red. A. Wąsek, Warszawa 2006, s. 958–960.
• Wilk L., Kara dożywotniego pozbawienia wolności a instytucje warunkowego zwolnienia i prawa łaski, „Prokuratura i Prawo” 2008, nr 10, s. 11–24.
• Witkowska-Moździerz K., Teza 2 art. 58, Komentarz do wybranych przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, [w:] Przestępstwa narkotykowe i dopalacze. Komentarz, red. W. Górowski, D. Zając, Warszawa 2019, Lex/el.
• Zgorzały R., Przestępstwo o charakterze terrorystycznym w polskim prawie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2007, nr 7, s. 58–79.
• Zoll A., Teza 31 do art. 77, [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 2, Komentarz do art. 53–116, wyd. 5, red. W. Wróbel, Warszawa 2016, Lex/el.
• Opinia Rady Legislacyjnej z 29 października 2021 r. o projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (UD 281) z dnia 16 września 2021 r. i powołane tam wyroki ETPCz, gov.pl/web/radalegislacyjna/opinia-z-29-pazdziernika-2021-r-o-projekcieustawy-o-zmianie-ustawy--kodeks-karny-oraz-niektorych-innychustaw-ud-281-z-dnia-16-wrzesnia-2021-r.
• Skazania prawomocne według przestępstw, 2008–2020, Informator Statystyczny Wymiaru Sprawiedliwości, Ministerstwo Sprawiedliwości https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/download,2853,45.html.
• Uzasadnienie, [w:] Druk nr 2024, Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Sejm RP, 22.02.2022.

Identifiers

DOI

10.48269/2451-0807-sp-2023-2-005

Biblioteka Nauki

27324466